ਅਦਰੁਤੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ
ਅਦਰੁਤੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ | |
|---|---|
| Member of Legislative Assembly | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1937–1952 | |
| Deputy speaker of Odisha Legislative Assembly | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 29 ਮਈ 1946 – 20 ਫਰਵਰੀ 1952 | |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 12 ਅਕਤੂਬਰ 1899 ਬੇਰਹਮਪੁਰ, ਗੰਜਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰਾਂਤ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ (ਹੁਣ ਓਡੀਸ਼ਾ, ਭਾਰਤ) |
| ਕੌਮੀਅਤ | ਭਾਰਤੀ |
| ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ | ਭਾਰਤੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ |
| ਸਿੱਖਿਆ | ਕ੍ਰਿਸਚਨ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਵੇੱਲੋਰ ਵਿਖੇ ਮੈਡੀਸਨ |
ਅਦਰੁਤੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ (ਜਨਮ 12 ਅਕਤੂਬਰ 1899 - ਮੌਤ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਣਜਾਣ) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਦਿਆਸੀਸ਼ੀਅਨ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੇਲੋਰ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੀਅਨ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਉਹ 1937 ਅਤੇ 1946 ਵਿੱਚ ਬਰਹਮਪੁਰ ਹਲਕੇ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1946 ਵਿੱਚ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਉੜੀਸਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਦੀ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਨੀਤੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਦਾ ਜਨਮ 12 ਅਕਤੂਬਰ 1899 ਨੂੰ ਬਰਹਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੇਲਗੂ ਨਿਯੋਗੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਾਹਗਿਰੀ ਵੈਂਕਟ ਜੋਗਯੇ ਪੰਤੁਲੂ (ਪਿਤਾ) ਅਤੇ ਵਰਾਹਗਿਰੀ ਸੁਭਦਰਮਾ (ਮਾਤਾ) ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੀ.ਵੀ. ਗਿਰੀ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਸੀ। ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਰਹਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਥੀਓਸੋਫੀਕਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਦਿਆਸੀਸ਼ੀਅਨ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸੀ ਅਤੇ ਵੇਲੋਰ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੀਅਨ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਗਈ। ਖਰਾਬ ਸਿਹਤ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਬਰਹਮਪੁਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਰਾਜਮੁੰਦਰੀ ਦੀ ਅਦਰੁਤੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ ਨਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਵਿਆਹ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਬਰਹਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ।[1]
ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰੀ
[ਸੋਧੋ]ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਗਾਂਧੀ, ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਵਰਗੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੇਤਾ ਬਰਹਮਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦੌਰਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਗਿਰੀ ਦੇ ਘਰ ਠਹਿਰੇ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਮਾਨ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ 'ਤੇ ਧਰਨਾ ਦੇਣ ਵਰਗੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਇਹਨਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਕਾਰਨ 18 ਜਨਵਰੀ 1932 ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਹੋਈ। ਛਤਰਪੁਰ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ 700 ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਦੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਲੋਰ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡੇਢ ਸਾਲ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ।[2] 1935 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਗੰਜਮ ਦੇ ਕੁਲਦਾ ਵਿੱਚ ਰਯਤ ਮਹਾਂਸਭਾ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਖਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਖਾਦੀ ਵੰਡਦੀ ਸੀ। ਉਹ 1942 ਦੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਉਹ ਕਟਕ ਦੀ ਇੱਕ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਸਵਰਾਜ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3] 23 ਜਨਵਰੀ 2010 ਨੂੰ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦੇ ਮਾਨਯੋਗ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਵੀਨ ਪਟਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਜੇਲ੍ਹ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ
[ਸੋਧੋ]ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਨੇ 1930 ਤੋਂ 1940 ਤੱਕ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸ ਨੇ ਗੰਜਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ, ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਬਰਹਮਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ 1937 ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ, ਅਤੇ 1953 ਤੱਕ ਵਿਧਾਇਕ ਰਹੀ।[4] 29 ਮਈ 1946 ਤੋਂ 20 ਫਰਵਰੀ 1952 ਤੱਕ, ਉਸ ਨੇ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਅਤੇ ਸਪੀਕਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਸੰਭਾਲੇ।[5]
ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ
[ਸੋਧੋ]ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਨੇ ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਨੀਤੀ ਨੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ। ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਕਮੇਟੀ ਲਈ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਕਸਤੂਰਬਾ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਫੰਡ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਗਰੀਬ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਗੰਜਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਬੌਧ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਫੁਲਬਨੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਵੀ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਜਯਾ ਮੰਗਲਮ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ।[6]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Dasarathi Bhuyan (August 2010). "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India" (PDF). Orissa Review: 19–20. Archived from the original (PDF) on 19 January 2021. Retrieved 18 November 2018.
- ↑ Dasarathi Bhuyan (August 2010). "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India" (PDF). Orissa Review: 19–20. Archived from the original (PDF) on 19 January 2021. Retrieved 18 November 2018.Dasarathi Bhuyan (August 2010). "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India" (PDF). Orissa Review: 19–20. Archived from the original (PDF) on 19 January 2021. Retrieved 18 November 2018.
- ↑ "British-era jail in Cuttack wallows in neglect". The New Indian Express. 15 August 2018. Retrieved 2018-12-03.
- ↑ Dasarathi Bhuyan (August 2010). "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India" (PDF). Orissa Review: 19–20. Archived from the original (PDF) on 19 January 2021. Retrieved 18 November 2018.Dasarathi Bhuyan (August 2010). "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India" (PDF). Orissa Review: 19–20. Archived from the original (PDF) on 19 January 2021. Retrieved 18 November 2018.
- ↑ "Brief History of Odisha Legislative Assembly Since 1937: SECOND PRE-INDEPENDENT ASSEMBLY THE LINK ASSEMBLY - 1946". Odisha Legislative Assembly. Archived from the original on 25 November 2015. Retrieved 28 February 2023.
- ↑ Dasarathi Bhuyan (August 2010). "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India" (PDF). Orissa Review: 19–20. Archived from the original (PDF) on 19 January 2021. Retrieved 18 November 2018.Dasarathi Bhuyan (August 2010). "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India" (PDF). Orissa Review: 19–20. Archived from the original (PDF) on 19 January 2021. Retrieved 18 November 2018.