ဝီကီပီးဒီးယား:ရည်ရွယ်ချက်

ဝီကီပီးဒီးယားတွင် မြင့်မြတ်သော ရည်မှန်းချက်တစ်ခု ရှိသည်- "ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ လူသားတိုင်းအား လူသားတို့၏ အသိပညာဗဟုသုတအားလုံးကို လွတ်လပ်စွာ လက်လှမ်းမီရယူနိုင်ခွင့် ပေးအပ်ထားသည့် ကမ္ဘာလောကကြီးတစ်ခု" ဖြစ်သည်။

ဝီကီပီးဒီးယား၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အသိပညာကဏ္ဍပေါင်းစုံမှ သတင်းအချက်အလက်များ ပါဝင်သော ပြည့်စုံသည့် ရေးသားပြုစုထားသည့် အကျဉ်းချုပ်ဖြစ်သည့်၊ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်လှမ်းမီနိုင်သော အခမဲ့နှင့် လွတ်လပ်သော စွယ်စုံကျမ်းတစ်ခုအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် စာဖတ်သူများကို အကျိုးပြုရန် ဖြစ်သည်။

စွယ်စုံကျမ်းများကို စာဖတ်သူများအား အကြောင်းအရာတစ်ခုနှင့် မိတ်ဆက်ပေးရန်အတွက် ရည်ရွယ်ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးအပြီးသတ် ကိုးကားရာနေရာအဖြစ် ရည်ရွယ်ခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဝီကီပီးဒီးယားသည် အခြားစွယ်စုံကျမ်းများကဲ့သို့ပင် တတိယဆင့် ရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အကြောင်းအရာတစ်ခု၏ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်များကို ပေးသည်။

ဝီကီပီးဒီးယား ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်၏ ရည်မှန်းချက်မှာ ရှိရင်းစွဲ ပင်မရေစီးကြောင်း အသိပညာကို မျှတပြီး တိကျသောပုံစံဖြင့်၊ တည့်တိုးရှင်းလင်းသော "အချက်အလက်သက်သက်ပုံစံ" ဖြင့် ကြားနေကျစွာ ရေးသားထားသော အကျဉ်းချုပ်ကို တင်ပြရန် ဖြစ်သည်။ ဆောင်းပါးများသည် အက်ဆေးဆန်သော၊ အငြင်းအခုံပြုသော၊ ကြော်ငြာဆန်သော သို့မဟုတ် ထင်မြင်ချက်ပေးသော အရေးအသားမျိုးအစား တရားဝင်အသုံးအနှုန်းဖြင့် စွယ်စုံကျမ်းဆန်သော ပုံစံ ရှိသင့်သည်။

စွယ်စုံကျမ်းတစ်စောင်၏ အနှစ်သာရ

“	အမှန်စင်စစ်၊ စွယ်စုံကျမ်းတစ်စောင်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း ပျံ့နှံ့နေသော အသိပညာများကို စုစည်းရန်၊ ကျွန်ုပ်တို့နှင့်အတူ နေထိုင်ကြသူများအား ၎င်း၏ အထွေထွေစနစ်ကို တင်ပြရန်၊ နှင့် ကျွန်ုပ်တို့နောက် လာမည့်သူများထံသို့ လက်ဆင့်ကမ်းပေးရန် ဖြစ်သည်။ သို့မှသာ ယခင်ရာစုနှစ်များ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များသည် နောင်လာမည့် ရာစုနှစ်များအတွက် အသုံးမဝင်ဘဲ မဖြစ်သွားစေရန်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ မျိုးဆက်သစ်များသည် ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ သင်ကြားတတ်မြောက်လာသည်နှင့်အမျှ တစ်ချိန်တည်းတွင် ပိုမို ကောင်းမွန်ပြီး ပျော်ရွှင်လာစေရန်၊ နှင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် လူသားမျိုးနွယ်အတွက် အကျိုးပြုမှုတစ်ခုကို မဆောင်ရွက်ဘဲ မသေဆုံးသင့်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။	”
—ဒယ်နီ ဒီဒရို၊ Encyclopédie ၏ အယ်ဒီတာချုပ်နှင့် ပါဝင်ရေးသားသူ (ပဲရစ်၊ ၁၇၅၅)

ဝီကီပီးဒီးယား၏ ရည်မှန်းချက်

“	ဝီကီပီးဒီးယားနှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်တို့၏ ရည်မှန်းချက်မှာ လွတ်လပ်သော စွယ်စုံကျမ်းတစ်စောင် ဖန်တီးရန်ဖြစ်ပြီး၊ အမှန်စင်စစ် ၎င်းသည် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အနက်ရှိုင်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ သမိုင်းတစ်လျှောက် အကြီးမားဆုံး စွယ်စုံကျမ်း ဖြစ်ရမည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဝီကီပီးဒီးယားကို ယုံကြည်စိတ်ချရသော ရင်းမြစ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်စေလိုပါသည်။	”
—လာရီဆန်ဂါ

