ਜ਼ਾਹਿਦਾ ਪਰਵੀਨ (ਸਿੰਗਰ)
Zahida Parveen | |
|---|---|
| ਜਨਮ | Zahida Parveen Begum 1925 |
| ਮੌਤ | 15 ਮਈ 1975 (ਉਮਰ 49–50) |
| ਹੋਰ ਨਾਮ | The Nigtingale[1] The Queen of Kafi[2] |
| ਸਿੱਖਿਆ | Patiala Gharana School |
| ਪੇਸ਼ਾ |
|
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 1940 – 1975 |
| ਬੱਚੇ | Shahida Parveen (daughter) |
| ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ | Peeran Ditti (sister) |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | Gold Medal award from All Pakistan Music Conference in 1964 |
ਜ਼ਾਹਿਦਾ ਪਰਵੀਨ (1925-15 ਮਈ 1975) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਸੀ।
ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਦੇ ਖਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਨਵਾਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਜ਼ਾਹਿਦਾ ਪਰਵੀਨ ਦਾ ਜਨਮ 1925 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੌਰਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[3] ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਭੈਣ, ਪੀਰਨ ਦਿੱਤੀ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਕਪੂਰਥਲੇ ਦੇ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਦਕ ਬਾਬਾ ਤਾਜ ਤੋਂ ਗਾਉਣਾ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਜ਼ਾਹਿਦਾ ਪਰਵੀਨ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲਾ ਲਿਆ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਦਕ ਹੁਸੈਨ ਬਖਸ਼ ਖਾਨ ਤੋਂ ਤਾਲੀਮ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ।
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਆਸ਼ਿਕ ਹੁਸੈਨ ਤੋਂ ਗਾਉਣਾ ਸਿੱਖਿਆ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਸੰਨ1949 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਪਿਠ ਵਰਤੀ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਕਬਾਲ ਬਾਨੋ ਅਤੇ ਮੁਨੱਵਰ ਸੁਲਤਾਨਾ ਨਾਲ ਫਿਲਮ ਮੁੰਦਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਵਾਲੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ। ਕਵਾਲੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਜੀ. ਏ. ਚਿਸ਼ਤੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਖੇ, ਉਸ ਨੇ "ਕਿਆ ਹਾਲ ਸੁਨਵਾਂ ਦਿਲ ਦਾ" ਅਤੇ "ਮੈਂ ਦੀ ਅੱਜ ਕਲ ਅਖ ਫੁਰਕੰਦੀ ਏ" ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਕਿ ਖਵਾਜਾ ਗੁਲਾਮ ਫਰੀਦ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਗੀਤ ਗ੍ਰਾਮੋਫੋਨ ਉੱਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਲਈ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਿੱਟ ਬਣ ਗਏ ਸਨ।[4] ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਉਰਦੂ, ਸਰਾਇਕੀ, ਹਿੰਦੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿਜ਼ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਵਾਇਸ( ਏਚ ਏਮ ਵੀ ) ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਸਟੇਜ ਲਈ ਕਈ ਹੋਰ ਕਾਪੀਆਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀਆਂ।
1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਖਿਆਲ਼ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਵੋਕਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਗੀਤ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਗੀਤ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਹਲਕੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਨ ਕੀਤਾ। ਸੰਨ 1957 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਫਿਲਮ 'ਵਾਦਾ' ਲਈ ਇੱਕ ਗੀਤ 'ਨੈਨ ਸੇ ਨੈਨ ਮਿਲੇ ਰਖੋਨੀ ਕੋ' ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ।[1]
