ပျူဘာသာစကား (တရုတ်-တိဗက်)
ပျူဘာသာစကား (Pyu: )myသည်ခရစ်နှစ် ပထမထောင်စုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အဓိကအားဖြင့် ပြောဆိုနေကြသော မျိုးတုံးပျောက်ကွယ်သွားသည့် တရုတ်-တိဗက်ဘာသာစကားဖြစ်သည်။ဘီစီ ဒုတိယရာစုနှင့် ခရစ်နှစ် ကိုးရာစုကြားတွင် ထွန်းကားခဲ့သော ပျူမြို့ပြနိုင်ငံများ၏ နယ်မြေများတွင်အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။၉ရာစုနှောင်းပိုင်းကာလများတွင် နန်ကျောက် မှဝင်ရောက်လာသော ဗမာလူမျိုးများ ၏ ရွေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုနောက်ပိုင်းတွင် ပျူဘာသာစကား၏ နောက်ဆုံးသောကာလများဖြစ်သည်။ပုဂံ၏ ကမ္ပည်းစာများတွင်နောက်ဆုံးကျန်ရစ်ခဲ့ပြီး နောက်ရာစုနှစ်များစွာအကြာအထိ ပျူဘာသာစကားသည် မြန်မာမြေမှ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သည်။၁၃ရာစုနှောင်းပိုင်းကာလများတွင် အထက်မြန်မာပြည်ဒေသတစ်ခုလုံးသည် ပျူအငွှေ့အသက်များပျောက်ကွယ်သွားသည်။ ပုဂံအင်ပါယာ သည် အထက်မြန်မာပြည်တစ်ခုလုံးကိုထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး ဗမာဘာသာစကားအလျင်အမြန်တိုးတက်လာကာ မြန်မာ့မြေပေါ်တွင်ခေတ်သစ်တစ်ခု အဖြစ်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။
ပျူစာများကိုဘုရားကြီး(ယခုခေတ်ပဲခူးနယ်)အနီးတွင်ရှိသော ကျောက်အိုးကြီး ၄လုံးနှင့် ပုဂံခေတ် မြေစေတီကျောက်စာတို့တွင်ထင်ထင်ရှားရှားတွေ့ရသည်။ဒါတွေကို Charles Otto Blagden က 1910 အစောပိုင်းမှာ ပထမဆုံး ပုံဖော်ခဲ့ပါတယ်။
ပျူအက္ခရာသည် ဗြဟ္မီအက္ခရာဖြစ်သည်။မကြာသေးမီက scholarship က ပျူအက္ခရာသည် မြန်မာအက္ခရာ၏ အရင်းအမြစ်ဖြစ်နိုင်သည်ဟု အကြံပြုထားသည်။