အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ

သိုဗီယဲတ် တွမ်ႏ ရသျား ဝါးအာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏသား ၁၄၀ လွိုရပ် ကအဝ်ႏသွုံꩻအီဒါႏ Soyuz အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ (အွဉ်ႏနယ် TMA အပွိုင်ပွုံႏ) ယိုနဝ်ꩻ ကျောင်ႏထင်ႏလွေꩻခါꩻ ၁၉၆၇ ဗာႏခိန်ႏကာႏတဲင် ယိုခါနဝ်ꩻ အဝ်ႏစွဲးကမ်းကိုလွေꩻ ခမ်းစွုမ်ႏနုဲင်ငံတကာ အာကာသစခန်ꩻ နဝ်ꩻသွူ။

အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ (အိန်းကလေတ်: Spacecraft) ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ကာꩻကျောင်ꩻတမျိုꩻ ကျောင်ႏထိုကျောင်ႏထင်ႏလွေꩻသဲင်ꩻချာငါအီ အာႏကာႏသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းကီ အထန်ႏဖဲ့ꩻအတာႏ ရေႏရွယ်ႏလွေꩻနောဝ်ꩻစားတဲင် ကတယ်ႏဆို့ꩻမာꩻခါꩻဒါႏ စက် တဝ်းလဲ့ ကာꩻတစွိုးစွိုးနဝ်ꩻစားဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻအာႏကာႏသယာန်နဝ်ꩻသွူ။ ထူႏသွုံꩻ အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏနဝ်ꩻ ရေႏမိုးချက် အဝ်ႏအစွိုးစွိုးတဲင် ကဲဉ်းအာ ထူႏသွုံꩻလွေꩻအီ မာꩻသုသေသနထာꩻမာꩻ၊ သိပ္ပံအနယ်ꩻပညာႏဖုံႏ ကထွာဒါႏ တဲလီသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ၊ လွူꩻထောင်ထွား ကမ္ဘာႏဟံႏမဲ့ငါခိုႏ၊ ထောင်ထွား ခမ်းတလီꩻ ရာႏသီးဥတုအရေꩻ၊ ထိုမ်ႏထွားတဖူꩻရဲဉ်ႏ(Navigation)၊ ထိုမ်ႏထွားဂြိုဟ်ႏဖုံႏ၊ ပသာချာငါအီ လိုꩻတွမ်ႏတခြိုꩻဖုံႏတာႏ အာကာသထာꩻခြေင်လောင်း တဖူꩻရဲဉ်ႏထာꩻမာꩻ(မန်း : အာကာသ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်း) စတဲင်ဖုံႏဒျာႏသွူ။

ဆပ်အော်ဘစ်တယ် အာႏကာႏသတဖူꩻစဲန်ႏယို အာႏကာႏသကွင်ႏနဝ်ꩻ တွိုႏနွို့လွေꩻအာႏကာႏသအကိုသူꩻတဲင် လေပ်ကမ္ဘာႏတလိမ်ꩻယို လေပ်ဗွေတဝ်းတဲင် ခွိုန်ချာလင်ꩻချာခန်းဒျာႏ ဟံႏမဲ့ငါတွောင်းလောင်းနဝ်ꩻသွူ။ အော်ဘစ်တယ်အာႏကာႏသတဖူꩻစဲဉ်ႏကို အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏနဝ်ꩻ တွမ်ႏကမ္ဘာႏအဗော့ꩻသွတ်ꩻတဖူꩻလေပ်ခူ တာႏလဲ့ အာႏကာႏသလင်အကိုကအဝ်ႏဒါႏထာꩻရာꩻဝတ္ထုပတ်ခူဝွုန်ꩻယို အဝ်ႏလွေꩻသဲင်ꩻလေပ်ခူချာငါနဝ်ꩻသွူ။ အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏတန် နီလိုꩻသီးကထွုမ်းထင်ႏလွဉ်ꩻဒါႏတဖူꩻစဲဉ်ႏအတာႏ ကတယ်ႏဆို့ꩻမာꩻခါꩻဒါႏ အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဖုံႏ တားလဲ့ တွမ်ႏတဖူꩻလွေꩻသားအနေႏတဲင် အဝ်ႏတေားဒင်ႏထူႏလွေꩻပါဒျာႏထွူတဲင် ကခွုမ်စဲန်တွမ်ႏစက်ရုပ်ယို အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏစနစ် အဝ်ႏလွိုႏလွိုႏကာႏ ဝါးနွန်ႏချာဒျာႏ မွေးတားလဲ့ ခွုမ်စဲဉ်ထိန်ꩻထွားညာꩻနေးတွမ်ႏစနစ်တဲင်တွော့ꩻ ဝါးနွန်ႏလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ သိပ္ပံပညာႏသုတေသနအတာႏ တွမ်ႏစက်ရုပ်တွော့ꩻ ‌ကခွုမ်မာꩻသွုံꩻဒါႏ အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဖုံႏယို ဟဲ့ꩻဖန်လွေꩻ အာႏကာႏသစူစမ်ႏထောင်ထွားရေꩻကာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖုံႏတဖူꩻလေပ်ခူအကို ကအဝ်ႏလေပ်ခူလွေꩻချာငါနွောင်ꩻအတာႏယို သွုံꩻတွမ်ႏစက်ရုပ်ထွူတဲင်တွော့ꩻ ကအဝ်ႏလေပ်လွေꩻအာႏကာႏသယာန်ဖုံႏယိုနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဒျာႏဂြိုဟ်ႏတုဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ပုဲင်အိုးနီးယား ၁၀ တွမ်ႏ ၁၁၊ ဗွိုင်ရေဂျာ ၁၊ ၂ တွမ်ႏ နယူးဟော်ရီဇုန်အပါအနွို့ ထောင်ထွားအီဆာႏ တစူးတစိꩻပေႏယို အဝ်ႏမွူးအစွိုꩻအဗူႏနဝ်ꩻမꩻ ကအွဉ်ႏစွꩻတရျာႏခါꩻဒါႏ ကာꩻကွင်ႏယဟူးယဟန်ႏနောဝ်ꩻ အထန်ႏဖဲ့ꩻကအီႏထန်ႏဒါႏတဖူꩻခြောင်ꩻနဝ်ꩻအကို အဝ်ႏတွိုႏနဝ်ꩻသွူ။

စနစ်ဖြယ်ခွယ်ꩻဖုံႏ

အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏစနစ်ယို အဝ်ႏဒင်ႏဒျာႏဝွေꩻသီးတဖူꩻစဲဉ်ႏ ရေႏရွယ်ႏချက်အလောင်းတဲင် ကခွယ်ꩻဖြယ်ယင်းဒါႏစနစ်ပေါင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏအာမွေးထာꩻသွူ။အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ ပꩻဖြယ်စနစ်ခွယ်ꩻဖုံႏယို အာႏကာႏသအကို ကအီႏလွေꩻသဲင်ꩻချာငါကဗွိုန်ပီဒါႏ အွဉ်ႏထွော့လွေꩻ အရပ်မဲ့ငါတွမ်ႏ ထိန်ꩻတီစနစ်ဖုံႏယိုနဝ်ꩻ (ADAC, ABDC, ACS) ကရိုꩻယို ဟဲ့ꩻဒျာႏအစွိုးစွိုးအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ ဖောႏနယ်တဖူꩻခြောင်ꩻစနစ်၊ လယ်ႏထွုမ်ႏထွားတဖူꩻခြောင်ꩻတွမ်ႏ ထိန်ꩻတီစနစ်(GNC,GN&C)၊ ဆွုပ်သွယ်ႏရေꩻစနစ်(Comms)၊ ဖေႏအမိန်းတွမ်ႏခွုမ်စံႏလွေꩻအချက်အဗာႏ(CDH,C&DH)၊ ဖေႏစွန်ꩻအာႏစနစ်(EPS)၊ ထိန်ꩻတီခိန်ႏတဲက်အလျားစနစ်(TCS)၊ ဝါးနွန်ႏပတ်ꩻစနစ်တွမ်ႏနမ်းခြွိုင်ဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါရောင်သွူ။ ကာꩻကွင်ႏတွမ်ႏတခြိုꩻကိရိယာႏဖုံႏယို ပွုံႏမဲန်ႏနဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏအွဉ်ႏဖွို့ဆွိုက်ခါꩻလို့ဝင်ꩻ အဝ်ႏသွူ။

အသက်မွံဗန်ရေꩻအစွဲးအကမ်းစနစ်

လိုꩻသီးကအီႏထွုမ်းထင်ႏပါလွဉ်ꩻဒါႏ အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဖုံႏယို အာႏကာႏသတန်သီးအတာႏ အသက်မွံဗန်ရေꩻအစွဲးအကမ်းစနစ်နဝ်ꩻ တအဝ်ႏတဝ်း တလꩻတဝ်းနဝ်ꩻတဲင် လိုႏအပ်ငါႏသွူ။

ထိန်ꩻတီလွေꩻမဲ့ငါအဖဲ့ꩻအခဝ်

အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဖုံႏအနေႏ တွမ်ႏအာႏကာႏသအကို ကမဲဉ်လွေꩻဒါႏ မဲ့ငါအဖဲ့ꩻအခဝ်ယို သေအထွူအဝ်ႏတဲင် ဖေႏကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻနဝ်ꩻ အထန်ႏဖဲ့ꩻကတွိုႏထင်ႏလွဉ်ဒါႏ အာႏတွမ်ႏအာႏစွုမ်ႏတွယ်ꩻဖုံႏယိုလဲ့ ခွိုန်သဲင်ꩻနွောင်ꩻချာအတာႏ အဖဲ့ꩻအခဝ်မဲ့ငါကအဝ်ႏရေꩻလွေꩻရာꩻယို လိုႏအပ်မွေးငါႏ ထိန်ꩻတီစနစ်သွူ။ ထိန်ꩻတီလွေꩻ မဲ့ငါအဖဲ့ꩻအခဝ်စနစ် ပꩻဖြယ်ခွယ်ꩻဖုံႏယို မာꩻခံႏအာႏရွုံႏကိရိယာႏဖုံႏတွမ်ႏ ထိန်ꩻတီရုဲင်ꩻတသွိုးဒါႏကိရိယာႏအထန်ႏ အရာႏသူႏဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏခွိုင်းမုဲင်ꩻလဲ့ ထိန်ꩻတီနွောင်ꩻအီတာႏ ကဟဲ့ꩻဒါႏအယ်ဂေါ်ရစ်သမ်အစီႏအစဲန်ႏအာဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏပါနွို့သော့သွူ။ ထိန်ꩻတီလွေꩻမဲ့ငါအဖဲ့ꩻအခဝ်စနစ်ဖြယ်ဖုံႏယို ကတူႏမိုးလွေꩻမွူးတဲင် မွူးရောင်ႏစွန်ꩻအာႏကို အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏယို အထဲမ်ဖေႏဗွေသဲင်ꩻခွိုန်ယင်း၊ ကတူႏမိုးလွေꩻကမ္ဘာႏတဲင် တွမ်ႏဟံႏလောင်းစခန်ꩻ ဆွုပ်သွယ်ႏမုလို့ဝင်ꩻ ကအဝ်ႏလꩻဗာႏနဝ်ꩻ သိပ္ပံဆဲင်ႏရာꩻရေႏရွယ်ႏချက်ယို ထွူဖြီႏစီႏအောင်ႏမျင်ႏလꩻဗာႏသွူ။