Endangered Languages Project

Ti Endangered Languages Project (ELP, Ilokano: Proyekto dagiti Agpegpeggad a Pagsasao) ket maysa a sangalubongan a panagtitinnulong dagiti katutubo nga organisasion ti pagsasao, dagiti lingguista, dagiti institusion ti nangatngato nga edukasion, ken dagiti kangrunaan nga industria tapno mapabileg dagiti agpegpeggad a pagsasao. Ti nakaibatayan ti proyekto ket maysa a website, a nairugi idi Hunio 2012.

Pakasaritaan

Nairugi ti ELP idi Hunio 2012 nga addaan ti panggep nga agbalin a maysa a "napno, kabaruan a gubuayan ti impormasion kadagiti agpegpeggad a pagsasao iti lubong"^[a], segun ti direktor ti Katalogo dagiti Agpegpeggad a Pagsasao (ELCat), ni Lyle Campbell, maysa a propesor ti lingguistika iti Kolehio ti Mānoa dagiti Pagsasao, Lingguistika ken Literatura. Inyebkasna a ti "... Kasapulan ti Katalogo tapno mangsuporta iti dokumentasion ken panangpabaro kadagiti agpegpeggad a pagsasao, tapno maipakaammo iti publiko ken kadagiti eskolar, tapno matulongan dagiti kameng dagiti grupo a dagiti pagsasaoda ket agpegpeggad, ken tapno maipamaysa dagiti pagsasao a kasapulan unay ti pannakataginayon"^[b]. Kas pagarigan, inlasin iti organisasion ti pagsasao a Michif, dagiti Métis iti Kanada, kas nakaro nga agpegpeggad gapu iti panagdisso dagiti agsasao.

Adda uppat a nagbuangay a kakadua a nangimaton iti panagrang-ay ken pannakairuar ti website, a pakairamanan dagiti First Peoples' Cultural Council, Eastern Michigan University, Departamento ti Lingguistika iti University of Hawaiʻi at Mānoa, ken Google.org. Ita, ti kangrunaan a mangidaulo iti dayta ket dua kadagiti nangbuangay a kakaduana, ti First Peoples' Cultural Council ken University of Hawaiʻi at Mānoa, iti panagtutunos ti Governance Council.

Panggep ti proyekto

Dagiti kalat ti ELP ket ti panangparegta iti panagsisinnukat iti impormasion a mainaig kadagiti agpegpeggad a pagsasao ken panangpapartak iti panagsirarak ken dokumentasion kadagiti agpegpeggad a pagsasao, tapno masuportaran dagiti komunidad a mangsalsalaknib wenno mangpabaro kadagiti pagsasaoda. Dagiti agar-aramat iti website ket aktibo nga akemda iti panangipablaak iti pagsasaoda iti Internet babaen ti panangipablaakda iti impormasion wenno dagiti pagarigan iti porma ti papeles ti teksto, audio, link wenno video. Apaman a mai-upload iti website, mabalin nga ikabil dagiti agar-aramat dagiti insubmitida babaen ti kategoria ti rekurso tapno masigurado a nalaka a mabirokan dagitoy. Dagiti agdama a kategoria ti rekurso ket mairaman ti:

Language Research and Linguistics (Panagsukisok iti Pagsasao ken Linguistika)
Language Revitalization (Panangpabaro iti Pagsasao)
Language Materials (Dagiti Material ti Pagsasao)
Language Education (Edukasion ti Pagsasao)
Language Advocacy and Awareness (Panangitandudo ken Panangipakaammo iti Pagsasao)
Language, Culture and Art (Pagsasao, Kultura ken Arte)
Language and Technology (Pagsasao ken Teknolohia)
Media (Midia)

Dagiti pagsasao a nairaman iti website ken ti impormasion a maiparang maipapan kadakuada ket naited babaen ti Catalogue of Endangered Languages (ELCat), a pinataud dagiti departamento ti lingguistika iti University of Hawaiʻi at Mānoa ken Eastern Michigan University. Ti kalat ti katalogo ket agtultuloy a panangpasayaat. Nupay nangrugi ti katalogo kadagiti addaanen a publikasion, sinapul ti ELP dagiti eksperto tapno mangpunno kadagiti di kompleto a listaan ken mangilinteg kadagiti biddut. Dagiti agar-aramat a makaammo iti espesipiko a pagsasao a maitutop iti ELCat ket maparegta a mangipaay iti impormasion a mainaig iti panangpasayaat wenno panangipaay iti maysa a partikular a pagsasao a naikabil. Mangituktukon ti website ti organisasion iti interaktibo a mapa met tapno maiparang ti nagtaudan dagitoy a pagsasao iti intero a lubong.

