ਟੀ. ਐਨ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ
Sangeetha Kalanidhi T. N. Krishnan | |
|---|---|
 Krishnan performing at the Film and Television Institute of India, Pune, on 19 January 2010 | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 6 ਅਕਤੂਬਰ 1928 Tripunithura, Cochin, British India |
| ਮੌਤ | 2 ਨਵੰਬਰ 2020 (ਉਮਰ 92) Chennai |
| ਵੰਨਗੀ(ਆਂ) | Carnatic music |
| ਕਿੱਤਾ | violinist |
| ਸਾਜ਼ | violin |
ਤ੍ਰਿਪੁਨਿਥੁਰਾ ਨਾਰਾਇਣ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ (6 ਅਕਤੂਬਰ 1928-2 ਨਵੰਬਰ 2020) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਾਇਲਿਨ ਵਾਦਕ ਸੀ। – ਲਾਲਗੁਡ਼ੀ ਜੈ ਰਮਨ ਅਤੇ ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਗੋਪਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਵਾਇਲਿਨ-ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1980 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਸੰਗੀਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਕਲਾਨਿਧੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ 1992 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1973 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੰਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਵੀ ਸਨ।
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦਾ ਜਨਮ 6 ਅਕਤੂਬਰ 1928 ਨੂੰ ਕੇਰਲ ਦੇ ਤ੍ਰਿਪੁਨਿਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਏ. ਨਾਰਾਇਣ ਅਈਅਰ ਅਤੇ ਅੰਮੀਨੀ ਅੰਮਲ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 1939 ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਵਾਇਲਿਨ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।[1] ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਪਡ਼੍ਹਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਕੱਛੇਰੀਆਂ, ਜਾਂ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ <i id="mwKA">ਕੈਚਰਿਸ</i> ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਸਾਜ਼ ਵਜਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹ "ਮੰਦਰਾਂ, ਜਿਮੀਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਜਾਂ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਸਨ।[2]
ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਲੇਪੀ ਕੇ ਪਾਰਥ ਸਾਰਥੀ ਜੋ ਕਿ ਅਰੀਆਕੁਡੀ ਰਾਮਾਨੁਜਾ ਅਯੰਗਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਗਿਰਦ ਸੀ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੰਨ ਕੇ ਉਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਗਾਇਕ ਸੇਮਨਗੁਡੀ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਅਈਅਰ ਕੋਲ ਚਲੇ ਗਏ।
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਅਰਿਆਕੁਡੀ ਰਾਮਾਨੁਜਾ ਅਯੰਗਰ, ਚੈਂਬਾਈ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਭਾਗਵਤਾਰ, ਮੁਸਿਰੀ ਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਅਈਅਰ, ਅਲਾਥੁਰ ਬ੍ਰਦਰਜ਼, ਐੱਮ. ਡੀ. ਰਾਮਨਾਥਨ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਪੁਰਮ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਅਈਅਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਾਇਲਿਨ ਵਾਦਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1939 ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸੋਲੋ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਕੋਚੀਨ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1942 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਸੇਮਨਗੁਡੀ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਅਈਅਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉਦਯੋਗਪਤੀ, ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਆਰ. ਅਯਾਦੁਰਾਈ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ। ਅਯਾਦੁਰਾਈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਥੰਗਮ ਅਯਾਦੁਰਾਈ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦਾ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।
ਲਾਲਗੁਡ਼ੀ ਜੈ ਰਮਨ ਅਤੇ ਐਮ. ਐਸ. ਗੋਪਾਲਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਵਾਇਲਿਨ-ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[3] ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਨੇ ਉਸ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਸੰਜਮ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[4] ਸਾਲ 2004 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦ ਹਿੰਦੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪੀਡ਼੍ਹੀ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਸਾਜ਼ ਵਾਦਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਯੁੱਗ ਦਾ ਇੱਕ ਉਦਾਸੀਨ ਅਨੁਭਵ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।[5] ਉਹ ਮਦਰਾਸ ਸੰਗੀਤ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਮਾਰਗਾਜ਼ੀ ਸੰਗੀਤ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਸਵੇਰ ਦਾ ਸਲੋਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।[6] ਉਸਨੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕ ਟੂਰਾਂ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।[6]
