ਮਾਹ ਚੂਚਕ ਬੇਗਮ

ਮਾਹ ਚੂਚਕ ਬੇਗਮ ماہ چوچک بیگم
ਮੌਤ	28 ਮਾਰਚ 1564 ਬਾਲਾ ਹਿਸਾਰ, ਕਾਬੁਲ, ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ
ਦਫ਼ਨ	ਕਾਬੁਲ, ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ	ਹੁਮਾਯੂੰ
ਔਲਾਦ	ਮਿਰਜ਼ਾ ਮੁੰਹਮਦ ਫਾਰੂਖ ਮਿਰਜ਼ਾ ਮੰਹੁਮਦ ਹਾਕਿਮ ਫ਼ਖ਼ਰ ਉਨ-ਨਿਸ਼ਾ ਬੇਗਮ ਬਖ਼ਤ ਉਨ-ਨਿਸ਼ਾ ਬੇਗਮ ਅਮੀਨਾ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ ਸਕੀਨਾ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ
ਧਰਮ	ਸੁੰਨੀ ਇਸਲਾਮ

ਮਾਹ ਚੂਚਕ ਬੇਗਮ (ਫ਼ਾਰਸੀ: ماہ چوچک بیگم; ਮੌਤ 1564; ਅਰਥ "ਚੰਦ ਫੁੱਲ") ਦੂਜੇ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਹੰਮਾਯੂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਔਰਤ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਨਾਇਬ ਸੁਬਾਰਾ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕਾਬੁਲ ਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਖੁਦ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੁਨੀਮ ਖਾਨ ਨੂੰ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ। 

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ

ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਬੇਗਮ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ ਅਰਘੁਨ ਦੇ ਬੈਰਾਮ ਓਗਲਾਨ ਅਤੇ ਫਰੀਦੁਨ ਖਾਨ ਕਾਬੁਲੀ ਦੀ ਭੈਣ ਸੀ।[4] ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ 1546 ਵਿੱਚ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ, ਮੁਹੰਮਦ ਹਕੀਮ ਮਿਰਜ਼ਾ ਅਤੇ ਫਾਰੂਖ ਫਾਲ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ, ਬਖ਼ਤ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਬੇਗਮ, ਸਕੀਨਾ ਬਾਨੋ ਬੇਗਮ ਅਤੇ ਅਮੀਨਾ ਬਾਨੋ ਬੇਗਮ ਸਨ।[5]

ਵਿਧਵਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ

ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਗਲ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੱਸੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮਿਰਜ਼ਾ ਮੁਹੰਮਦ ਹਕੀਮ ਸੀ। 1554 ਵਿੱਚ, ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਇਸ ਲੜਕੇ ਨੂੰ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਮੁਨੀਮ ਖਾਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਾਬੁਲ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ। 1566 ਵਿੱਚ, ਅਕਬਰ ਨੇ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। 1561 ਵਿੱਚ ਮੁਨੀਮ ਖਾਨ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਗਨੀ ਉਸਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈ ਲਈ। ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਾਕਾਂਖੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਫਜ਼ਲੀ ਬੇਗ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਬਦੁਲਫਤਹ, ਜੋ ਗਨੀ ਖਾਨ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਨੇ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਗਨੀ ਖਾਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਾਲਿਜ਼ ਵਿੱਚ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਸੀ। ਗਨੀ ਖਾਨ, ਉਸਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਨਾ ਲੱਭ ਕੇ, ਭਾਰਤ ਚਲੀ ਗਈ। ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਬੇਗਮ ਨੇ ਫਿਰ ਫਜ਼ਲੀ ਬੇਗ ਨੂੰ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਅਬਦੁਲਫਤਹ ਨੂੰ ਨਾਇਬ (ਰੀਜੈਂਟ) ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ ਕੇ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਅਹਿਲਕਾਰ, ਸ਼ਾਹ ਵਲੀ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ, ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਮੁਨੀਮ ਖਾਨ ਨੂੰ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਫੌਜ ਨਾਲ ਭੇਜਿਆ। ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਵਿਖੇ ਮੁਨੀਮ ਖਾਨ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਾਬੁਲ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਹੁਣ, ਤੀਜਾ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈਦਰ ਕਾਸਿਮ ਕੋਹਬੁਰ ਆਇਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਬੇਗਮ ਨੇ ਵਕੀਲ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] ਮੁਨੀਮ ਘੱਕਰਾਂ ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਅਤੇ ਝਿਜਕਦਾ ਹੋਇਆ ਉਹ ਅਕਬਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਗਰਾ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ 'ਤੇ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸ਼ਾਹ ਅਬੁਲ ਮਾਲੀ, ਜੋ ਕਿ ਤਰਮੇਜ਼ (ਮੌਜੂਦਾ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ) ਦੇ ਮਹਾਨ ਸੱਯਦ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ, ਜੋ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ, ਕਾਬੁਲ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਪਨਾਹ ਲਈ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਬੇਗਮ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਬੇਗਮ ਨੇ ਉਸਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ, ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਬਖ਼ਤ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]

ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਹਾਲਾਤ

ਸ਼ਾਹ ਅਬੁਲ ਮਾਲੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਬੇਗਮ ਦੇ ਦਬਦਬਾ ਅਤੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅੱਕ ਗਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕਾਬੁਲ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸਨੇ 1564 ਵਿੱਚ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਅਤੇ ਹੈਦਰ ਕਾਸਿਮ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।[1] ਅਕਬਰ ਦੇ ਸੌਤੇਲੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਬਦਖਸ਼ਨ ਦੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸੁਲੇਮਾਨ ਨੇ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਬਚਾਇਆ, ਜਿਸਨੇ ਅਬਦੁਲ ਮਾਲੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਹਕੀਮ ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਬੇਗਮ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਕਬਰ ਲਈ ਸਿਰ ਦਰਦ ਸਾਬਤ ਹੋਈਆਂ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਅੰਗੂਠੇ ਵਾਂਗ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਵਿਰਾਸਤੀ, ਗੁਆਚੇ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮਾਹ ਚੁਚਕ ਬੇਗਮ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਾਕਾਂਖੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]

ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ

2013 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਟੀਵੀ ਸੀਰੀਜ਼, ਜੀ ਟੀਵੀ ਉੱਪਰ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਜੋਧਾ ਅਕਬਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਹ ਚੂਚਕ ਬੇਗਮ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ, ਮੀਤਾ ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ ਨੇ ਨਿਭਾਇਆ।