หน่วยงานพิเศษของสหประชาชาติ

นอกจากองค์การหลักทั้ง 6 องค์กรแล้ว (ยกเว้นคณะมนตรีภาวะทรัสตีแห่งสหประชาชาติที่ได้ยุติการปฏิบัติงานในปี พ.ศ. 2537) ยังมีการตั้งหน่วยงานพิเศษของสหประชาชาติขึ้นมาทำหน้าที่พิเศษซึ่งเป็นไปตามกฎบัตรสหประชาชาติว่า องค์กรหลักของสหประชาชาติทั้ง 5 สามารถตั้งหน่วยงานพิเศษขึ้นมาเพื่อการทำงานในรูปแบบต่างๆ ได้

หน่วยงานพิเศษที่ตั้งขึ้นมาจากองค์กรหลักของสหประชาชาติทั้ง 5 องค์กรนั้น หน่วยงานพิเศษบางหน่วยงานอาจจะไม่ได้ขึ้นกับองค์กรใดองค์กรหนึ่งของสหประชาชาติเพียงอย่างเดียว บางหน่วยงานพิเศษที่ก่อตั้งขึ้นมานั้นอาจจะขึ้นอยู่กับองค์กรที่มีมากกว่า 1 องค์กรก็ได้หรือก็ขึ้นอยู่กับทุกๆองค์กรในสหประชาชาติก็ได้

ปัจจุบันหน่วยงานพิเศษของสหประชาชาติมีทั้งสิ้น 15 หน่วยงานพิเศษในเครือสหประชาชาติ รายชื่อหน่วยงานพิเศษในเครือสหประชาชาติมีดังนี้

องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ

องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) เป็นองค์การระหว่างประเทศที่มีจุดประสงค์ที่จะนำไปสู่ความพยายามระหว่างประเทศร่วมกันเพื่อบรรเทาความหิวโหยทั้งในประเทศพัฒนาแล้วและประเทศกำลังพัฒนา โดยองค์การฯ นี้จะเป็นเวทีกลางที่ทุกประเทศรัฐสมาชิกสหประชาชาติมาร่วมกันทำนโยบายและข้อตกลงต่างๆ โดยอาณัติของ FAO คือการเพิ่มสารอาหารที่จำเป็นในร่างกายของมนุษย์และเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรให้เพียงพอกับความต้องการ โดยให้ประชากรในชนบทมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและนำไปสู่ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของโลก สำนักงานใหญ่ขององค์การอาหารและการเกษตรของสหประชาชาติตั้งอยู่ที่กรุงโรม ประเทศอิตาลี

องค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศ

องค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2490 เป็นองค์การระหว่างประเทศที่ทำหน้าที่ร่วมกันพัฒนาหลักการและเทคนิคของการเดินทางทางอากาศระหว่างประเทศ และวางแผนส่งเสริมการพัฒนาของการขนส่งทางอากาศระหว่างประเทศ โดยสำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ที่ เมืองมอนทรีออล รัฐควิเบก ประเทศแคนาดา

กองทุนระหว่างประเทศเพื่อพัฒนาเกษตรกรรม

องค์การแรงงานระหว่างประเทศ

องค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO) เป็นองค์การระหว่างประเทศที่เกี่ยวกับแรงงาน โดยมีสำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ที่เมืองเจนีวา ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2462 เป็นองค์การระหว่างประเทศที่เกิดขึ้นในการเจรจาต่อรองของสนธิสัญญาแวร์ซายและสันนิบาตชาติ ซึ่งปัจจุบันถูกแทนที่ด้วยสหประชาชาติหลังจากความล้มเหลวในการป้องกันการเกิดเหตุการณ์สงครามโลกครั้งที่สองในเวลาต่อมา และเป็นสมาชิกของระบบสหประชาชาติ

องค์การทางทะเลระหว่างประเทศ

กองทุนการเงินระหว่างประเทศ

กองทุนการเงินระหว่างประเทศเป็นองค์การระหว่างประเทศที่ทำหน้าที่ให้ความร่วมมือทางการเงินและรักษาความมั่นคงทางการเงิน ทำหน้าที่เป็นเวทีเจรจาต่อรอง และให้ความช่วยเหลือในเรื่องการเงิน สำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา

สหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ

องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ

องค์การพัฒนาอุตสาหกรรมแห่งสหประชาชาติ

สหภาพไปรษณีย์สากล

กลุ่มธนาคารโลก

องค์การอนามัยโลก

องค์การทรัพย์สินทางปัญญาแห่งโลก

องค์การอุตุนิยมวิทยาโลก

องค์การการท่องเที่ยวโลก

หน่วยงานพิเศษของสหประชาชาติในอดีต

หน่วยงานพิเศษที่เกี่ยวข้องและหน่วยงานที่มีความเทียบเท่าหน่วยงานพิเศษของสหประชาชาติ

ทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ

องค์การการค้าโลก

ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ

สำนักงานใหญ่ของศาลยุติธรรมระหว่างประเทศตั้งอยู่ที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์

สรุปหน่วยงานพิเศษของสหประชาชาติ

ชื่อทางการ	อักษรย่อ	สำนักงานใหญ่	ปีที่ก่อตั้ง	ริเริ่มก่อตั้ง	รัฐสมาชิกสหประชาชาติที่ไม่ได้เป็นสมาชิกฯ (รวมดินแดน)	ผู้เข้าร่วมอื่นๆ
องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ	FAO	กรุงโรม ประเทศอิตาลี	พ.ศ. 2488	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ ลิกเตนสไตน์ ดินแดน ได้แก่ หมู่เกาะคุก (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์),นีอูเอ (ดินแดนปกครองตนเองในนิวซีแลนด์)	สมาชิกภาคี : หมู่เกาะแฟโร โตเกเลา องค์กรที่เป็นสมาชิก : สหภาพยุโรป
องค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศ	ICAO	เมืองมอนทรีออล รัฐควิเบก ประเทศแคนาดา	พ.ศ. 2490	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ ลีชเทินชไตน์ ดินแดน ได้แก่ หมู่เกาะคุก (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์)	-
กองทุนระหว่างประเทศเพื่อพัฒนาเกษตรกรรม	IFAD	กรุงโรม ประเทศอิตาลี	พ.ศ. 2520	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ บาห์เรน (ราชอาณาจักรบาห์เรน) หมู่เกาะมาร์แชลล์ (สาธารณรัฐหมู่เกาะมาร์แชลล์) เยเมน (สาธารณรัฐเยเมน) ออสเตรเลีย (เครือรัฐออสเตรเลีย) สาธารณรัฐเช็ก เซอร์เบีย (สาธารณรัฐเซอร์เบีย) มอนเตเนโกร เติร์กเมนิสถาน ยูเครน เบลารุส (สาธารณรัฐเบลารุส) บรูไน ลัตเวีย (สาธารณรัฐลัตเวีย) ลิทัวเนีย (สาธารณรัฐลิทัวเนีย) ลิกเตนสไตน์ (ราชรัฐลิกเตนสไตน์) อันดอร์รา (ราชรัฐอันดอร์รา) บัลแกเรีย (สาธารณรัฐบัลแกเรีย) สิงคโปร์ ดินแดน ได้แก่ หมู่เกาะคุก (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์), นีอูเอ (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์)	-
องค์การแรงงานระหว่างประเทศ	ILO	เมืองเจนีวา รัฐเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส	พ.ศ. 2462	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ ตองงา, นาอูรู, ไมโครนีเซีย, เกาหลีเหนือ, ภูฏาน (ภูฐาน), ลิกเตนสไตน์, โมนาโก, อันดอร์รา	-
องค์การทางทะเลระหว่างประเทศ	IMO	กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักรบริเตนใหญ่และไอร์แลนด์เหนือ	พ.ศ. 2502	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ นาอูรู, ไมโครนีเซีย, ปาเลา, ลาว, อัฟกานิสถาน, ทาจิกิสถาน, คีร์กีซสถาน, อุซเบกิสถาน, อาร์มีเนีย, เบลารุส, ภูฏาน (ภูฐาน), สวาซิแลนด์, เลโซโท, บอตสวานา, แซมเบีย, สาธารณรัฐแอฟริกากลาง, ชาด, ไนเจอร์, บูร์กินาฟาโซ, บุรุนดี, รวันดา, ลิกเตนสไตน์, อันดอร์รา ดินแดน ได้แก่ หมู่เกาะคุก (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์)	สมาชิกสมทบ ได้แก่ หมู่เกาะแฟโร, มาเก๊า,ฮ่องกง (เขตบริหารพิเศษของจีน)
กองทุนการเงินระหว่างประเทศ	IMF	กรุงวอชิงตัน ประเทศอเมริกา	พ.ศ. 2502	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ นาอูรู, ลิกเตนสไตน์, โมนาโก, อันดอร์รา, เกาหลีเหนือ, คิวบา คอซอวอ	-
สหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ	ITU	เมืองเจนีวา รัฐเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส	พ.ศ. 2408	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ ปาเลา วาติกัน	ผู้สังเกตการณ์ : ปาเลสไตน์ (รัฐบาลปาเลสไตน์/ประเทศอิสราเอล)
องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ	UNESCO	กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส	พ.ศ. 2488	พ.ศ. 2465	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ ลิกเตนสไตน์ ดินแดน คือ หมู่เกาะคุก,นีอูเอ (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์)	สมาชิกสมทบ ได้แก่ อารูบา (ราชอาณาจักรเนเธอร์แลนด์), หมู่เกาะบริติชเวอร์จิน (อาณานิคมโพ้นทะเลของสหราชอาณาจักร),หมู่เกาะเคย์แมน (อาณานิคมโพ้นทะเลของสหราชอาณาจักร), มาเก๊า (เขตบริหารพิเศษของจีน), เนเธอร์แลนด์แอนทิลลิส (แคว้นของเนเธอร์แลนด์), โตเกเลา (เขตการปกครองตนเองกึ่งอาณานิคมของนิวซีแลนด์),หมู่เกาะแฟโร (เขตการปกครองของเดนมาร์ก) ผู้สังเกตการณ์ : ปาเลสไตน์
องค์การพัฒนาอุตสาหกรรมแห่งสหประชาชาติ	UNIDO	กรุงเวียนนา ประเทศออสเตรีย	พ.ศ. 2528	พ.ศ. 2509	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ แอนติกาและบาร์บูดา, ออสเตรเลีย, แคนาดา, อเมริกา, อันดอร์รา, บรูไน, เอสโตเนีย, ไอซ์แลนด์, คิริบาส, ลัตเวีย, ลีชเทินชไตน์, หมู่เกาะมาร์แชลล์, ไมโครนีเซีย, นาอูรู, ปาเลา, ซานมารีโน, สิงคโปร์, หมู่เกาะโซโลมอน, ตูวาลู	ผู้สังเกตการณ์ : วาติกัน, รัฐอธิปไตยทหาร ออร์เดอร์ ออฟ มอลตา
สหภาพไปรษณีย์สากล	UPU	กรุงเบิร์น ประเทศสวิตเซอร์แลนด์	พ.ศ. 2417	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ อันดอร์รา, หมู่เกาะมาร์แชลล์, ไมโครนีเซีย, ปาเลา วาติกัน	ผู้สังเกตการณ์พิเศษ : ปาเลสไตน์
กลุ่มธนาคารโลก	WBG	กรุงวอชิงตัน ประเทศอเมริกา	พ.ศ. 2488	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ คิวบา, เกาหลีเหนือ, อันดอร์รา, โมนาโก, ลิกเตนสไตน์, นาอูรู คอซอวอ	-
องค์การอนามัยโลก	WHO	รัฐเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส	พ.ศ. 2491	พ.ศ. 2450	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ ลิกเตนสไตน์ ดินแดน ได้แก่ หมู่เกาะคุก,นีอูเอ (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์)	สมาชิกสมทบ ได้แก่ เปอร์โตริโก (เครือรัฐของอเมริกา)
องค์การทรัพย์สินทางปัญญาแห่งโลก	WIPO	รัฐเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส	พ.ศ. 2510	-	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ คิริบาส, หมู่เกาะมาร์แชลล์, ไมโครนีเซีย, นาอูรู, ปาเลา, หมู่เกาะโซโลมอน, ติมอร์-เลสเต, ตูวาลู, วานูอาตู นครรัฐวาติกัน	ผู้สังเกตการณ์ : ปาเลสไตน์ (อิสราเอล)
องค์การอุตุนิยมวิทยาโลก	WMO	รัฐเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส	พ.ศ. 2493	พ.ศ. 2416	ประเทศในรัฐสมาชิกสหประชาชาติ ได้แก่ อันดอร์รา, เกรนาดา, อิเควทอเรียลกินี, ลิกเตนสไตน์, หมู่เกาะมาร์แชลล์, นาอูรู, ปาเลา, เซนต์คิตส์และเนวิส, ประเทศเซนต์วินเซนต์และเกรนาดีนส์, ซานมารีโน, ตูวาลู ดินแดน ได้แก่ หมู่เกาะคุก, นีอูเอ (ดินแดนปกครองตนเองของนิวซีแลนด์)	อาณานิคมโพ้นทะเลของสหราชอาณาจักร, เฟรนช์โปลินีเซีย, มาเก๊า, ฮ่องกง, เนเธอร์แลนด์แอนทิลลีส, อารูบา (เนเธอร์แลนด์), นิวแคลิโดเนีย
องค์การการท่องเที่ยวโลก	UNWTO	มาดริด สเปน	พ.ศ. 2517	พ.ศ. 2468