ਦੀਨਾਨਗਰ
ਦੀਨਾਨਗਰ | |
|---|---|
ਨਗਰ | |
| ਭਾਰਤ | ਬਲਾਕ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪਨਚਾਇਤ ਅਫਸਰ |
| ਰਾਜ | ਪੰਜਾਬ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ |
| ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਂ | 21325 |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
| • ਸਰਕਾਰੀ | ਪੰਜਾਬੀ (ਗੁਰਮੁਖੀ) |
| • Regional | ਪੰਜਾਬੀ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (IST) |
| PIN | 143531 |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | PB 99 |
| ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ | ਪਠਾਨਕੋਟ |
ਦੀਨਾਨਗਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਤੀਜਾ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ।[1] ਦੀਨਾਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ ਨੇ 1730 ਈ. ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਸੀ। ਜੋ ਮੁਗਲਾਂ ਅਤੇ ਮਰਾਠਿਆਂ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਕਸਬੇ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਚਲਾਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਨੇੜਲੇ ਕਸਬੇ ਬਹਿਰਾਮਪੁਰ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਕਸਬੇ ਨੂੰ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਹੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, 1837 ਈ. ਵਿੱਚ ਰੋਪੜ ਵਿਖੇ ਲਾਰਡ ਵਿਲੀਅਮ ਬੈਂਟਿਕ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਅਤੇ ਮੈਕਟਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ-ਜਾਨਸ਼ੀਨੀ ਬਾਰੇ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਕਈ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਹੋਈ। 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਨਾਇਕ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਨਾਨਗਰ ‘ਚ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜੋ ਨਾ ਭੁੱਲਣਯੋਗ ਹਨ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੁਲ ਪਜ੍ਹ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਹਨ। ਜੋ ਕਿ:- ਮੁਗਰਾਲੀ ਗੇਟ, ਗਾਂਧੀ ਗੇਟ, ਅਵਨਖੀ ਗੇਟ, ਜਵਾਹਰ ਗੇਟ, ਪਨਿਆੜੀ ਗੇਟ ਹਨ।
ਸਥਿਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਦੀਨਾਨਗਰ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਜਲੰਧਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਪਠਾਨਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਬਿਆਸ ਨਦੀ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੰਚ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਦੱਖਣੀ ਵਿੱਚ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਦੰਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰ. ਪੱਛਮ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਦੀਨਾਨਗਰ ਕਸਬਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਦੀਨਾ ਬੇਗ ਨੇ 1730 ਵਿੱਚ ਹਸਲੀ ਜਾਂ ਸ਼ਾਹ ਨਾਹਰ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਅਤੇ ਛਾਉਣੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਕਸਬੇ ਤੋਂ ਚਲਾਈ ਸੀ।
,_from_%27The_Court_and_Camp_of_Runjeet_Sing%27_by_William_Godolphin_Osborne,_ca.1840.jpg?lang=pa)
ਦੀਨਾਨਗਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਇੱਕ ਪਸੰਦੀਦਾ ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਟਿਕਾਣਾ ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਸਿੰਘ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣਾ ਦਰਬਾਰ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਸਾਲ ਮਈ ਅਤੇ ਜੂਨ ਦੇ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਦੀਨਾਨਗਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਇੱਥੇ ਸੀ ਕਿ ਮਈ 1838 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਮੈਕਨਾਘਟਨ ਮਿਸ਼ਨ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸਨੇ ਸ਼ਾਹ ਸ਼ੁਜਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਤਖਤ 'ਤੇ ਬਿਠਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਗੱਠਜੋੜ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।[2]
ਮਾਰਚ 1849 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੀਨਾਨਗਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਆਦਿ ਨਗਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ, ਬਟਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਅਤੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ 181 ਪਿੰਡ ਆਦਿ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 28 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਜੇਮਜ਼ ਐਬਟ ਨੂੰ ਮੇਜਰ ਲਾਰੈਂਸ ਦੇ ਏਜੰਟ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀਆਂ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ, ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 29 ਅਤੇ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ।[3] 1846-1849. ਜੁਲਾਈ 1849 ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਐਸਕਾਰਟਸ ਨੂੰ ਬਟਾਲਾ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਦੀਨਾਨਗਰ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ 1852 ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਮਾਰਚ 1919 ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰੌਲੈਟ ਐਕਟ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਅਸਾਧਾਰਣ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਪਠਾਨਕੋਟ ਅਤੇ ਬਟਾਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਦੀਨਾਨਗਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ
1920 ਵਿੱਚ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਖਿਲਾਫ਼ਤ ਨੇਤਾ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਰੋਲਟ ਐਕਟ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਕਰਕੇ ਅਸਹਿਯੋਗ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸੱਦੇ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਐਚ. ਹਾਰਕੋਰਟ ਦੁਆਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੀਨਾਨਗਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਦਰਬਾਰ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਸਵਾਮੀ ਸਵਤੰਤਰ ਨੰਦ ਨੇ 1938 ਵਿੱਚ ਦਯਾਨੰਦ ਮੱਠ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ - ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਏ ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਆਪਣੇ ਲੋਈ, ਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1947 ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੰਡਿਊਟ ਪਾਈਪ ਨਿਰਮਾਣ ਯੂਨਿਟ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਦੀਨਾਨਗਰ 14.36 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
2015 ਦਾ ਹਮਲਾ
[ਸੋਧੋ]2015 ਵਿੱਚ ਦੀਨਾਨਗਰ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 10 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ (3 ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਸਮੇਤ) ਅਤੇ 18 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ। ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਨਾਗਰਿਕ, ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ (ਡਿਟੈਕਟਿਵ) ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਦੋ ਹੋਮ ਗਾਰਡ ਅਤੇ ਦੋ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[4][5]
