Казімір Ражноўскі

Казімір Ражноўскі
Дата нараджэння	16 лютага 1875(1875-02-16)
Месца нараджэння	Гірсы[d], Бабыніцкая воласць[d], Лепельскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	5 лістапада 1939(1939-11-05) (64 гады)
Месца смерці	Вулька Казлоўска[d], Гміна Тлушч, Валамінскі павет, Мазавецкае ваяводства, Польшча
Месца працы	Robotnik[d]
Альма-матар	Віцебская гімназія фізіка-матэматычны факультэт Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта[d]
Партыя	Польская сацыялістычная партыя
Узнагароды і прэміі

Казімір Юльян Ражноўскі (польск.: Kazimierz Julian Rożnowski; 16 лютага 1875, Гірсы, Лепельскі павет, Віцебская губерня — 5 лістапада 1939, Вулька Казлоўская, Польшча) — польскі грамадска-палітычны дзеяч, рэвалюцыянер, вучоны-натураліст.

Біяграфія

Быў малодшым з чатырох дзяцей у сям'і землеўладальнікаў Францішка і Тэрэзы Ражноўскіх.

Пасля заканчэння гімназіі ў Віцебску вучыўся на аддзяленні заалогіі фізіка-матэматычнага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта. Падчас вучобы ва ўніверсітэце быў адным з заснавальнікаў студэнцкага Польскага зямляцтва ў Маскоўскім універсітэце, потым скарбнікам у яго праўленні, а таксама ўваходзіў у кіраўніцтва студэнцкай арганізацыі ў Маскве Рада аб'яднаных зямляцтваў (Саюзная рада аб'яднаных рэгіянальных арганізацый). У 1894 г. сустрэўся ў Маскве з Юзафам Пілсудскім і ў 1895 г. уступіў у склад Польскай сацыялістычнай партыі (ППС), займаўся партыйнай прапагандай сярод польскіх работнікаў і салдат. У 1897 г. пакінуў універсітэт (які не скончыў) і ў 1897 г. быў арыштаваны па справе Рады аб'яднаных зямляцтваў і пасля некалькіх месяцаў знаходжання ў турме быў высланы ў Гірсы пад нагляд паліцыі.

На заклік Пілсудскага выехаў у Вільню, і адтуль, карыстаючыся чужым пашпартам, паехаў у Лондан. Атрыманую ў той час рэнту за маёнтак у Гірсах перадаў на партыйныя мэты. У Лондане прайшоў навучанне друкарскай справе ў друкарні «Przedświt», якая належала Замежнаму саюзу ППС. У канцы красавіка 1899 г. вярнуўся разам з Пілсудскім у Вільню, дзе яны прынялі ад Станіслава Вайцяхоўскага, які ад’яжджаў за мяжу, друкарню партыйнай газеты «Robotnik». Ражноўскі працаваў у гэтай друкарні да восені 1899 г., у тым ліку пасля яе перамяшчэння ў Лодзь, аж да часу яе выяўлення жандарамі. Пасля арышту ў лютым 1900 г. Юзафа Пілсудскага і Аляксандра Маліноўскага, Ражноўскі выехаў у Вільню. Але 26 лютага 1900 г. уначы ў Вільні быў арыштаваны на канспірацыйнай кватэры і зняволены ў Варшаўскай цытадэлі, праз паўтара гады пераведзены ў Седлецкую турму. Паводле прысуду ад 5 мая 1902 г. высланы на 6 гадоў у Сібір. Пасля працяглага этапу к канцу года быў дастаўлены ў Верхаянск у Якуціі.

Падчас ссылкі працаваў на метэаралагічнай станцыі ў Верхаянску, пачаў займацца ў галіне батанікі, арніталогіі, этнаграфіі. Там жа пазнаёміўся з вучоным-натуралістам Аляксеем Бялыніцкім- Біруля. У 1904 г. метэаралагічная абсерваторыя ў Іркуцку накіравала яго для працы на метэаралагічнай станцыі ў паселішчы Рускае Вусце Верхаянскай акругі, што ў дэльце Індыгіркі, куды ён 27 красавіка 1904 г. выехаў з Верхаянску. У 1905 г. атрымаў магчымасць прыняць удзел у працах экспедыцыі Міністэрства ўнутраных спраў па вывучэнні пытанняў забеспячэння Калымскага і Ахоцкага краёў. У сваіх працах Ражноўскі апісаў тундру, яе клімат, біялагічнае жыццё краю, пераважна пералёты птушак, адкрыў невядомае да гэтага ў дэльце Індыгіркі месца гнездавання ружовых чаек.

У выніку амністыі, абвешчанай пасля Маніфеста 17 кастрычніка 1905 г., вярнуўся на радзіму. У 1906-1912 гг. жыў у Гірсах у брата Браніслава. Прывезеныя з Сібіры біялагічныя калекцыі перадаў Імператарскай Акадэміі Навук у Санкт-Пецярбургу, этнаграфічныя калекцыі - Музею імя Аляксандра III у Санкт-Пецярбургу. У той жа час на працягу восеньскага семестру 1906/1907 г. вывучаў медыцыну ў Вене. У 1907 г. паўгода знаходзіўся ў навуковай экспедыцыі на Мадагаскары ад Геаграфічнага таварыства ў Вене. Працягваў захоўваць сувязі з ППС-Рэвалюцыйнай фракцыяй, якая ўтварылася пасля расколу ППС.

У 1912-1917 гг. працаваў у Санкт-Пецярбургу/Петраградзе ў сіндыкаце па продажу вырабаў металургічнай прамысловасці «Продамет». У 1915 г. увайшоў у склад Польскага таварыства дапамогі ахвярам вайны, дзе з 1916 г. належаў да яго Цэнтральнага камітэта. У 1917 г. як прадстаўнік ППС-Рэвалюцыйнай фракцыі ўвайшоў у Ліквідацыйную Камісію да спраў Каралеўства Польскага ў Петраградзе. У тым жа годзе прыехаў у Мінск ад Таварыства дапамогі бедным сем’ям палякаў і застаўся тут у якасці прадстаўніка арганізацыі на тэрыторыі Літвы і Беларусі да мая 1919 г. Перадаў свае прватныя калекцыі ў музей у Полацку.

З 1919 г. жыў у Варшаве. Быў начальнікам аддзела ў Міністэрстве працы і сацыяльнай абароны Польскай Рэспублікі (1919-1921), быў членам польскай дэлегацыі ў змешанай памежнай камісіі на ўсходзе пры Міністэрстве замежных спраў (1921-1924). Затым вярнуўся ў Міністэрства працы і сацыяльнай абароны (1924-1929), дзе займаўся працай, звязанай з увядзеннем у дзеянне закона аб страхаванні на выпадак беспрацоўя. У маі 1929 г. стаў камісарам, а потым дырэктарам Касы страхавання па хваробе ў Варшаве (1929-1932). У далейшым працаваў на розных пасадах у Міністэрстве працы і сацыяльнай абароны (1932-1933), Міністэрстве скарбу (1933 -1933), старшынёй Палаты сацыяльнага страхавання (1933-1934). Пасля выхаду на пенсію пасяліўся ў Вульцы Казлоўскай.

З 1928 г. уваходзіў у склад Польскай сацыялістычнай партыі - былой рэвалюцыйнай фракцыі, быў членам яе цэнтральнага камітэта. Быў членам Інстытута найноўшай гісторыі Польшчы. У 1933 г. стаў віцэ-прэзідэнтам Таварыства сяброў Дзяржаўнага заалагічнага музея, у гэтай якасці садзейнічаў завяршэнню II заалагічнай выправы ў раён Параны (Бразілія) і Паўднёвай Афрыкі. У Яноўцы працягваў займацца зборам заалагічных калекцый, якія перадаваў Дзяржаўнаму заалагічнаму музею.

Сям'я

У шлюбе са Стэфаніяй Здраеўскай (1875-1971) меў дачок:

• Яніна (нар. у1909 г.), у замужжы Феліксякова, заолаг, старшы дыпламаваны захавальнік бібліятэкі Інстытута Заалогіі Польскай акадэміі навук у Варшаве;
• Ганна (нар. у 1911 г.).

Творы

• Ptaki stałe w Wierchojańsku (Kraina Jakucka) // Wszechświat. — T. XXIII. — Z. 23. — 5 czerwca. 1904. — S. 362.
• Urywki wrażeń z wycieczki ornitologicznej do tundry beyleśnej // Wszechświat. — T. XXIV. — 1905. — Nr 7, 8, 9.
• Z biologii kaczkowatych na Dalekim Wschodzie // Wszechświat. — T. XXVI. — 1907. — Nr 41 (S. 645-649); Nr. 42 (S. 666-669).
• Płatkonóg rdzawoszyjny // Wszechświat. — T. XXVI. –1907. — Nr 45.
• Dzikie gęsi // Łowiec Polski. — 1910. — Z. 10.
• Ze wspomnień wspólnego pobytu z Aleksandrem Malinowskim w więzieniach // Aleksander Malinowski 1869-1922. — Kraków, 1924.
• Wspomnienia z tajnych drukarń „Robotnika” w Wilnie i Łodzi // Józef Piłsudski, pisarz, wydawca i drukarz. — Kraków, 1936.

