Пишмание
| Пишмание | |
|---|---|
.jpg?lang=tt) | |
| Чыгыш иле |
 Төркия |
 Пишмание Викиҗыентыкта | |
Пишмание (пашмак, «аждаһа сакалы», җиңел хәлвә, татлы мамык) — төрек кухнясының татлы ризыгы, ул майда кыздырылган он һәм шикәрдән торган, кайчакта фисташка чикләвеге, кунжут, ваниль яки башка тәмле өстәмәләр салынган юка җепләрдән торган йомгаклардан гыйбарәт. Хәлвә белән шикәр мамыгы уртаклыгы буларак тасвирланырга мөмкин. Тышкы яктан бөтерелгән җеп бәйләмен хәтерләтә, тәме бик татлы.
Башка исемнәр астында башка төрки халыкларның милли ашлары, шулай ук фарсы, Кытай һәм Корея ашлары составына керә. Һинд татлылыгы соан-папди Иран һәм төрек татлылыгына караганда тыгызрак. Десертның үзенең дә, аның атамасының да Мисырдан килеп чыккан дигән юрама да бар.
Кытайда, Төркиядә, Иранда мондый тәм-томнар белән урам сәүдәгәрләре сату итә. Шуның белән бергә эре фабрика җитештерүе дә бар, андый продукциясе фирма һәм башка кибетләрдә сатыла.
Милли вариантлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Элек татлылык төрек хуҗабикәләре тарафыннан өй шартларында ясалган, әмма бүгенге көндә бу гадәт сирәк очрый, пишмание, нигездә, фабрикаларда җитештерелә[1]. Пишманиеның иң борынгы рецепты 1430 нчы елларда Сервани табибы китабында китерелә[2].
Татар милли ашлары арасында охшаш ризык талкыш кәләвә дип атала, ул шикәр, бодай он, май, бал һәм судан әзерләнә. Сүсләрне сыгалар һәм аларны конус формасында ясыйлар.
Иранда шундый ук татлылык пашмак исеме белән билгеле. Беренче тапкыр шагыйрь Әбү Исхак тарафыннан XV гасырда телгә алына. «Пашмак» сүзе йонны белдерүче «пашм» сүзеннән килеп чыккан. Пашмакның ватаны Йәзд шәһәре санала.
Кытай кухнясының шундый ук татлылыгы «аждаһа сакалы» исемен йөртә. Кытай кухнясыннан бу татлы ризык Кытай диаспорасы белән бергә Көнчыгыш Азия буйлап таралган, шулай ук Канада һәм АКШ базарына үтеп кергән. Классик «аждаһа сакалы» шикәр, кукуруз сиробы, дөге оны, җир чикләвеге, кунжут һәм кокос йомычкасыннан ясала. Тышкы яктан пишмание белән пашмактан әллә ни аерылмый. Пишманиедан аермалы буларак, «аждаһа сакалы» эченә өстәмә рәвештә татлы эчлек төрәләр. Аны әзерләгәннән соң ук ашарга киңәш ителә (фабрикада әзерләнгән пишмание шактый озак саклана). «Аждаһа сакалы» татлылыгы Кытайда аристократия белән ассоциацияләнгән, һәм мәдәни революция барышында Кытайның үзендә кулланыштан чыккан диярлек, диаспорада сакланып калган һәм акрынлап капиталистик мөнәсәбәтләр үсеше белән яңадан торгызылган. Корея кухнясының шундый ук татлылыгы «бал йомгагы» (ккультхарэ) дип атала.
Галерея
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]-
Иран пашмагы -
Кытай десерты «аҗдаһа сакалы» -
Кореядагы ккультхарэ
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]- ↑ Yıldırım, Renan, «Ağızda Dağılan Lezzet Pişmaniye», Skylife, February 2003
- ↑ Şirvani, Muhammed bin Mahmud, 15. Yüzyıl Osmanlı Mutfağı, eds. Mustafa Argunşah and Müjgan Çakır, Istanbul:Gökkubbe Yayınları, 2005, 126—127; Priscilla Mary Işın, Gülbeşeker, Türk Tatlıları Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, 2008, 191—192