ByteDance

ByteDance Ltd.
Nama asli	字节跳动有限公司
Jenis/bentuk sah	Syarikat swasta
Industri	Internet
Ditubuhkan	Mac 2012; 13 tahun yang lalu
Pengasas	Zhang Yiming
Ibu pejabat	Beijing, China
Kawasan perkhidmatan	Seluruh dunia
Keluaran	Toutiao; TikTok; BuzzVideo; Vigo Video
Hasil	▲ CN¥50.99 bilion (US$7.2 bilion, 2018)
Pemilik	Zhang Yiming
Anak syarikat	Moonton; Nuverse
Tapak web	www.bytedance.com;
	sunting · sunting di WikidataLihat pendokumenan templat ini

ByteDance Ltd. (字节跳动有限公司), atau ringkasnya ByteDance, ialah sebuah syarikat teknologi internet multinasional yang diperbadankan di Kepulauan Cayman. Syarikat ini terkenal dengan pembangunan dan pengendalian aplikasi popular seperti TikTok, Douyin, Jinri Toutiao, dan CapCut.

ByteDance juga merupakan syarikat induk kepada:

Douyin Limited (Douyin Group), iaitu syarikat teknologi berdaftar di Beijing, China, yang menguruskan aplikasi Douyin dan Jinri Toutiao.
TikTok Ltd. (TikTok Limited), berdaftar di Kepulauan Cayman, yang mengendalikan versi antarabangsa aplikasi Douyin, dikenali sebagai TikTok.

ByteDance juga memiliki atau mengawal pelbagai aplikasi dan platform termasuk:

Xigua Video – perkhidmatan penstriman video
Lemon8 – platform gaya hidup sosial
Lark (versi China: Feishu) – aplikasi pejabat dan komunikasi
CapCut (versi China: Jianying) – perisian penyuntingan video

Sejarah

ByteDance ditubuhkan pada Mac 2012 oleh Zhang Yiming, seorang jurutera perisian dari Beijing, yang menyedari peralihan pengguna internet dari komputer peribadi kepada telefon pintar. Beliau percaya bahawa kecerdasan buatan boleh digunakan untuk menyampaikan kandungan yang relevan kepada pengguna berdasarkan minat mereka.

Pada 2012, ByteDance melancarkan aplikasi berita dan kandungan tersuai pertama mereka, Jinri Toutiao. Aplikasi ini menggunakan algoritma pembelajaran mesin untuk menganalisis tingkah laku pengguna dan mencadangkan berita dan artikel yang sesuai. Aplikasi ini berkembang pesat, dan menjelang pertengahan 2014, ia mempunyai lebih daripada 13 juta pengguna aktif harian.

Antara tahun 2012 hingga 2014, ByteDance menerima beberapa pusingan pelaburan dari firma modal teroka seperti Sequoia Capital dan DST Global. Pada 2014, ByteDance mencapai penilaian syarikat sebanyak AS$500 juta.

Pada September 2016, ByteDance melancarkan Douyin, sebuah aplikasi video pendek yang membolehkan pengguna merakam, menyunting dan berkongsi video 15 saat. Aplikasi ini cepat menjadi popular dalam kalangan golongan muda dan mencipta fenomena budaya baharu dalam masyarakat China.

Pada 2017, ByteDance memperluaskan pengaruh global dengan memperoleh aplikasi video pendek Musical.ly, yang diasaskan oleh usahawan China di Amerika Syarikat. Pada tahun yang sama, ByteDance mula menyatukan Musical.ly dengan Douyin, lalu menghasilkan versi antarabangsa yang kini dikenali sebagai TikTok.

Menjelang akhir tahun 2017, jumlah pengguna aktif bulanan semua aplikasi di bawah ByteDance melebihi 200 juta. Pada 2018, firma pelaburan luar negara seperti SoftBank, KKR dan General Atlantic turut menyertai pusingan pelaburan, dan pada waktu itu ByteDance dinilai pada lebih AS$75 bilion, menjadikannya syarikat permulaan paling bernilai di dunia.

Pada tahun yang sama, ByteDance terus memperluas barisan produknya dengan melancarkan aplikasi seperti:

Huoshan Video – aplikasi video pendek
Duoshan – aplikasi pemesejan sosial berasaskan video
Feishu – platform kerjasama pejabat (versi global dikenali sebagai Lark).

Pada 2019, ByteDance memperkenalkan platform iklan digital Juliang Yinqing (Giants Engine) untuk memantapkan kedudukannya dalam pasaran pengiklanan digital. Tahun tersebut juga menyaksikan pelancaran beberapa inisiatif seperti:

"Program Rakan Warisan Budaya Bukan Ketara" oleh Douyin
Pelancaran "DOU Zhi Program" – menyokong kandungan pengetahuan dalam Douyin.

Dari segi pengaruh global, TikTok berjaya memasuki lebih daripada 150 negara dan menyokong lebih 75 bahasa. Aplikasi ini menjadi antara aplikasi yang paling banyak dimuat turun di App Store dan Google Play di lebih 40 negara, dan jumlah muat turun melebihi 1 bilion kali.

Menjelang Mac 2020, ByteDance telah mempunyai lebih 60,000 pekerja di seluruh dunia dan bercadang menambah 10,000 lagi dalam pelbagai jabatan dan wilayah. Produk dan perkhidmatannya telah tersebar di seluruh Asia, Amerika Utara, Eropah, Amerika Latin, dan pasaran lain.

Pada Januari 2020, aplikasi Huoshan Video secara rasmi digabungkan di bawah jenama Douyin, dinamakan semula sebagai Douyin Volcano Edition. Integrasi ini memperkukuh lagi penguasaan ByteDance dalam pasaran video pendek di China.

Pada awal 2020, ByteDance menubuhkan Dana Bantuan Kemanusiaan Petugas Kesihatan menyumbang sebanyak ¥200 juta untuk menyokong petugas barisan hadapan semasa penularan COVID-19.

Menjelang Mac 2020, ByteDance menerima pelaburan strategik daripada Tiger Global Management dengan penilaian syarikat mencapai AS$100 bilion. Pada masa yang sama, Zhang Yiming meletakkan jawatan sebagai pengerusi ByteDance China, dan Zhang Lidong dilantik sebagai pengerusi baharu manakala Zhang Nan sebagai CEO kawasan China.

Pada tahun 2021, ByteDance melancarkan kumpulan idola maya wanita A-SOUL melalui kolaborasi dengan Yuehua Entertainment, yang kemudian terkenal di platform seperti Bilibili dan Douyin. Namun, pada tahun 2024, ByteDance menyerahkan sepenuhnya hak milik dan pengurusan A-SOUL kepada Yuehua.

Pada 2 November 2021, CEO Liang Rubo mengumumkan penstrukturan semula ByteDance ke dalam enam unit perniagaan:

Douyin
Pendidikan Dali
Feishu (Lark)
Volcano Engine (perkhidmatan awan dan AI)
Studio permainan Nuverse (Morning & Evening Light Year)
TikTok (pasaran luar negara)

Pada masa yang sama, CEO TikTok Zhou Shouzi tidak lagi memegang jawatan CFO ByteDance; fungsi kewangan syarikat diserahkan terus kepada Liang Rubo.

Pada November 2021, ByteDance melaporkan bahawa pendapatan iklan dalam pasaran domestik telah berhenti berkembang untuk kali pertama sejak syarikat memulakan komersialisasi pada 2013. Produk utama seperti Douyin dan Jinri Toutiao juga mengalami pertumbuhan yang perlahan.

Pada 25 April 2022, Liang Rubo mengumumkan bahawa Gao Jun (Julie Gao) akan menyertai syarikat sebagai Ketua Pegawai Kewangan (CFO), berpusat di Hong Kong dan Singapura.

Sepanjang tahun 2022, disebabkan faktor ekonomi global dan pelarasan dalaman, jumlah pelaburan ByteDance menurun sebanyak 73% berbanding tahun sebelumnya, dengan pelaburan sebanyak 31.1 bilion yuan ke dalam 19 syarikat.

Pada Disember 2023, ByteDance disekat daripada menggunakan teknologi OpenAI setelah didapati melanggar peraturan penggunaan teknologi model bahasa besar (LLM). Rekod dalaman syarikat menunjukkan mereka menggunakan teknik penyembunyian data (data masking) untuk memanfaatkan teknologi OpenAI secara tidak sah.

