พระเจ้าดาไรอัสที่ 3

พระเจ้าดาไรอัสที่ 3 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁
ภาพของกษัตริย์ดาไรอัสที่ 3 ระหว่างทำยุทธการที่อิสซัสในโมเสกแห่งอเล็กซานเดอร์ (ป. 100 ปีก่อนคริสตกาล) เป็นภาพโมเสกพื้นโรมันโบราณจากบ้านแห่งฟาอูนในปอมเปอี ประเทศอิตาลี
พระราชาธิราชแห่งจักรวรรดิอะคีเมนิด
ครองราชย์	336–330 ปีก่อน ค.ศ.
ก่อนหน้า	อาร์ตาเซิร์กซีสที่ 4 อาร์เซส
ถัดไป	อเล็กซานเดอร์มหาราช (จักรววรรดิมาซิโดเนีย) อาร์ตาเซิร์กซีสที่ 5 เบสซุส (อ้างสิทธิ์ด้วยพระองค์เอง)
ฟาโรห์แห่งอียิปต์
ครองราชย์	336–332 ปีก่อน ค.ศ.
ก่อนหน้า	อาร์ตาเซิร์กซีสที่ 4 อาร์เซส
ถัดไป	อเล็กซานเดอร์มหาราช
ประสูติ	ป. 380 ปีก่อน ค.ศ.
สวรรคต	กรกฎาคม 330 ปีก่อน ค.ศ. (ประมาณ 50 พรรษา) พาร์เธีย
ฝังพระศพ	เปร์เซโปลิส
คู่อภิเษก	สตาเตราที่ 1
พระราชบุตร	สตาเตราที่ 2 ไดรเพทิส โอคัส
ราชวงศ์	อะคีเมนิด
พระราชบิดา	อาร์ซาเมส
พระราชมารดา	ซิไซกัมบิส
ศาสนา	โซโรอัสเตอร์

ดาไรอัสที่ 3 แห่งเปอร์เซีย (เปอร์เซียเก่า: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁 Dārayavaʰuš; กรีกโบราณ: Δαρεῖος Dareios; ป. 380–330 ปีก่อน ค.ศ.) เป็นกษัตริย์องค์ที่ 13 และองค์สุดท้ายแห่งจักรวรรดิอะคีเมนิดแห่งเปอร์เซียระหว่าง 336–330 ปีก่อนคริสตกาล

ใน 334 ปีก่อนคริสตกาล อเล็กซานเดอร์มหาราช กษัตริย์แห่งมาเกโดนีอา ได้ยกทัพบุกเปอร์เซียโดยสู้รบกันต่อเนื่องนานถึง 4 ปี กระทั่งพระเจ้าดาไรอัสที่ 3 ได้พ่ายแพ้อย่างเบ็ดเสร็จเด็ดขาดในยุทธการที่กัวกาเมลา เมื่อ 331 ปีก่อนคริสตกาล ก่อนที่พระเจ้าดาไรอัสที่ 3 จะถูกปลงพระชนม์โดยพระญาติองค์หนึ่งนาม เบสซัส ซึ่งในภายหลังได้ขึ้นสืบราชบัลลังก์เป็นพระเจ้าอาร์ตาเซอร์ซีสที่ 5 เมื่อ 330 ปีก่อนคริสตกาล ทำให้ราชวงศ์อะคีเมนิดที่สถาปนาโดยพระเจ้าไซรัสมหาราชล่มสลายลง