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਰਸਮੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਸਿਖਾਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਵਿਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨਟਰਾਜਨ, ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਅਤੇ ਚਾਰੂਮਤੀ ਰਘੁਰਮਨ ਸਨ। ਉਹ ਚੇਨਈ ਸੰਗੀਤ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬਣੇ। ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਐਂਡ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੇ ਡੀਨ ਵੀ ਸਨ।[1] ਉਸਨੇ 1991 ਅਤੇ 1993 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਉਪ-ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।[7]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਿਰਲੇਖ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2006 ਵਿੱਚ ਅਕੈਡਮੀ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟ ਅਕਾਦਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।[8][9] ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਦਰਾਸ ਸੰਗੀਤ ਅਕੈਡਮੀ ਤੋਂ ਸੰਨ 1980 ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਾ ਕਲਾਨਿਧੀ ਨਾਮ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।[10] ਉਸ ਨੂੰ 1999 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਚੇਨਈ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤਾ ਕਲਸੀਖਾਮਨੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।[11] ਉਹ ਅਸਥਾਨਾ ਵਿਦਵਾਨ (ਅਨੁਵਾਦ. ਤਿਰੂਪਤੀ ਦੇਵਸਤਾਨਮ ਵਿਖੇ ਕੋਰਟ ਸਕਾਲਰ) ਵੀ ਸੀ।[7]
ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ (1973)
ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ (1992)
ਗ੍ਰੈਮੀ ਨੇ ਮਾਰਚ 2021 ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੇ 'ਇਨ ਮੈਮੋਰਿਯਮ' ਜ਼ਿਕਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ [12]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਮਲਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ, ਵਿਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨਟਰਾਜਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਸਨ।[13] ਵਿਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨਟਰਾਜਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਇਲਿਨ ਵਾਦਕ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਐੱਨ. ਰਾਜਮ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਇਲਿਨ ਵਾਦਕ ਹੈ।[2] ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 2 ਨਵੰਬਰ 2020 ਨੂੰ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਹੋਈ।
ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ
[ਸੋਧੋ]- ਭਾਰਤੀ ਵਾਇਲਨ ਦੀਆਂ ਸੁਰੀਲੀਆਂ ਤਾਰਾਂ (1985) [14]
- ਮਾਸਟਰੋਸ ਚੁਆਇਸ (1991) [14]
- ਸੰਗੀਤ ਸੰਗੀਤ ਹੈ-ਜੁਗਲਬੰਦੀ (ਉਸਤਾਦ ਅਮਜਦ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨਾਲ (1991) [14]
- ਕਰਨਾਟਕ ਵਾਇਲਨ (2002) [14]
- ਪਰਿਵਾਰ (ਐਨ. ਰਾਜਮ ਨਾਲ (2003) [14]
- ਸ੍ਰੂਤੀ ਸੰਧਿਆ (ਟੀ. ਐਸ. ਨੰਦਕੁਮਾਰ ਨਾਲ [15][16]
- ਸ੍ਰੂਤੀ ਸੰਧਿਆ 2 (ਟੀ. ਐਸ. ਨੰਦਕੁਮਾਰ ਨਾਲ [17][18]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 "TN Krishnan, legendary violinist and Padma Bhushan awardee, passes away aged 92". Firstpost. 3 November 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name ":2" defined multiple times with different content - ↑ 2.0 2.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:1 - ↑ "TN Krishnan death: Violin great TN Krishnan passes away at 92 in Chennai | Chennai News". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). TNN. 3 Nov 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ . Chennai, India.
{{cite news}}: Missing or empty|title=(help) - ↑ "The Hindu : Touching tranquil heights". Archived from the original on 6 May 2005. Retrieved 11 April 2009.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ 6.0 6.1 "Legendary violinist T N Krishnan passes away at 92". Deccan Herald (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 3 November 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ 7.0 7.1 "Sangeet Natak Academy – TN Krishnan". sangeetnatak.gov.in. Archived from the original on 10 August 2020. Retrieved 3 November 2020. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name ":4" defined multiple times with different content - ↑ "SNA: List of Akademi Awardees — Instrumental — Carnatic Violin". Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 3 April 2015. Retrieved 24 September 2009.
- ↑ "SNA: List of Akademi Fellows". Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 27 July 2011. Retrieved 24 September 2009.
- ↑ "Violin maestro TN Krishnan dies at 92 | India News". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). TNN. 3 Nov 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ "Welcome to The Indian Fine Art Society". www.theindianfineartssociety.com. Archived from the original on 26 September 2018. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ "Recording Academy in Memoriam 2021". 14 March 2021.
- ↑ "T.N.Krishnan Foundation". Archived from the original on 16 December 2008. Retrieved 17 December 2008.
- ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 "T. N. Krishnan". Discogs (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 8 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ "Sruti Sandhya - T S Nandakumar". iTunes. Mumbai, India.
- ↑ Sruti Sandhya - T. N. Krishnan, T S Nandakumar - Download or Listen Free - JioSaavn (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)), 2007-03-27, retrieved 2024-04-14
- ↑ "Sruti Sandhya 2 - T S Nandakumar". iTunes. Mumbai, India.
- ↑ Sruti Sandhya 2 - T. N. Krishnan, T S Nandakumar - Download or Listen Free - JioSaavn (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)), 2009-01-03, retrieved 2024-04-14
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]