“	ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ လူသားတိုင်းအား လူသားတို့၏ အသိပညာဗဟုသုတအားလုံးကို လွတ်လပ်စွာ လက်လှမ်းမီရယူနိုင်ခွင့် ပေးအပ်ထားသည့် ကမ္ဘာလောကကြီးတစ်ခုကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့ လုပ်ဆောင်နေသည်မှာ ထိုအရာပင် ဖြစ်သည်။	”
—ဂျင်မီဝေးလ်စ်

“	ဝီကီပီးဒီးယားသည် ရှေးဦးစွာနှင့် အဓိကအားဖြင့် ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ လူသားတိုင်းထံသို့ ၎င်းတို့၏ မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် ဖြစ်နိုင်သမျှ အမြင့်မားဆုံး အရည်အသွေးရှိသော လွတ်လပ်သည့် စွယ်စုံကျမ်းတစ်စောင်ကို ဖန်တီးဖြန့်ဝေရန် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။	”
—ဂျင်မီဝေးလ်စ်

“	ဝီကီမီဒီယာ ဖောင်ဒေးရှင်း၏ ရည်မှန်းချက်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ လူအများကို လွတ်လပ်သောလိုင်စင်အောက်တွင် သို့မဟုတ် အများပြည်သူပိုင်အဖြစ် ပညာရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများကို စုဆောင်းရန်နှင့် ဖန်တီးပြုစုရန် စွမ်းရည်မြှင့်တင်ပေးပြီး ပါဝင်စေရန်၊ နှင့် ၎င်းတို့ကို ထိရောက်စွာနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအတိုင်းအတာဖြင့် ဖြန့်ဝေရန် ဖြစ်သည်။	”
—ဝီကီမီဒီယာ ဖောင်ဒေးရှင်း

ဝီကီပီးဒီးယား၏ အကြောင်းအရာများ

အကြောင်းအရာများကို အဓိကကျသော အကြောင်းအရာဆိုင်ရာ မူဝါဒကြီးသုံးရပ်ဖြစ်သည့် – ကြားနေကျသောအမြင်၊ အတည်ပြုနိုင်စွမ်း နှင့် ကိုယ်ပိုင်သုတေသနမပြုလုပ်ရ တို့ဖြင့် ထိန်းကျောင်းသည်။

“	ဝီကီပီးဒီးယားတွင် အရေးကြီးသော မူဝါဒတစ်ခုရှိသည်- အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပြောရလျှင် သင်သည် ဆောင်းပါးများကို ဘက်လိုက်မှုမရှိဘဲ၊ အမြင်အားလုံးကို မျှမျှတတ ကိုယ်စားပြု၍ ရေးသားသင့်သည်။	”
—လာရီဆန်ဂါ

“	အထွေထွေသုံး စွယ်စုံကျမ်းတစ်စောင်ဆိုသည်မှာ ကြားနေကျသောအမြင်ဖြင့် တင်ပြထားသည့် ပေါင်းစပ်ပြုစုထားသော အသိပညာစုစည်းမှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဖြစ်နိုင်သမျှ အတိုင်းအတာအထိ၊ စွယ်စုံကျမ်းဆန်သော အရေးအသားသည် ကြားနေကျသောအမြင်မှလွဲ၍ အခြားမည်သည့်ဘက်တစ်ဘက်မှ ရပ်တည်ခြင်းကို ရှောင်ရှားသင့်သည်။	”
—ဂျင်မီဝေးလ်စ်

“	ဝီကီပီးဒီးယား၏ စေတနာ့ဝန်ထမ်း တည်းဖြတ်သူများသည် ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်သောအကြောင်းအရာများကို ထောက်ပံ့ပေးသည့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော ထုတ်ဝေမှုများကို ကိုးကားကြသည်၊ သို့မှသာ စာဖတ်သူများသည် အချက်အလက်များကို မူရင်းရင်းမြစ်တွင် အတည်ပြုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းအရာများ ဝီကီပီးဒီးယားပေါ်တွင် ဆက်လက်တည်ရှိနေရန်အတွက် ၎င်းတို့ကို ကြားနေကျသောအမြင်ဖြင့် ရေးသားရမည်ဖြစ်ပြီး ယုံကြည်စိတ်ချရသော ရင်းမြစ်များကို ကိုးကားဖော်ပြရမည်ဖြစ်သည်။	”
—ဝီကီမီဒီယာ ဖောင်ဒေးရှင်း

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်

• ဝီကီပီးဒီးယား:စီမံခန့်ခွဲရေး
• ဝီကီပီးဒီးယား:အခမဲ့လွတ်လပ်စွယ်စုံကျမ်း
• ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားက ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ

ပြင်ပလင့်ခ်များ

External videos
	Jimmy Wales: The birth of Wikipedia, 2005 TED (conference), 20 mins.

• What is Wikipedia? – The Wikimedia Foundation.
• Mission statement – The Wikimedia Foundation.
• Statement of Purpose – Wikimedia Foundation Bylaws Article II .
• Foundation Guiding Principles – The Wikimedia Foundation.
• Wikimedia founding principles – Principles generally supported by all of the Wikimedia communities.