Ti balligi ken dagiti nasarakan ti proyekto

Manipud idi 2020, naikatalogo iti ELP ti sumurok a 3000 nga agpegpeggad a pagsasao iti ELCat a sakupenna ti 180 a pagilian/territorio iti sangalubongan. Dadduma kadagitoy ti Nubi, Irlandes, Uilta, Gales, Pagsasao a Senias ti Suesia, ken Boruka. Adda 360 a maipangpangta a pagsasao a naikatalogo idiay Australia laeng. Kuna ti ELP a "nasurok a 40 a porsiento kadagiti agarup 7,000 a pagsasao iti intero a lubong ti agpegpeggad a mapukaw"^[c].

Idi 2018, dagiti kameng ti ELCat a grupo ket nangipablaak iti libro maipapan iti proyekto, a napauluan iti Cataloging the World's Endangered Languages (Ilokano: Panangilista Kadagiti Agpegpeggad a Pagsasao iti Lubong).

Tattao

Panangidaulo ken dagiti organisasion a ranggo

Ti maysa a napili a grupo dagiti naawis a propesional ket mangbukel iti Governance Council (Konseho ti Panagturay) ken Advisory Committee (Konsulta a Komite) a mangimaton iti organisasion. Ti Governance Council ket agdama nga addaan iti sangapulo ket maysa a kameng, a pakairamanan da Lyle Campbell ken Oliver Loode, nga addaan iti adu a kapadasan ken panggedan, a pakairamanan dagiti grupo ti panagsirarak iti pagsasao, dagiti unibersidad, ken Google.

Konseho ti Panagturay

Ti aktibo a Governance Council (Konseho ti Panagturay) ket addaan kadagiti delegado manipud iti Estados Unidos, Kanada, Australia, Estonia, Kamerun ken Olanda. Isu ti responsable iti panangaywan iti website, panangimaton kadagiti panagregget a mangitandudo, ken iti napaut a panagplano para iti proyekto.

Dagiti panagkakadua

Malaksid kadagiti mangiturturong nga organisasion a nailista iti ngato, ti sangalubongan a koalision dagiti organisasion, nga agtartrabaho a mangpatibker ken mangsaluad kadagiti agpegpeggad a pagsasao, ket agporma babaen ti website. Daytoy a grupo ket pagaammo kas ti Alliance for Linguistic Diversity (Alliansa para iti Lingguistiko a Panagduduma). Makikadua daytoy a grupo iti Google tapno mangidaulo iti Endangered Languages Project.

Tattao

Ti ELP ket agdama nga addaan iti dua a full-time nga empleado, uppat a part-time a Language Revitalization Mentor (Mentor iti Panangpabaro ti Pagsasao), ken uppat nga intern. Dagiti agdama nga empleado ken intern iti ELP ket naggapuda iti US, Kamerun, Kanada, Tsina, India, Irlanda, Kenya, Mehiko, ken Peru.

Dagiti nagibasaran

Dagiti nota

^ Iti Ingles: "[a] comprehensive, up-to-date source of information on the endangered languages of the world"
^ Iti Ingles: "... [the] Catalogue is needed to support documentation and revitalization of endangered languages, to inform the public and scholars, to aid members of groups whose languages are in peril, and to call attention to the languages most critically in need of conservation."
^ Iti Ingles: "over 40 percent of the approximately 7,000 languages worldwide are in danger of becoming extinct."

Dagiti akinruar a silpo

Opisial a sitio
- Panangipamaysa iti Pilipinas

[1] Iti Ingles: "[a] comprehensive, up-to-date source of information on the endangered languages of the world"

[2] Iti Ingles: "... [the] Catalogue is needed to support documentation and revitalization of endangered languages, to inform the public and scholars, to aid members of groups whose languages are in peril, and to call attention to the languages most critically in need of conservation."

[3] Iti Ingles: "over 40 percent of the approximately 7,000 languages worldwide are in danger of becoming extinct."

[a]

[b]

[c]