กระทรวงยุติธรรม (ประเทศไทย)

กระทรวงยุติธรรม

Ministry of Justice
ตราพระดุลพ่าห์
ภาพรวมกระทรวง
ก่อตั้ง	25 มีนาคม พ.ศ. 2434 (2434-03-25)
กระทรวงก่อนหน้า	กระทรวงยุตติธรรม
ประเภท	กระทรวง
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	เลขที่ 404 ถนนแจ้งวัฒนะ แขวงทุ่งสองห้อง เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร 10210
บุคลากร	31,977 คน (พ.ศ. 2566)
งบประมาณต่อปี	29,393,973,100 บาท (ปีงบประมาณ 2569)
รัฐมนตรี	พลตำรวจโท รุทธพล เนาวรัตน์, รัฐมนตรีว่าการ
ฝ่ายบริหารกระทรวง	พงษ์สวาท นีละโยธิน, ปลัดกระทรวง จิรภา สินธุนาวา, รองปลัดกระทรวง โกมล พรมเพ็ง, รองปลัดกระทรวง รวิวรรณ จตุรพิธพร, รองปลัดกระทรวง ว่าง, รองปลัดกระทรวง
ต้นสังกัดกระทรวง	รัฐบาลไทย
ลูกสังกัดกระทรวง	ดูในบทความ
เว็บไซต์	เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ

กระทรวงยุติธรรม (อังกฤษ: Ministry of Justice) เป็นหน่วยงานราชการส่วนกลางประเภทกระทรวงของไทย มีภารกิจเป็นหน่วยงานหลักของกระบวนการยุติธรรม ในการดำเนินการเพื่อพัฒนากฎหมาย และระบบบริหารจัดการของ กระบวนการยุติธรรมอย่างเป็นเอกภาพ โปร่งใส คุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน ช่วยเหลือและให้ความรู้แก่ประชาชนทางกฎหมาย ป้องกัน ปราบปราม แก้ไข ฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด รวมทั้งป้องกัน แก้ไขปัญหาอาชญากรรมในสังคมและอาชญากรรมทางเศรษฐกิจ การฟื้นฟูกิจการของลูกหนี้ การบังคับคดีแพ่ง บังคับคดีล้มละลาย บังคับคดีทางอาญา บำบัดแก้ไขฟื้นฟูผู้กระทำผิด

ประวัติ

กระทรวงยุติธรรมก่อตั้งเมื่อ 25 มีนาคม พ.ศ. 2434 เดิมใช้ชื่อว่ากระทรวงยุตติธรรม และมีการเปลี่ยนชื่อเป็นกระทรวงยุติธรรมในวันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2495 มีพระดุลยพากย์สุวมัณฑ์ (ปิ่ณฑ์ ปัทมสถาน) เป็นปลัดกระทรวงยุตติธรรมคนสุดท้ายดำรงตำแหน่งวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2492 ถึง 11 มีนาคม พ.ศ. 2495 และเป็นปลัดกระทรวงยุติธรรมคนแรกดำรงตำแหน่งระหว่างวันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2495 ถึงวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2496และในวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2496 ได้มีการโปรดเกล้า สัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นปลัดกระทรวงคนที่สอง

ต่อมาในวันที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2560 พระราชบัญญัติ คุมประพฤติ พ.ศ. 2559 มีผลใช้บังคับ ส่งผลให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เป็นประธานคณะกรรมการคุมประพฤติ ปลัดกระทรวงยุติธรรมเป็นรองประธานกรรมการคุมประพฤติ

หน่วยงานในสังกัด

ส่วนราชการ

1. สำนักงานรัฐมนตรี
2. สำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม
3. กรมคุมประพฤติ
4. กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ
5. กรมบังคับคดี
6. กรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน
7. กรมราชทัณฑ์
8. กรมสอบสวนคดีพิเศษ
9. สำนักงานกิจการยุติธรรม
10. สถาบันนิติวิทยาศาสตร์
11. สำนักงานกองทุนยุติธรรม
12. ศูนย์ความเป็นเลิศเพื่อต่อต้านการค้ามนุษย์

หน่วยงานในบังคับบัญชารัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม

• สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (สำนักงาน ป.ป.ส.)
• สำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (สำนักงาน ป.ป.ง.)