Pada 18 Januari 2025 (waktu Timur Amerika), ByteDance menutup beberapa operasinya di Amerika Syarikat, termasuk perkhidmatan TikTok, Lemon8, Feishu versi antarabangsa (Lark), dan Jianying versi antarabangsa (CapCut). Semua aplikasi ini ditarik keluar dari App Store dan Google Play di rantau tersebut. Hanya pengguna yang menggunakan teknologi seperti VPN boleh terus mengakses perkhidmatan.

Namun pada 19 Januari 2025 (waktu Pasifik Amerika), TikTok kembali beroperasi di AS selepas kenyataan dan jaminan undang-undang oleh Presiden AS pada waktu itu, Donald Trump, berkenaan kesahihan operasi TikTok di negara tersebut.

Lokasi dan Ibu Pejabat

Sehingga tahun 2021, ByteDance mempunyai lebih 240 lokasi operasi di tanah besar China^[1]. Di Beijing sahaja terdapat 39 lokasi operasi, dan ByteDance menyediakan perkhidmatan bas ulang-alik antara lokasi-lokasi tersebut^[2].

ByteDance tidak memiliki bangunan pejabat milik sendiri di Beijing selama bertahun-tahun, dan kesemua 30+ lokasinya sebelum 2020 adalah disewa. Pada 2 November 2020, ByteDance mula menggunakan Fangheng Fashion Center yang dibeli dengan kos sekitar ¥5 bilion di kawasan Dazhongsi, sebagai aset hartanah milik sendiri yang pertama^[3].

Lokasi yang lazim dianggap sebagai ibu pejabat ByteDance ialah No. 43 Xilu, North Third Ring Road, AVIC Plaza yang menempatkan dua menara pejabat, kedua-duanya mempunyai ruang kerja ByteDance^[4]. Namun, terdapat pandangan bahawa ByteDance tidak mempunyai ibu pejabat pusat, sebaliknya beroperasi secara decentralisasi^[2].

Pengembangan Antarabangsa dan Kontroversi

Dibandingkan dengan Alibaba Group, Baidu dan Tencent, ByteDance lebih berjaya menarik perhatian pengguna muda luar negara. Syarikat ini mendapat sambutan meluas di Amerika Syarikat, Asia Tenggara, dan Jepun, menjadikannya antara contoh paling berjaya dalam pelaksanaan strategi pengantarabangsaan oleh syarikat teknologi China^[5].

Menurut majalah The Economist, ByteDance merupakan syarikat teknologi China pertama yang mencapai status gergasi antarabangsa^[6]. Pada tahun 2020, selain Apple Inc., ByteDance merupakan satu-satunya syarikat yang mempunyai lebih 100 juta pengguna aktif di China dan negara-negara Barat^[7]. Di Amerika Syarikat, TikTok dilihat sebagai pesaing utama kepada YouTube dan Instagram^[7].

Pada 24 Mac 2023, Ketua Pegawai Eksekutif TikTok, Zhou Shouzi, hadir dalam satu perbicaraan selama lima jam di Kongres Amerika Syarikat, di mana beliau menerima pelbagai soalan kritikal daripada Dewan Perwakilan Amerika Syarikat berhubung kaitan TikTok dengan China^[8].

Pada 7 Mac 2024, Jawatankuasa Tenaga dan Perdagangan Dewan Perwakilan AS meluluskan Rang Undang-Undang Protecting Americans from Foreign Adversary Controlled Applications Act yang diperkenalkan oleh Mike Gallagher dan Raja Krishnamoorthi^[9].

Sehari sebelum undian, TikTok menghantar notifikasi kepada pengguna untuk menghubungi wakil rakyat mereka bagi membantah rang undang-undang tersebut^[10].

Pada 20 April 2024, Dewan Perwakilan Amerika meluluskan versi penuh RUU sebagai sebahagian daripada Akta 21st Century Peace through Strength Act, dengan syarat bahawa ByteDance mesti menjual TikTok dalam tempoh setahun atau berdepan larangan penuh di AS^[11].

Pada 6 Disember 2024, Mahkamah Rayuan Litar AS di Daerah Columbia menolak rayuan TikTok, memutuskan bahawa kerajaan AS berhak melarang TikTok kerana risiko keselamatan negara, termasuk kemungkinan ByteDance menyerahkan data 170 juta pengguna AS kepada kerajaan China. Keputusan ini dianggap tidak bercanggah dengan Pindaan Pertama Perlembagaan AS^[12].

Peguam Negara Amerika Syarikat, Merrick Garland, menyokong keputusan tersebut dan menyatakan ia penting untuk menghalang kerajaan China daripada menyalahgunakan TikTok sebagai alat peperangan kognitif dan penyebaran berita palsu.

ByteDance kemudian mengemukakan rayuan ke Mahkamah Agung Amerika Syarikat, yang akan ditentukan selepas Donald Trump memulakan penggal kedua sebagai Presiden Amerika Syarikat.

Menjelang pertengahan Januari 2025, ketika penguatkuasaan larangan hampir tiba, berjuta pengguna TikTok mula berhijrah ke platform lain seperti Xiaohongshu dan Lemon8 yang turut dimiliki ByteDance^[13].

Produk

ByteDance telah membangunkan pelbagai jenis aplikasi mudah alih, menyebabkan ia digelar sebagai “kilang aplikasi”^[14]。

Produk utamanya termasuk:

抖音（Douyin） – Aplikasi video pendek utama untuk pasaran China, sangat popular dalam kalangan generasi muda.
TikTok – Versi antarabangsa Douyin, merupakan antara aplikasi yang paling banyak dimuat turun di seluruh dunia.
今日头条（Jinri Toutiao） – Aplikasi pengagregat berita yang menggunakan kecerdasan buatan untuk mengesyorkan kandungan kepada pengguna.
西瓜视频（Xigua Video） – Platform video panjang yang menjadi pelengkap kepada Douyin.
剪映（CapCut） – Perisian penyuntingan video yang mudah digunakan, disasarkan kepada pencipta kandungan digital.
飞书（Feishu） / Lark – Suite pejabat bersepadu yang merangkumi pemesejan, kalendar, dokumen, dan kolaborasi pasukan, bersaing dengan G Suite dan Microsoft 365.
Lemon8 – Aplikasi sosial berfokuskan gaya hidup dan perkongsian visual, ditujukan khas kepada pengguna muda antarabangsa.
火山小视频（Huoshanshipin) – Aplikasi video pendek yang kemudian digabungkan ke dalam Douyin sebagai “Douyin Huoshan Edition”.

Di samping itu, ByteDance juga telah melabur dalam pembangunan alat produktiviti berasaskan AI serta menjelajah ke dalam perkakasan melalui pengambilalihan dan pembangunan peranti mudah alih seperti telefon pintar melalui jenama Smartisan.

China


Kategori	Nama Produk	Tarikh Pelancaran	Penerangan
Aliran maklumat	今日头条	Ogos 2012	Platform pengagregat maklumat, turut ada versi untuk bandar lapis rendah iaitu "今日头条极速版"
	抖音短视频	September 2016	Aplikasi video pendek, turut ada versi ringan untuk bandar lapis rendah. Aplikasi berkaitan termasuk platform sosial rakan "多闪", dan aplikasi penyunting video "剪映"
	抖音火山版	April 2016	Asalnya "火山小视频", diserap ke dalam 抖音短视频 pada Januari 2020
	西瓜视频	Mei 2016	Asalnya segmen video dalam "今日头条", dipisah sebagai aplikasi "头条视频" pada 2016 dan dinamakan semula kepada nama kini pada Jun 2017
	皮皮虾	Ogos 2018	Komuniti interaksi kandungan untuk golongan muda
	紅果短劇	Ogos 2023	Aplikasi mikro drama
	懂车帝	Ogos 2017	Aplikasi maklumat automotif
SaaS	飞书	September 2019	Pakej perisian pejabat untuk syarikat
	幕布
	Aplikasi dokumen dalam talian. Diambil alih pada Jun 2018.
	朝夕日历
Alat pengurusan masa. Diambil alih pada September 2017.
黑帕云
Platform kod rendah. Diambil alih pada Mac 2022.
Perkhidmatan awan	灵驹
	Perkhidmatan algoritma dalam talian untuk perusahaan
	火山引擎
	Perkhidmatan teknologi untuk pelanggan perusahaan termasuk SDK, API dan SaaS
字节云
Perkhidmatan awan persendirian
TerarkDB（sebelum ini 奇简软件）
Penyedia teknologi storan dan carian data
Platform iklan	穿山甲
	Rangkaian pengiklanan
	巨量引擎
	Pemasaran dan pengiklanan untuk perusahaan kecil dan sederhana (SMB)
星图
Platform urus niaga kandungan untuk jenama, syarikat MCN dan selebriti/pengaruh
飞鱼
CRM untuk perusahaan
Novel	番茄小说	November 2019	Platform pembacaan novel dalam talian secara percuma
Novel	番茄畅听	Julai 2020	Platform audio panjang (long-form audio)
Alat	柠檬浏览器
Alat	Pelayar mudah alih
黑罐头
Platform perkongsian bahan grafik sehenti
Alat grafik & imej	奇妙相机
	Aplikasi kamera
	时光相册
	Aplikasi pengurusan gambar; diperoleh pada Julai 2019
	FaceU激萌/脸萌/FaceU Lite	Januari 2016	Aplikasi fotografi kesan khas; diperoleh pada 2018
	轻颜相机	Mei 2018	Aplikasi kamera solekan maya (beauty camera)
醒图
Aplikasi penyunting foto
图虫
Platform komuniti fotografi; diperoleh pada Disember 2014
Hartanah	住小帮
Hartanah	Komuniti hiasan rumah; sebelumnya dikenali sebagai "生活始末"
幸福里
Platform transaksi hartanah; diperoleh pada Ogos 2019
Kewangan	放心借 / 满分APP
	Permohonan pinjaman dan kad kredit
	华夏保险经纪
	Perkhidmatan insurans melalui 今日保 (TouTiao Insurance)
DOU分期
Perkhidmatan pembayaran ansuran
放心花
Pinjaman pengguna
Sosial	biu校园
	Platform sosial kampus; diperoleh pada September 2019
	多说
	Sistem komen berasaskan rangkaian sosial
安心家庭
Aplikasi sosial keluarga tertutup; menyediakan kandungan keibubapaan, penjejakan lokasi ahli keluarga, dan lain-lain
派對島	Julai 2022	Komuniti acara maya masa nyata
Pengetahuan	好好学习
	Aplikasi perkhidmatan ilmu; diperoleh Disember 2019
	好奇小知
	Pembelajaran pengetahuan untuk remaja
抖音百科
Laman ensiklopedia; sebelumnya dikenali sebagai 识典百科. Ditukar nama pada 4 Januari 2024
识典古籍
Laman digital kitab klasik; projek kerjasama dengan Universiti Peking, dilancarkan 11 Oktober 2022
Perubatan	美中宜和
	Hospital ibu dan anak Meizhong Yihe
	百科名医网
Platform maklumat perubatan; diperoleh Mei 2020
小荷医疗
Perkhidmatan perubatan digital
Pendidikan	瓜瓜龙
	Platform pembelajaran awal kanak-kanak – termasuk Bahasa Inggeris, Pemikiran, Bahasa Cina
	极课大数据
	Penyelesaian pembelajaran di sekolah
	学浪
	Platform pembelajaran umum
	Ai学
	Pemeriksaan kerja rumah automatik – penyelesaian di sekolah
	读白背单词
Pembelajaran kosa kata melalui klip video siri TV barat
开言英语 / 开言简单学
Platform pembelajaran Bahasa Inggeris
孔明科技
Lampu kerja pintar dengan pengecaman imej & suara; memiliki paten & tanda dagang seperti "Dali ShenDeng"
谭水源
Sumber pengajaran dan kajian
极课错题打印机
Pencetak khas untuk soalan salah
Kerjaya	乐小活
Platform perkhidmatan pekerja bebas – menyokong pekerjaan fleksibel
Realiti Maya	维境视讯
Realiti Maya	Penstriman langsung video VR
Pico
Peranti dan kandungan VR
Permainan	摸摸鱼
	Platform permainan kasual dan niche
	灵选游戏平台
Platform gaya Bilibili untuk permainan – ulasan, panduan, dan lain-lain
朝夕光年
Pembangunan dan penerbitan permainan
Automotif	汽车云
Perkhidmatan cloud automotif: IaaS (komputasi, storan), PaaS (simulasi, anotasi data), dan SaaS (pengurusan kenderaan, selepas jualan)
Muzik & Hiburan	汽水音乐
	Penstriman muzik
	炙热星河
	Platform muzik terbuka
	音乐帮
Komuniti muzik
一直看漫画
Platform manga
影托邦
Platform pembelian tiket hiburan

