Къэрэшей-Шэрджэс
|
Къэрэшей-АдыгэРеспубликэ | |||||
| |||||
| Къалэ нэхъышъхьэр | Черкесск | ||||
| И инагъыр - Псори |
77-нэ 14 300 км² | ||||
| Джылэр - Псори |
75-нэ 427 181 цӀыху (2010) | ||||
| Федерал куейхэр | Ишъхъэрэ-Къаукъаз Федерал куей | ||||
| Эконом куейхэр | Ишъхъэрэ-Къаукъаз Эконом куей | ||||
| Нэхъышъхьэбзэр | абазэбзэ, адыгэбзэ къэрэшей-балъкъэрыбзэ, нэгъуэйбзэ, урысыбзэ | ||||
| Президент | Рашид Темрезов | ||||
| Правителствэм и Тхьэмадэ | КӀэм Мурадин | ||||
| УФ-м и къэралым и кодыр | 09 | ||||
| Зэманыгъуэр | MSK (UTC+3) | ||||
Къэрэшей-Адыгэ Республикэ[1] (урбз. Карачаево-Черкесская Республика, къэр.-балъ.-бз. Къарачай-Черкес Республика) — Урысей Федерациэм хэт къэрал, Ишъхъэрэ-Къаукъаз Федерал Куейм (ИКъФК) хэт.
Къалэ нэхъышъхьэр Черкесск.
И инагъыр 14, 300 км².
Джылу дэсыр 427 181 (2010 гъэмкӀэ).
Къэралыбзэхэр: абазэбзэ, адыгэбзэ, къэрэшеибзэ, нэгъуэибзэ, урысыбзэ.
Хэкумэтхыр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Къэрэшей-Адыгэ Къэралыр Ипшъэ-КъуэхьэпӀэ Къаукъазым идеж хэт.
И гъунапкъэхэр къуэхьэпӀэмкӀэ Краснодар къэралымкӀэ ирокӀуэ, ишъхъэрэмкӀэ Ставропол Къэралым, къуэкӀыпӀэмкӀэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэралым, ипшъэмкӀэ Апхъазымрэ Курджымрэ.
Къэралым 172 псыуэ ёжэхыр, абыхэм я нэхъ инхэр: Псыжъ, Инджыджышхуэ, ИнджыджцӀыкӀу, Уэрп, Лабэ.
Лъэпкъхэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]| Лъэпкъхэр | 2002 гъэмкӀэ мин цӀыхуу |
|---|---|
| Къэрэшейхэр | 169,2 (38,5 %) |
| Урысхэр | 147,9 (33,6 %) |
| Адыгэхэр | 49,6 (11,3 %) |
| Абазэхэр | 32,3 (7,4 %) |
| Нэгъуейхэр | 14,9 (3,4 %) |
| Осетинхэр | 3,3 |
| Украинхэр | 3,3 |
| Ермэлыхэр | 3,2 |
| Къэзанхэр | 2,0 |
| Мычгышхэр | 1,8 |
| Алыджхэр | 1,3 |
| Азэрбиджанхэр | 1,0 |
| зы минэм фӀэкӀ лъэпкъхэра итыр |
Хьэблэ нэхъ инхэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]| Зи джылэр минитхум фӀэкӀ хьэблэхэр 2009 гъэм и 1 щӀышылэм | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Куейхэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Къэралыр куей 10 гуэча, хьэблэ 144 ядэту а быхэм 4 къалу (Черкесск, Къэрэшейкъалэ, Джэгутэн, Къабардеа (Теберда))
| Куейр | Джылу дэсыр, цӀыхуу. 2007 гъэм и 1 щӀышылэм | |
|---|---|---|
| Абазэ куей | 13 835 | |
| Адыгэ-Хьэблэ куей | 26 223 | |
| Инджыдж (Зеленчукскэ) куей | 50 493 | |
| Къэрэшей куей | 24 693 | |
| Къэрэшей цӀыкӀу куей | 39 787 | |
| Нэгъуей куей | ? | |
| Прикубанскэ куей | 27 654 | |
| Уэрп куей | 17 858 | |
| Джэгутэн куей | 48 927 | |
| Хьэбэз куей | 28 118 | |
Сурэтылъэ
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]- Архъыз пэщылъ Ӏуашъхьэхэр
- Инджыдж и псыхъуэ
- Хьэбэз къуажэ
- Псыжъ
- Ӏуашъхьэмахуэ
Къаукъаз |
|
|---|---|
| Урысей Федерациэм и хэкухэр | Адыгей • Дагъыстэн • Ингушей • Ишъхъэрэ Осетиэ • Краснодар край • Къэбэрдей-Балъкъэр • Къэрэшей-Шэрджэс • Мычгышей • Ставропол край |
| Къэралхэр | Азэрбиджан (Нахичеван) • Ермэлы • Хъырцей (Аджариэ • Автоном Республикэ Азгъей) |
| Дунейпсом къамылъыта къэралхэр | Азгъей • Ипшъэ Осетиэ • Къушъхьа-Карабах Республикэ |
- ↑ «Словарь кабардино-черкесского языка», Москва, 1999, ст. 373