Літаратура

• Армон В. Польские исследователи культуры якутов / пер. с пол. К.С. Ефремова. – Москва, 2001. – С. 155-158.
• Боякова С. И., Исследователь Севера К. Ф. Рожновский // Межкультурное взаимодействие в Сибири: историко-этнографические, лингвистические, литературоведческие аспекты: материалы Международной научной конференции «Польша в истории и культуре народов Сибири», посвященной 150-летию со дня рождения Э.К. Пекарского и В.Л. Серошевского (Якутск, 5 ноября 2008 г.). – Якутск. 2009. – С. 69-73.
• Бутурлин С.А. Вести из Колымской экспедиции // Известия Императорского Русского Географического Общества. – Т. 41. – 1905. – С. 297-299.
• Бутурлин С.А. Вести из Колымской экспедиции // Известия Императорского Русского Географического Общества. – Т. 42. – 1906. – С. 794-797.
• Бутурлин С.А. Гнездовья розовой чайки // Псовая и ружейная охота. – Москва, 1905. – С. 42, 60.
• Бутурлин С.А. Отчет уполномоченного Министерства Внутренних Дел по снабжению продовольствием в 1905 году Колымского и Охотского Края. Санкт-Петербург, 1907. – С. 12, 41, 67, 88-93, 139, 160-162, 165-190.
• Казарян П.Л. Верхоянская политическая ссылка 1861-1903 гг. – Якутск, 1989. – С. 39, 99. 105, 116.
• Казарян П.Л. Олекминская политическая ссылка 1826-1917 гг. – Якутск, 1996. – С. 92, 194, 313-314, 474.
• Казарян П. Л. Якутия в системе политической ссылки 1826-1917 гг. – Якутск, 1998. – С. 411, 466.
• Комаров В.Л. Введение в изучение растительности Якутии // Избранные сочинения. – Т. 9. – Москва, 1953.
• Юрганова И.И. Польские социалисты в Якутии // Якутский архив. – № 2. – 2001. – С. 57.
• Якутия. Сборник статей / ред. П.В. Виттенбург. – Ленинград, 1927.
• Armon W. Polscy badacze kultury Jakutów // Monografie z Dziejów Nauki i Techniki. – T. CXII. – 1977. – S. 9, 16, 56, 141, 157-160, 165, 174.
• Feliksiak E. Proste drogi Kazimierza Rożnowskiego: socjalisty, sybiraka, obywatela wolnej Polski (w świetle jego listów) // Sybir: wysiedlenia – losy – świadectwa = Siberia: displacements – fates – testimonies, Białystok 2013.
• Feliksiak S. Rożnowski Kazimierz // Polski Słownik Biograficzny. – T. 32. – 1989-1991. - S. 471-473.
• Garlicki A. U źródeł obozu belwederskiego. – Warszawa, 1979.
• Jędrzejewicz W. Kronika życia Józefa Piłsudskiego 1867-1935. – Londyn, 1977. – S. 32-35, 114, 336.
• Koral W. Przez partie, związki, więzienia i Sybir. – Warszawa, 1933. – S. 109, 123-124.
• Łukawski Z. Polacy w rosyjskim ruchu rewolucyjnym 1894-1907. – Warszawa, 1984.
• Najdus W. Polacy w rewolucji 1917 roku. – Warszawa, 1967.
• Słabczyński W. Polscy podróżnicy i odkrywcy. Wyd. 2 zmienione. – Warszawa, 1988.
• Spustek I. Polacy w Piotrogrodzie 1914-1917. – Warszawa, 1960.
• Szlakiem wielkości. Odtworzony warsztat pracy konspiracyjnej J. Piłsudskiego w Lodzi. – Łódź, 1939. – S. 24-25, 29-34, 49, 51, 55-61, 69. 75, 85, 87-91, 96, 102, 106-107, 116, 129, 134.
• Targalski J. Geneza Polskiej Partii Socjalistycznej Proletariat // Z Pola Walki. – 1973. – Nr 2-3. – S. 57. 63.
• Tomicki J. Polska Partia Socjalistyczna 1892-1948. – Warszawa, 1983. – S. 53, 58, 67.
• Wojciechowski S. Moje wspomnienia. – Lwów-Warszawa, 1938. – S. 131-32, 137-138.
• Wrzosek М. Polski Związek Demokratyczny w Mińsku na Białorusi w 1917 r. - Warszawa, 1970.

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх