နျူးကလီးယား ခြွဉ်းဗူႏဝင်ꩻ

နယူကလိယကောင်းကို ပရိုတွန် မဉ်ႏအောဝ်ႏခန်း တဖြုံႏစွို့ꩻနောဝ်ꩻ ထာꩻယို အထွာ ဟုဲက်ဒရိုစဲန်သွူ။ နျူထရွန် တဖြုံႏစွို့ꩻ ကပါဒါႏ ဟုဲက်ဒရိုစဲန် နယူကလုဲဒ်တွမ်ႏ နယူထရွန် နီဖြုံႏ ကပါဒါႏ ဟုဲက်ဒရိုစဲန် နယူကလုဲက်သီး ကြူခြွောန်းဝင်ꩻတွော့ꩻ အထွာလွေꩻထိုꩻ နယူထရွန် နီဖြုံႏကအောဝ်ႏဒါႏ ဟီလီယမ် အဲတ်တမ် (He) ဥပမာႏ။ ကအောဝ်ႏလွိုဒါႏ နယူထရွန်တဖြုံႏနောဝ်ꩻ အထန်ႏခေါ်ခေါ် လွောတ်ညာꩻထိုꩻ

နျူးကလီးယား ခြွဉ်းဗူႏမုꩻ (ဟဲ့ꩻ) အက်တမ်ဗဟိုဆံချင်း (အိန်းကလေတ်: unclear fusion) နျူးကလီးယား ပေါင်ꩻစပ်မုꩻ ကရိုꩻဒါႏငဝ်းယိုနဝ်ꩻ အသန်လွဥ်မွေး တိတ်ခါမုꩻအကျောင်ꩻ လွိုပိုႏထဲင်းတဗာႏယိုနဝ်ꩻ အက်တမ်ဗဟိုႏဆန်အာဖုံႏယို အချင်ꩻချင်ꩻ တိတ်ခါꩻပေါင်ꩻစပ်လဲ့ ပရိုတွန်အတွက်အဗျာႏ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏမုꩻကျောင်ꩻ အလင် ဒြပ်စင် သဘော်ꩻပွုံႏမွေးလဲ့ ပေါင်းတန်ထွူႏဆွို့လွဥ်သွူမꩻ နျူကလိယတဗာႏယို ထွာလွဥ်ကီ စွန်ꩻအာႏလင် ကထန်ႏတဖြွတ်ꩻမꩻ ထွာစဲဥ်ႏ ထွာနဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဒြပ်နမ်း ယဟန်ႏနဝ်ꩻ ကထွာဒါႏစွန်ꩻအာႏယိုတဲ့ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏမုꩻအာ စပ်ဆွိုင်ꩻအပါဝင်ႏသော့ꩻဒါႏသွူ။ နျူကလီႏယာႏ ပေါင်ꩻစပ်မုꩻ အနမ်းအကို အကွာႏဝင်ꩻအမျိုꩻမျိုꩻ အဝ်ႏကဒွိုန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မွူးဖြုံႏတန်ထျꩻသူꩻ ကမ္ဘာႏဂျိုလ်ႏထျꩻသူꩻမꩻ စွန်ꩻအာႏ ကထန်ႏတဖြွတ်ꩻနေကတွင်ꩻနဝ်ꩻ မွူးယို အကိုဗဟိုႏယိုတဲ့နဝ်ꩻ နျူကလီႏယာႏ ပေါင်ꩻစပ်မုꩻ တမျိုꩻ အထွာစဲဥ်ႏအကုဲင်နေကတဲင် ထွာနဝ်ꩻသွူ။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဗဟိုႏဆန် အချင်ꩻချင်ꩻ ပေါင်ꩻစပ်ယိုလဲ့ ဟီလီယမ်ဗဟိုႏဗွိုန်အာ အထွာသူꩻ အစဲဥ်ႏ တိက်ခါꩻပြောင်ꩻလုဲင်ႏယိုꩻက မေႏတျာႏသန်လဲက်လဲင်းအကိုယိုလဲ့ ကထန်ႏတဖြွတ်ꩻနေက ထွာနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

From top, left to right

1. The Sun, powered by the proton–proton fusion chain
2. Antares, a star massive enough for silicon burning
3. Dominic Housatonic, largest fusion yield from a US nuclear test
4. Greenhouse George's Cylinder device, the first artificial thermonuclear fusion experiment
5. Ivy Mike's Sausage device, the first Teller–Ulam bomb
6. Fusion plasma in China's Experimental Advanced Superconducting Tokamak
7. Implosion lasers firing at National Ignition Facility, the world's largest inertial confinement fusion experiment

ပေါင်ꩻစပ်ဝင်ꩻ ဆာႏဖုံႏအကို

နေလုံးအတွင်း၌ ဖြစ်ပေါ်တတ်သော ပရိုတွန်လုံးချင်း ပေါင်းစည်းမှုမျိုး

နေထက် ဒြပ်ထုကြီးစွာ စုဝေးမိသော ကြယ်လုံးကြီးများအတွင်း အဓိက ဖြစ်ပျက်သော ကာ-နိုက်-အောက် သံသရာကို သရုပ်ပြပုံ

ဆာႏအာဖုံႏ အဝ်ႏခိုးလျံႏနေကမုꩻ၊ စွန်ꩻအာႏရဲင်ꩻကအီႏထန်ႏဒါႏယိုနဝ်ꩻ နျူကလီးယား အဝ်ႏပေါင်ꩻစပ်မုꩻဖုံႏယို ထွာဒျာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မွူးဆꩻကီ ဒြပ်ပမာႏဏ အယွမ်ꩻဆေ့ꩻလွဥ် ဆာႏအာဖုံႏတွမ်ႏမွူးတဲ့ ဒြပ်ပမာဏအချင်ꩻ မပွိုင်းမပုဲင်ႏတဲင် ဆာႏအာဖုံႏယို အဆကိုဖဲ့ꩻသူꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏထွာကုဲင်နေက နျူကလီးယား ပေါင်ꩻစပ်မုꩻ အကိုဖဲ့ꩻယိုနဝ်ꩻလဲ့ ပရိုတွန်တဖြုံႏချင်ႏ ပေါင်ꩻစပ်မုꩻ (proton-proton chain or p-p chain) ထွာနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အရန်းတဆင်ႏချင်ꩻယိုတဲ့ ပရိုတွန် အတသာတဖြုံႏချင်ꩻယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါဝင်ႏသော့ꩻလွဥ်မꩻ ပေါင်ꩻစပ်မုꩻ ထွာနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ မွူးဒြပ်နမ်းယို ၁.၃ ဆတွမ်ႏ ဆကီအဝ်ႏလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဆာႏတန်အာဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အွိုးဆကိုဖဲ့ꩻအပဲင်ꩻသူꩻနဝ်ꩻ ပေါင်းလွို အဝ်ႏထွာလွေꩻအာနုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ နျူကလီႏယာႏ ပေါင်ꩻစပ်မုꩻ အဆကိုကွာကရိုꩻနဝ်ꩻ ကာ-နိုက်-အောက် သံသရာ (CNO cycle) ထွာနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကာဗွန်(C)၊ နုဲက်ထရိုစဲန်(N)၊ အောက်သီစဲန်(O) ဗဟိုႏအလွိုထွာဗွိုန်အာယို မဲဥ်ပြောင်ꩻမဲဥ်သဲင်ꩻ ကုဲင်ထွာလဲ့ စွန်ꩻအာႏရဲင်ꩻ အဝ်ႏထန်ႏတဖြွတ်ꩻနေဗာႏက ထွာနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။