Землетрасенне

Эпіцэнтры землетрасенняў (1963—1998)

Наступствы катастрафічнага землетрасення ў Сан-Францыска, ЗША у 1906 годзе.

Землетрасенне, землятрус — падземныя штуршкі і ваганні зямной паверхні, якія ўзнікаюць у выніку раптоўных, амаль імгненных разрываў і змяшчэнняў мас горных пародаў у зямной кары і ў верхняй частцы мантыі Зямлі.

Месца ўзнікнення штуршкоў, ачаг землетрасення, звычайна знаходзіцца на глыбіні ад 5—10 да 500—600 км. Энергія землетрасення вызначаецца ў магнітудах. Уздзеянне на зямную паверхню, сіла землетрасення, вызначаецца ў балах.

На зямной паверхні землетрасенні распаўсюджаныя нераўнамерна. Часцей за ўсё яны назіраюцца ў глыбакаводных жолабах, на ціхаакіянскіх астравах і ўзбярэжжы, у Альпійска-Гімалайскім горным поясе Еўразіі, у месцах глыбокіх упадзін сушы (возера Байкал, вобласць Усходне-Афрыканскіх азёраў).

Назіранні за землетрасеннямі вядуць сейсмічныя станцыі, вывучаюцца землетрасенні ў сейсмалогіі.

Працэсы, якія адбываюцца пры моцных землятрусах

Распаўсюджванне хваляў цунамі на Ціхім акіяне (2011).

Землятрус пачынаецца з разрыву і перамяшчэння горных парод у глыбіні Зямлі. Гэта месца называецца ачагом або гіпацэнтрам. Глыбіня яго звычайна бывае не большай за 100 км, але часам даходзіць і да 700 км. Па глыбіні ачага адрозніваюць нармальныя (70-80 км), прамежкавыя (80-300 км) і глыбокія землятрусы (больш за 300 км).

Некаторыя вядомыя і значныя ў гісторыі чалавецтва землетрасенні:

• Землетрасенне ў Малой Азіі (1201)
• Землетрасенне ў Кітаі (1556)
• Землетрасенне ў Далмацыі (1667)
• Лісабонскае землетрасенне (1755)
• Землетрасенне ў Японіі (1923)
• Землетрасенне ў Чылі (1960)
• Землетрасенне ў Перу (1970)
• Таншанскае землетрасенне (1976)
• Землетрасенне каля Суматры (2004)
• Землетрасенне ў Японіі (2011)

Гл. таксама

• Чарлз Рыхтэр
• Сейсматрываласць

Літаратура

• С. В. Бычков. Прогноз землетрясений. Плохие новости… // Вестник научного центра по безопасности работ в угольной промышленности. — 2018. — № 2. — С. 82. (руск.)