ਸੰਨ 1958 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਫਿਲਮ ਬੇਗੁਨਹ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਸੀਮ ਬੇਗਮ ਨਾਲ ਡੁਏਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗੀਤ ਕੈਸੀ ਰਾਤ ਰਗੀਲੀ ਆਈ ਗਾਇਆ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਰਸ਼ੀਦ ਅਤ੍ਰੇ ਨੇ ਫਿਲਮ 'ਜਨ-ਏ-ਬਹਾਰ' ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਜੋਡ਼ੀ ਨਸੀਮ ਬੇਗਮ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਰਾਗ ਦਰਬਾਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ 'ਅਬ ਤੂ ਜੀ ਭਰ ਕੇ ਖੰਜਰ ਚਲੇਗੇ ਹਮ "ਗੀਤ ਗਾਇਆ।
ਸੰਨ 1964 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਾਹਿਦਾ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਬੇਟੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਾਹਿਦਾ ਪਰਵੀਨ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਵੀ ਗਾਇਕਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਿਦਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ 'ਤੇ ਉਸਤਾਦ ਅਖ਼ਤਰ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਬਣ ਗਈ।[5]
ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]ਜਾਹਿਦਾ ਪਰਵੀਨ ਦੀ 50 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 15 ਮਈ 1975 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[3] ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਆਨੀ ਸਾਹਿਬ ਕਬਰਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[6]
ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ
[ਸੋਧੋ]| ਸਾਲ. | ਫ਼ਿਲਮ | ਭਾਸ਼ਾ |
|---|---|---|
| 1949 | ਮੁੰਦਰੀ | ਪੰਜਾਬੀ |
| 1950 | ਅਨੋਖੀ ਦਸਤਾਨ | ਉਰਦੂ |
| 1951 | ਬਿੱਲੋ | ਪੰਜਾਬੀ [1] |
| 1953 | ਬਰਖਾ | ਉਰਦੂ |
| 1953 | ਸ਼ਹਰੀ ਬਾਬੂ | ਪੰਜਾਬੀ [1] |
| 1955 | ਪੱਤਣ | ਪੰਜਾਬੀ [7] |
| 1956 | ਮੋਰਨੀ | ਪੰਜਾਬੀ |
| 1956 | ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ | ਪੰਜਾਬੀ [1] |
| 1957 | ਵਾਹਿਦਾਹ | ਉਰਦੂ [1] |
| 1957 | ਯੱਕੇ ਵਾਲੀ | ਪੰਜਾਬੀ [1] |
| 1958 | ਬੇਗੁਨਾਹ | ਉਰਦੂ [1] |
| 1958 | ਜਾਨ-ਏ-ਬਹਾਰ | ਉਰਦੂ [1] |
| 1958 | ਦਰਬਾਰ | ਉਰਦੂ |
| 1959 | ਬਾਚਾ ਜਮੂਰਾ | ਪੰਜਾਬੀ [1] |
| 1964 | ਬਾਪ ਕਾ ਬਾਪ | ਉਰਦੂ |
| 1965 | ਦਿਲ ਕੇ ਟੁਕਡ਼ੇ | ਉਰਦੂ [1] |
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
[ਸੋਧੋ]| ਸਾਲ. | ਪੁਰਸਕਾਰ | ਸ਼੍ਰੇਣੀ | ਨਤੀਜਾ | ਸਿਰਲੇਖ | ਰੈਫ. |
|---|---|---|---|---|---|
| 1964 | ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਗੀਤ ਕਾਨਫਰੰਸ | ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਪੁਰਸਕਾਰ | Won | ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ |
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedDailyTimes - ↑ "گلوکارہ زاہدہ پروین کی یاد میں خصوصی فیچر آ ج نشر کیاجائے گا". Daily Pakistan newspaper. June 7, 2020.
- ↑ 3.0 3.1 "Tribute to Zahida Parveen on her death anniversary". Radio Pakistan website. 7 May 2022. Archived from the original on 7 May 2022. Retrieved 21 May 2024. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "RadioPakistan" defined multiple times with different content - ↑ "زاہدہ پروین جنھیں اسٹوڈیو میں بیڑی پینے کی اجازت تھی". ARY News. January 14, 2021.
- ↑ "Noted singer Shahida Parveen passes away". Dawn News. February 12, 2023.
- ↑ "یومِ وفات: پاکستان کی مشہور مغنیہ زاہدہ پروین کا تذکرہ". ARY News. 7 May 2021.
- ↑ "Mussarat Nazir: the iconic heroine — Part I". Daily Times. April 19, 2022.