ਭੂਗੋਲ
[ਸੋਧੋ]ਹਿਰ ਦੇ ਭੂ-ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਭੂਗੋਲ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰਦਾਰ ਉੱਚੀਆਂ ਨੀਵੀਆਂ ਥਾਵਾਂ, ਰਾਵੀ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਅਤੇ ਉੱਚਾ ਮੈਦਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਲਹਿਰਾਉਣ ਵਾਲੀ ਭੂਗੋਲ ਹੈ। ਰਾਵੀ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਉੱਚੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਤਿੱਖੇ ਦਰਿਆਈ ਕੱਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਹ ਨੀਵੇਂ ਹਨ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਅਸਮਾਨ ਭੂਗੋਲ ਦੇ ਨਾਲ। ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਰੇਤ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਉੱਚੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਖੁਰਦਰੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਚਾ ਮੈਦਾਨ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜਲਵਾਯੂ
[ਸੋਧੋ]ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਮੌਸਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਸਰਦੀ। ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 44 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ। ਜੂਨ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮਹੀਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਠੰਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੀਂਹ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਬਾਰਸ਼ ਜਨਵਰੀ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਈ ਅਤੇ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਧੂੜ ਭਰੇ ਤੂਫ਼ਾਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਮੌਨਸੂਨ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਜੂਨ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 70% ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਲਾਨਾ ਵਰਖਾ 1000 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਮੌਨਸੂਨ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਰਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਚੰਗੀ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸੰਘਣੀ ਧੁੰਦ ਆਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਗਿਆਨ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਅਟੱਲ ਹਨ। ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਕਾਰਨ ਜੰਗਲਾਂ ਦਾ ਕੱਟਣਾ, ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ, ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਨੇ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਵਿਗਾੜ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਸਬੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟੀਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਬਨਸਪਤੀ ਮਿੱਟੀ, ਭੂਗੋਲ ਅਤੇ ਉਚਾਈ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੈਦਾਨੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਸ਼ੀਸ਼ਮ, ਸ਼ਹਿਤੂਤ, ਯੂਕੇਲਿਪਟਸ ਅਤੇ ਪੌਪਲਰ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੰਬ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਫਲਦਾਰ ਰੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤਰਾ, ਕਿੰਨੂ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਰੁੱਖ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਜਲ ਵਿਗਿਆਨ
[ਸੋਧੋ]ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 5 ਤੋਂ 8 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੈ। ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਬਣਾਏ 'ਧੂਸੀ ਬੰਨ੍ਹ' ਸਦਕਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਹੇਠਾਂ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ
[ਸੋਧੋ]ਫਾਊਂਡਰੀ ਰੇਤ ਬਟਾਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਧਰਮਕੋਟ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭੰਡਾਰ 6.5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਬਟਾਲਾ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਕਿ.ਮੀ. ਦੂਰ। ਰੇਤ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਪੀਲਾ ਰੰਗ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਲਗਭਗ 1 ਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਲਾਲ ਭੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੀਨਾਨਗਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੰਡੋਰੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਟਾਕੇ ਅਤੇ ਬਾਰੂਦ ਬਣਾਉਣ, ਮਾਚਿਸ ਅਤੇ ਖੰਡ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਨਸੰਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]2001 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 21,494 ਸੀ।[6] ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 52% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 48% ਹਨ। ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 75% ਹੈ, ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 59.5% ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈਃ ਪੁਰਸ਼ ਸਾਖਰਤਾ 78% ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸਾਖਰਤਾ 69% ਹੈ। ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਵਿੱਚ, 11% ਆਬਾਦੀ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀ ਹੈ।
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਬਾਦੀ, 2011 ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ [7]
| ਧਰਮ | ਕੁੱਲ | ਔਰਤ | ਮਰਦ | ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ |
|---|---|---|---|---|
| ਹਿੰਦੂ | 20,702 | 9,866 | 10,836 | 910 |
| ਸਿੱਖ | 2,585 | 1,243 | 1,342 | 926 |
| ਈਸਾਈ | 493 | 245 | 248 | 987 |
| ਮੁਸਲਮਾਨ | 87 | 40 | 47 | 851 |
| ਬੋਧੀ ਧਰਮ | 5 | 3 | 2 | 1500 |
| ਹੋਰ ਧਰਮ | 6 | 2 | 4 | 500 |
| ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ | 98 | 53 | 45 | 1177 |
| ਕੁੱਲ | 23,976 | 11,452 | 12,524 | 914 |
ਸਿਆਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਆਵਾਜਾਈ
[ਸੋਧੋ]ਰੇਲਗੱਡੀ
[ਸੋਧੋ]ਦੀਨਾਨਗਰ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਠਾਨਕੋਟ ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੀਨਾਨਗਰ ਤੋਂ ਪਠਾਨਕੋਟ ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਰੇਲ ਗੱਲਾਂ ਹਨਃ ਜੰਮੂ ਤਵੀ (ਜੰਮੂ ਤੋਂ ਟਾਟਾ ਨਗਰ ਅਤੇ ਪਠਾਨਕੋਟ-ਦਿੱਲੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ।
ਸੜਕ
[ਸੋਧੋ]ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 15 (NH 15) ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕਾਂਡਲਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੀਨਾਨਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਭਾਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਬਾਈਪਾਸ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕਾਲਜ
[ਸੋਧੋ]- ਸਵਾਮੀ ਸਰਵਾਨੰਦ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ
- ਸਵਾਮੀ ਸਰਵਾਨੰਦ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ
- ਸਵਾਮੀ ਸਰਵਾਨੰਦ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਬੀ. ਐੱਡ.
- ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਵੀ ਆਰੀਆ ਮਹਿਲਾ ਕਾਲਜ
- ਐਸ. ਐਸ. ਐਮ. ਕਾਲਜ
- ਖੇਤਰੀ ਕਾਲਜ ਦੀਨਾਨਗਰ
ਸੀ. ਬੀ. ਐਸ. ਈ. ਸਕੂਲ
[ਸੋਧੋ]- ਸ਼ੇਮਰੋਕ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ
- ਗ੍ਰੀਨਲੈਂਡ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
- ਗੋਬਿੰਦ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
- ਲੋਟਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ
- ਸੁਮਿੱਤਰਾ ਦੇਵੀ ਆਰੀਆ ਐਸ. ਆਰ. ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
- ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਕੂਲ
ਪੀ. ਐਸ. ਈ. ਬੀ. ਸਕੂਲ
[ਸੋਧੋ]- ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
- ਆਰੀਆ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
- ਐਸ. ਐਸ. ਡੀ. ਏ. ਵੀ. ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
- ਪ੍ਰਿੰਸ ਮਾਡਰਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
- ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੰਡੇ
- ਸਰਕਾਰੀ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
- ਐਸ. ਐਸ. ਮਾਡਰਨ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਝੰਗੀ
- ਸਰਵਹਿਤਕਾਰੀ ਵਿਦਿਆ ਮੰਦਰ
- ਐਸ ਡੀ ਮਾਡਰਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
- ਓਮ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
ਆਈ. ਸੀ. ਐਸ. ਈ ਸਕੂਲ
[ਸੋਧੋ]- ਲਿਟਲ ਫਲਾਵਰ ਕਾਨਵੈਂਟ ਸਕੂਲ
- ਏ. ਐਸ. ਆਰ. ਸਕੂਲ
- ਭਾਰਤੀ ਸਿਹਤ ਸਿੱਖਿਆ ਖੋਜ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੇਂਦਰ
- ਖੇਤਰੀ ਕਾਲਜ ਦੀਨਾਨਗਰ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Joshi, Rajesh. "JOSHI PRINTING PRESS".
- ↑ Marshman, John Clark (1867). "The British Raj: The Afghan Expedition, 1836–1842 - Mr Macnaghten's mission to Lahore, 1838". The History of India From the Earliest Period to the Close of Lord Dalhousie’s Administration. pp. 131–132. Retrieved 29 July 2015 – via www.ibiblio.org. ("Volume 3" (PDF). version)
- ↑ JOURNALS AND DIARIES OF THE ASSISTANTS TO THE RESIDENT AT LAHORE - Journal of Captain James Abbott, Commissioner for the adjustment of the Frontier, Punjaub, from the 22nd April to the 7th May 1846
- ↑ Tribune News Service (27 July 2015). "Terror attack in Gurdaspur; SP among seven killed". The Tribune. Archived from the original on 24 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 3 August 2015.
- ↑ "Live: Death toll in Punjab's Gurdaspur attack rises to 8, MHA calls for meet". Firstpost. 27 July 2015. Retrieved 29 July 2015.
- ↑
{{cite web}}: Empty citation (help) - ↑ https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/11389, India - C-01: Population by religious community, Punjab - 2011, Dina Nagar (M Cl)
ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਜ | ||
|---|---|---|
| ਇਲਾਕੇ |  | |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ • ਬਰਨਾਲਾ • ਬਠਿੰਡਾ • ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ • ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ • ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ • ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ • ਜਲੰਧਰ • ਕਪੂਰਥਲਾ • ਲੁਧਿਆਣਾ • ਮਾਨਸਾ • ਮੋਗਾ • ਅਜੀਤਗੜ੍ਹ • ਮੁਕਤਸਰ • ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ • ਪਟਿਆਲਾ • ਪਠਾਨਕੋਟ • ਰੂਪਨਗਰ • ਸੰਗਰੂਰ • ਤਰਨਤਾਰਨ • ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ | |
| ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ | ||