យន្តហោះចម្បាំងF-16ហ្វាខន
យន្តហោះចម្បាំង F-16 ហ្វាខន ឬ Fighting Falcon គឺជា យន្តហោះចម្បាំង ប្រភេទ Supersonic Multirole ដែល មានម៉ាស៊ីនតែមួយរបស់អាមេរិក ក្រោមការផលិតដោយ ក្រុមហ៊ុន Lockheed Martin ។ [១] រចនាឡើងជា យន្តហោះចម្បាំងពេលថ្ងៃ ឧត្តមភាពដែនអាកាស វាបានវិវឌ្ឍន៍ទៅជាយន្តហោះពហុមុខងារដ៏ជោគជ័យមួយដែលមានជាង 4,600 ដែលត្រូវបានផលិតតាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៦។ [២] ទោះបីជាមិនត្រូវបានទិញដោយ កងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិក (USAF) ក៏ដោយ ក៏ជំនាន់ថ្មីៗដែលបានកែលម្អកំពុងត្រូវបានបង្កើតឡើងសម្រាប់ការនាំចេញទៅក្រៅប្រទេស។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2025 វាគឺជា យន្តហោះប្រភេទ F-16 ចំនួន ២,០៨៤ គ្រឿង ដែលប្រើប្រាស់ក្នុងសេវាកម្មយោធា។
យន្តហោះនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ ក្រុមហ៊ុន General Dynamics ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៤ ។ នៅឆ្នាំ ១៩៩៣ ក្រុមហ៊ុន General Dynamics បានលក់អាជីវកម្មផលិតយន្តហោះរបស់ខ្លួនទៅឱ្យ ក្រុមហ៊ុន Lockheed [៣] ដែលបានក្លាយជាផ្នែកនៃ Lockheed Martin បន្ទាប់ពីការរួមបញ្ចូលគ្នានៅឆ្នាំ 1995 ជាមួយ Martin Marietta ។ [៤]
លក្ខណៈពិសេសសំខាន់ៗរបស់ F-16 រួមមាន ផ្ទាំងក្រណាត់ គ្មានស៊ុមសម្រាប់បង្កើនភាពមើលឃើញនៃកាប៊ីនយន្ដហោះ បន្ទះចំហៀង ដើម្បីសម្រួលការគ្រប់គ្រងពេលកំពុងធ្វើចលនា កៅអីច្រាន អាចបត់បាន 30 ដឺក្រេពីបញ្ឈរ ដើម្បីកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលនៃ កម្លាំងទំនាញ លើអ្នកបើកយន្តហោះ និងការប្រើប្រាស់លើកដំបូងនៃ ស្ថេរភាពឋិតិវន្តដែលបន្ធូរបន្ថយ / fly-by-wire វាជួយឱ្យប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងការហោះហើរមានភាពរហ័សរហួន។ យន្តហោះចម្បាំងនេះមានម៉ាស៊ីន turbofan តែមួយ កាណុង M61 Vulcan ខាងក្នុង និង 11 hardpoints ។ ទោះបីជាមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា "Fighting Falcon" ក៏ដោយ យន្តហោះនេះត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅដោយឈ្មោះហៅក្រៅថា "Viper" ក្នុងចំណោមនាវិក និងអាកាសយានិករបស់វា។ [៥]
ចាប់តាំងពីការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់នៅឆ្នាំ ១៩៧៨ យន្តហោះ F-16 បានក្លាយជាកម្លាំងសំខាន់នៃកម្លាំងទ័ពអាកាសយុទ្ធសាស្ត្ររបស់កងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយបានអនុវត្តការវាយប្រហារ និង បង្ក្រាបបេសកកម្មការពារដែនអាកាសរបស់សត្រូវ (SEAD) ។ នៅក្នុងតួនាទីចុងក្រោយ វាបានជំនួស F-4G Wild Weasel នៅឆ្នាំ ១៩៩៦ ។ បន្ថែមពីលើកាតព្វកិច្ចសកម្មនៅក្នុងកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិក បញ្ជាការបម្រុងទ័ពអាកាស និងអង្គភាព ឆ្មាំជាតិអាកាស យន្តហោះនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយក្រុមបង្ហាញយន្តហោះ Thunderbirds របស់កងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិក ក្រុមបញ្ជាការប្រយុទ្ធតាមអាកាសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក F-16 Viper Demonstration Team [៦] និងជាយន្តហោះសត្រូវ/ឈ្លានពានដោយ កងទ័ពជើងទឹកសហរដ្ឋអាមេរិក ។ យន្តហោះ F-16 ក៏ត្រូវបានទិញដោយកងកម្លាំងអាកាសនៃប្រទេសចំនួន ២៥ ផ្សេងទៀត។ ប្រទេសជាច្រើនបានចាប់ផ្តើមជំនួសយន្តហោះF-16ជាមួយ F-35 Lightning II ទោះបីជា F-16 នៅតែស្ថិតក្នុងការផលិត និងសេវាកម្មជាមួយប្រតិបត្តិករជាច្រើនក៏ដោយ។ [៧]
- ↑ "F-16 Fighting Falcon". Lockheed Martin.
- ↑ "Lockheed Martin to deliver 4,500th F-16 fighter". McClatchy DC. 2 April 2012. Archived from the original on 31 July 2014.
- ↑ Rosenwald, Michael S. (17 December 2007). "Downside of Dominance? Popularity of Lockheed Martin's F-16 Makes Its F-35 Stealth Jet a Tough Sell.". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/12/16/AR2007121601522.html.
- ↑ "Company Histories – Lockheed Martin Corporation". Funding universe. Archived from the original on 17 April 2012. Retrieved 13 September 2014.
- ↑ Peacock 1997, p. 100.
- ↑ "Meet the 2023 Air Combat Command Demonstration Team Pilots". Air Combat Command. 14 March 2023.
- ↑ "United States Government Awards Lockheed Martin Contract to Begin Production of Advanced F-16 Aircraft for Morocco"។ Press release។ 8 June 2008។ https://news.lockheedmartin.com/2008-06-06-United-States-Government-Awards-Lockheed-Martin-Contract-to-Begin-Production-of-Advanced-F-16-Aircraft-for-Morocco។ បានយកមក 4 January 2009។