Rujukan

^ "字节跳动十万人，如何管理？". Majalah Caijing. 2021-04-16. Dicapai pada 2022-04-11.
^ ^a ^b Liu Run (2020-12-13). "花了50亿买楼的字节跳动，其实没有总部大楼". Majalah Pengurusan Cina & Asing. Diarkibkan daripada yang asal pada 2022-04-11. Dicapai pada 2022-04-11.
^ "北漂8年，字节跳动终于安家，还将启动100亿办公楼选址". Jiemian News. 2020-11-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 2021-01-24. Dicapai pada 2022-04-11.
^ "员工规模快速增长字节跳动启用首栋自有办公楼". Shanghai Securities Journal. 2020-11-05. Dicapai pada 2022-04-11.
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :2
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :23
^ ^a ^b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :4
^ Wells, Ryan Tracy / John D. McKinnon / Georgia. "TikTok之争冲击美中关系". WSJ Bahasa Cina. Diarkibkan daripada yang asal pada 2023-03-26. Dicapai pada 2023-03-24.
^ "Text - H.R.7521 - Protecting Americans from Foreign Adversary Controlled Applications Act". Dicapai pada 2024-04-24.
^ "The Bill That Could Get TikTok Banned in the U.S." Dicapai pada 2024-03-09.
^ "美国会众议院压倒性通过TikTok剥离相关法案".
^ "法院判決TikTok敗訴美國兩黨議員：美國人民的勝利中共的損失".
^ "Over half a million 'TikTok refugees' flock to China's RedNote".
^ "张一鸣的App工厂：流水线作业，批量生产App". Diarkibkan daripada yang asal pada 2020-12-03. Dicapai pada 2020-07-01. Unknown parameter |dead-url= ignored (bantuan)

Pautan luar

Tapak sesawang rasmi

[1] "字节跳动十万人，如何管理？". Majalah Caijing. 2021-04-16. Dicapai pada 2022-04-11.

[nohq-2] Liu Run (2020-12-13). "花了50亿买楼的字节跳动，其实没有总部大楼". Majalah Pengurusan Cina & Asing. Diarkibkan daripada yang asal pada 2022-04-11. Dicapai pada 2022-04-11.

[3] "北漂8年，字节跳动终于安家，还将启动100亿办公楼选址". Jiemian News. 2020-11-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 2021-01-24. Dicapai pada 2022-04-11.

[4] "员工规模快速增长字节跳动启用首栋自有办公楼". Shanghai Securities Journal. 2020-11-05. Dicapai pada 2022-04-11.

[:2-5] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :2

[:23-6] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :23

[:4-7] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :4

[8] Wells, Ryan Tracy / John D. McKinnon / Georgia. "TikTok之争冲击美中关系". WSJ Bahasa Cina. Diarkibkan daripada yang asal pada 2023-03-26. Dicapai pada 2023-03-24.

[9] "Text - H.R.7521 - Protecting Americans from Foreign Adversary Controlled Applications Act". Dicapai pada 2024-04-24.

[10] "The Bill That Could Get TikTok Banned in the U.S." Dicapai pada 2024-03-09.

[11] "美国会众议院压倒性通过TikTok剥离相关法案".

[12] "法院判決TikTok敗訴美國兩黨議員：美國人民的勝利中共的損失".

[13] "Over half a million 'TikTok refugees' flock to China's RedNote".

[14] "张一鸣的App工厂：流水线作业，批量生产App". Diarkibkan daripada yang asal pada 2020-12-03. Dicapai pada 2020-07-01. Unknown parameter |dead-url= ignored (bantuan)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Kawalan kewibawaan
Umum	ISNI 1 VIAF 1 WorldCat (melalui VIAF)
Perpustakaan negara	Jerman Jepun