องค์การมหาชน

• สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) เป็นองค์การมหาชนตามพระราบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542
• สถาบันอนุญาโตตุลาการ เป็นองค์การมหาชนตามพระราชบัญญัติเฉพาะ

ส่วนงานสนับสนุนพิเศษ คณะกรรมการป้องกันอาชญากรรมและช่วยเหลือทางกฎหมายแก่ประชาชน มีสำนักกฎหมายและคดีนิติวัชญ์ เป็นส่วนงานให้บริการภาระกิจหรืองานอรรถคดีสำคัญเฉพาะเท่านั้น โดยบริหารงานในลักษณะองค์คณะบุคคล หรือรูปแบบการบริหารงานในลักษณะคณะกรรมการต่างๆ คณะหนึ่งหรือหลายคณะ ซึ่งปฏิบัติหน้าที่อย่างอิสระภายใต้ความกดดัน ภายใต้เงื่อนไขข้อกำหนดบางประการ จัดตั้งขึ้นเพื่อขอรับการสนับสนุนจากกระทรวงยุติธรรม มีหน้าที่ตามวัตถุประสงค์ที่ได้จัดตั้งขึ้น สนับสนุนอำนวยความยุติธรรม ซึ่งได้ปฏิบัติภารกิจเพื่อเมื่อความยุติธรรมให้กับประชาชนที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมในกระบวนการยุติธรรมของการพิจารณาอรรถคดีในศาลทั่วราชอาณาจักรต่อโดยชำนาญการในด้านอาชญาวิทยาและอื่น ๆ เกี่ยวกับการบริหารคลี่คลายคดีสำคัญต่างๆ สนับสนุนการอำนวยความยุติธรรม จัดทำเอกสารทางกฎหมายที่ใช้ทางศาลในคดีต่างๆให้กับประชาชนผู้ร้องขอและลงพื้นที่ค้นหาความจริงหรือพิสูจน์และรวบรวมจัดเตรียมหลักฐานร่วมกับผู้ที่เกี่ยวข้องในคดีต่างๆตามประสงค์ของผู้ร้องขอโดยเป็นไปตามข้อบังคับของหน่วยงานและองค์กรของตนอย่างเคร่งรัดเป็นต้น และอีกทั้ง มูลนิธิ สมาคม องค์กรอิสระ คณะบุคคล กลุ่มบุคคล และบุคคล ไม่ว่าในรูปแบบคณะกรรมการ คณะทำงาน ฯลฯ ที่เสนอโครงการเพื่อขอรับการสนับสนุนตามโครงการต่างๆที่ส่วนงานในกระทรวงยุติธรรมกำหนดแนวทางและหลักเกณฑ์ต่างๆ

วิกฤตตุลาการ พ.ศ. 2535

เมื่อปี พ.ศ. 2535 ได้เกิดวิกฤตตุลาการ โดย วสันต์ สร้อยพิสุทธิ์ ได้รับการแต่งตั้งจากผู้ชุมนุมประท้วงที่เป็นตุลาการให้เป็นโฆษกฝ่ายกบฏตุลาการ สืบเนื่องจากวันที่ 2 กันยายน คณะกรรมการตุลาการมีมติให้นาย ประวิทย์ ขัมภรัตน์ เป็นประธานศาลฎีกา ในการนี้ ประภาศน์ อวยชัย ได้ระงับมติดังกล่าวให้เหตุผลว่าเนื่องจากมีผู้เข้าประชุมไม่ครบองค์ประชุม ซึ่งนาย ประวิทย์ ขัมภรัตน์ ได้รับการสนับสนุนจาก โสภณ รัตนากร

และในวันที่ 3 ตุลาคม คณะกรรมการตุลาการ ได้มีมติ ให้ นาย ประเสริฐ บุญศรี เป็นปลัดกระทรวงยุติธรรม และ สวัสดิ์ โชติพานิช เป็นประธานศาลฎีกา ต่อมาวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2536 คณะกรรมการกฤษฎีกาได้มีมติไม่เห็นด้วยกับการแต่งตั้ง ปลัดกระทรวงยุติธรรมและประธานศาลฎีกา ของ ประภาศน์ อวยชัย นำมาสู่การชุมนุมครั้งใหญ่ของผู้พิพากษาในวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534 ที่แยกราชประสงค์ ก่อนเลิกชุมนุมและรับมติคณะกรรมการตุลาการ

ดูเพิ่ม

• รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมของไทย
• รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงยุติธรรมของไทย
• รายชื่อปลัดกระทรวงยุติธรรมของไทย