พระนาม

ก่อนขึ้นครองราชย์ ดาไรอัสมีพระนามว่า อาร์ตาชาตา (เปอร์เซียเก่า: *Artašiyāta, "ความสุขในอาร์ตา") ยุสติน นักประวัติศาสตร์โรมันในคริสต์ศตวรรษที่ 2 เป็นนักประวัติศาสตร์เพียงคนเดียวที่เรียกดาไรอัสเป็นโกโดมันนุส (Codomannus) ซึ่งเป็นพระนามที่อาจใช้ก่อนขึ้นมามีอำนาจ พระนามนี้อาจเป็นพระนามลำลอง หรือเป็นไปได้ว่าเป็นพระนามที่สาม ที่มาของพระนามนี้ยังไม่ชัดเจน บาเดียน เสนอแนะว่าพระนามนี้มีต้นตอจากเซมิติกตะวันตก โดยคำที่เป็นไปได้มากที่สุดมาจากภาษาแอราเมอิกว่า qdmwn ("จากตะวันออก, ชาวตะวันออก") การมีสองชื่อไม่ใช่สิ่งที่แปลก ดังที่มีบันทึกบางส่วนว่า บุคคลชาวบาบิโลนสองคนมีชื่อสองแบบ ส่วนใหญ่เป็นภาษาบาบิโลนหรือแอราเมอิก ชาวเปอร์เซียผู้มีอิทธิพลคนหนึ่งก็มีชื่อบาบิโลนและอิหร่าน กระนั้น ธรรมเนียมดูเหมือนไม่ได้รับความนิยมในสมัยดาไรอัส บาเดียนเสนอแนะว่าพระนามตอนพระราชสมภพของพระองค์คือพระนามในภาษาแอราเมอิกว่า Codomannus ซึ่งภายหลังเปลี่ยนไปใช้พระนาม Artashata ตอนไต่เต้าตำแหน่ง พระองค์ทรงใช้พระนามกษัตริย์ว่า ดาไรอัส (เปอร์เซียเก่า: Daraya-vahauš, "ผู้ที่ถือมั่นในความดี") ครั้งแรกตอนขึ้นครองราชย์เมื่อ 336 ปีก่อน ค.ศ.

ประวัติศาสตร์นิพนธ์

ศตวรรษสุดท้ายของราชวงศ์อะคีเมนิดเด่นในเรื่องการมีแหล่งข้อมูลน้อย โดยเฉพาะในรัชสมัยดาไรอัสที่ 3 พระองค์ไม่ได้ปรากฏในแหล่งข้อมูลเปอร์เซียใด ๆ จนแทบทราบพระนามพระองค์เพียงจากรายงานของนักประวัติศาสตร์ชาวกรีกเท่านั้น ซึ่งพรรณาพระองค์เป็นขั้วตรงข้ามของอเล็กซานเดอร์มหาราชผู้ประสบความสำเร็จ

ภูมิหลัง

กษัตริย์ดาไรอัสเสด็จพระราชสมภพเมื่อราว 380 ปีก่อนคริสตกาล พระองค์ทรงเป็นสมาชิกที่ห่าง ๆ ของราชวงศ์อะคีเมนิด พระองค์ทรงเป็นบุตรชายของอาร์เซเมส และพระนัดดาของเจ้าชายออสทาเนส ซึ่งเป็นพระราชโอรสของกษัตริย์ดาไรอัสที่ 2 ซึ่งทรงปกครองจักรวรรดิอะคีเมนิด ตั้งแต่ระหว่าง 424 ปีก่อนคริสตกาลถึง 405 ปีก่อนคริสตกาล พระราชมาดราของพระองค์ คือ ซิไซกัมบิส ซึ่งเป็นสตรีที่มีต้นกำเนิดที่คลุมเครือ พระนางน่าจะมีเชื้อสายราชวงศ์อะคีเมนิด ถึงแม้ว่าจะไม่ทราบว่าพระองค์มาจากราชวงศ์สาขาใด พระองค์อาจจะเป็นพระธิดาของเจ้าชายออสทาเนส และเป็นน้องสาวของอาร์ซาเมส กษัตริย์ดาไรอัสทรงมีพระภารดาและพระภคินี คือ โอไซอาเธรส และสตาเตราที่ 1 ตามลำดับ

ความขัดแย้งกับชาวกรีก

การทัพของฟิลิป

ในไม่ช้า Bagoas พยายามวางยาพิษดาไรอัสที่ 3 เช่นกัน แต่แผนการของเขาถูกเปิดเผย ดาไรอัสที่ 3 ทรงเรียกตัว Bagoas และขอให้เขาดื่มอวยพรให้พระองค์ และทรงยื่นถ้วยที่เต็มไปด้วยยาพิษให้เขา Bagoas ถูกบังคับให้ดื่มถ้วยนั้น ส่งผลให้เขาเสียชีวิต เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในช่วงเวลาที่อเล็กซานเดอร์ขึ้นครองบัลลังก์มาซิโดเนียในฤดูใบไม้ร่วงเมื่อ 336 ปีก่อนคริสตกาล ในช่วงเริ่มต้นรัชสมัยดาไรอัสที่ 3 อียิปต์และบาบิโลนอาจตกอยู่ในช่วงการกบฏ กระนั้นดูเหมือนเรื่องพวกนั้นจะไม่มีความสำคัญมากนัก เนื่องจากรายงานเกี่ยวกับเหตุการณ์เหล่านั้นหายไปอย่างรวดเร็ว

บรรณานุกรม

สมัยโบราณ

• Diodorus Siculus (1968). John Skelton; H. L. R. Edwards; F. M. Salter (บ.ก.). Bibliotheca historica. London: Oxford University Press for the Early English Text Society. OCLC 220660833.

สมัยใหม่

• Badian, Ernst (2000). "Darius III". Harvard Studies in Classical Philology. 100: 241–267. doi:10.2307/3185218. JSTOR 3185218. (ต้องลงทะเบียน)
• Badian, Ernst (2015). "Sisigambis". Encyclopædia Iranica, online edition. New York.
• Briant, Pierre (1985). "Alexander the Great". Encyclopædia Iranica, online edition, Vol. I, Fasc. 8. New York. pp. 827–830.
• Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. Eisenbrauns. pp. 1–1196. ISBN 978-1-57506-120-7.
• Briant, Pierre (2015), Darius in the Shadow of Alexander, Harvard University Press, ISBN 978-0-674-74520-9
• Dandamaev, Muhammad A. (1989). A Political History of the Achaemenid Empire. Brill. ISBN 978-90-04-09172-6.
• Eilers, W.; Herrenschmidt, C. (1988). "Banda". Encyclopædia Iranica, online edition, Vol. III, Fasc. 7. New York. pp. 682–685.
• EIr. (1994). "Darius v. Darius III". Encyclopædia Iranica, online edition, Vol. VI, Fasc. 1. New York. pp. 51–54.
• Frye, R. N. (1988). "Bābak (1)". Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 3. pp. 298–299.
• Hanaway, William L. (1994). "Dārāb-nāma". Encyclopædia Iranica, online edition, Vol. VII, Fasc. 1. New York. pp. 8–9.
• Heckel, Waldemar (2020). In the Path of Conquest: Resistance to Alexander the Great. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-007668-9.
• LeCoq, P. (1986). "Arses". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 5. p. 548.
• Llewellyn-Jones, Lloyd (2017). "The Achaemenid Empire". ใน Daryaee, Touraj (บ.ก.). King of the Seven Climes: A History of the Ancient Iranian World (3000 BCE – 651 CE). UCI Jordan Center for Persian Studies. ISBN 978-0-692-86440-1.
• Olbrycht, Marek Jan (2016). "Dynastic Connections in the Arsacid Empire and the Origins of the House of Sāsān". ใน Curtis, Vesta Sarkhosh; Pendleton, Elizabeth J.; Alram, Michael; Daryaee, Touraj (บ.ก.). The Parthian and Early Sasanian Empires: Adaptation and Expansion. Oxbow Books. ISBN 978-1-78570-208-2.
• Roberts, John. "Darius III". Oxford Reference. Oxford University Press.
• Schmitt, R. (1986). "Artaxerxes III". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 6. pp. 658–659.
• Schmitt, Rudiger (1994). "Darius i. The Name". Encyclopædia Iranica, online edition, Vol. VII, Fasc. 1. New York. p. 40.
• Tafazzoli, Ahmad (1994). "Dārā(b) (1)". Encyclopædia Iranica, online edition, Vol. VII, Fasc. 1. New York. pp. 1–2.
• Waters, Matt (2014). Ancient Persia: A Concise History of the Achaemenid Empire, 550–330 BCE. Cambridge University Press. pp. 1–272. ISBN 978-1-107-65272-9.

อ่านเพิ่ม

• Charles, Michael (2016). "Two notes on Darius III". The Cambridge Classical Journal. 62: 52–64. doi:10.1017/S1750270516000063.