Postpartum psychosis
 | Có người đề nghị trang Postpartum psychosis nên được di chuyển thành Loạn thần sau sinh. Xin hãy thảo luận điều đó tại trang yêu cầu di chuyển. Vui lòng không di chuyển trang cho tới khi thảo luận kết thúc. |
| Rối loạn tâm thần sau sinh | |
|---|---|
| Tên khác | Loạn thần hậu sản, loạn thần quanh sinh (bao gồm trong thời kỳ sinh và sau sinh) |
 | |
| Tần suất và thời gian khởi phát triệu chứng các rối loạn tâm thần ở các phụ nữ Thụy Điển lần đầu làm mẹ | |
| Khoa/Ngành | Sản khoa, Tâm thần |
| Triệu chứng | Ảo giác, Hoang tưởng, thay đổi tâm trạng, lú lẫn, bồn chồn, thay đổi tính cách[1] |
| Biến chứng | Tự tử, giết con[2] |
| Khởi phát | Trong vòng 2 tuần sau sinh[3] |
| Diễn biến | 1 đến 12 tháng[2] |
| Nguyên nhân | Chưa rõ[1] |
| Yếu tố nguy cơ | Mang thai lần đầu, cao tuổi, mất ngủ, tiền sử bản thân hoặc gia đình mắc bệnh này hoặc rối loạn lưỡng cực[4][3] |
| Phương pháp chẩn đoán | Dựa trên các triệu chứng sau khi đã loại trừ các nguyên nhân có thể khác[2] |
| Chẩn đoán phân biệt | Điều chỉnh lại bình thường sau sinh, trầm cảm sau sinh, chảy máu sau sinh, viêm nội mạc tử cung, ngộ độc thuốc, bỏ dùng thuốc, viêm tuyến giáp tự miễn, viêm não tự miễn, rối loạn ám ảnh cưỡng chế sau sinh[3][4] |
| Điều trị | Thuốc chống loạn thần, lithium, benzodiazepine, liệu pháp sốc điện (ECT)[3][4] |
| Dịch tễ | 1 đến 2 trên 1000 ca sinh[3][4] |
Loạn thần sau sinh (tiếng Anh: postpartum psychosis, PPP) bao gồm sự khởi phát đột ngột các triệu chứng tâm thần ngay sau khi sinh con, thông thường trong vòng 2 tuần nhưng ít hơn 4 tuần sau sinh.[3][4] Các triệu chứng có thể bao gồm nhìn hoặc ngửi thấy những thứ không tồn tại (ảo giác), có suy nghĩ không chính xác về thực tại (hoang tưởng), tâm trạng hưng phấn bất thường (hưng cảm), trầm cảm, lo âu, lú lẫn.[1] Các triệu chứng khác có thể bao gồm rối loạn suy nghĩ, mất ngủ, và biến đổi tâm trạng và ý thức.[3][4] Nhìn chung chính người bệnh ít có sự nhận thức về mức độ nghiêm trọng của bệnh.[4] Hơn một nửa trong số những người bị ảnh hưởng được chẩn đoán rối loạn lưỡng cực[4] sau đó.
Nguyên nhân của bệnh hiện chưa được làm rõ, mặc dù nó có thể liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố, các bệnh miễn dịch, và di truyền.[1][4][3] Các yếu tố nguy cơ bao gồm mang thai lần đầu, mẹ cao tuổi, mất ngủ, và tiền sử thai phụ hoặc gia đình thai phụ mắc PPP hoặc rối loạn lưỡng cực.[4][3] Không có bằng chứng nào rõ ràng về mối liên hệ giữa căng thẳng trong cuộc sống và bệnh.[2] Hiện không có công cụ tầm soát hoặc chẩn đoán bệnh.[3] Thay vào đó, bệnh được xác định dựa trên sự xuất hiện các triệu chứng theo tiêu chuẩn DSM-V sau khi đã loại bỏ các nguyên nhân có thể khác.[2] Trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn tâm thần, Phiên bản lần thứ 5 (DSM-V TR), bệnh được xếp vào loại bệnh loạn thần thoáng qua với đặc điểm kèm theo là "khởi phát quanh sinh".[5][2]
Bệnh được xem là môt loại cấp cứu tâm thần cần phải nhập viện điều trị nội trú..[3] Điều trị có thể bao gồm thuốc như lithium, benzodiazepine, thuốc chống loạn thần, và cả liệu pháp sốc điện (ECT).[3][4] Trong các trường hợp phụ nữ có tiền sử mắc bệnh, lithium có thể được sử dụng để điều trị dự phòng ngay sau sinh.[4] Triệu chứng loạn thần, đặc biệt những triệu chứng bao gồm ảo tưởng nhận dạng sai, gây ra những lo ngại về an toàn cho cả bé và mẹ;[6] với việc bệnh dẫn đến 4% trường hợp trẻ tử vong và nguy cơ mẹ tự tử.[4] Ly hôn xảy ra lên đến 20% các trường hợp.[2]
Rối loạn tâm thần sau sinh xảy ra trong 1 đến 2 trẻ trên 1000 ca sinh.[3][4] Tần suất mắc bệnh là giống nhau ở tất cả các nhóm văn hóa và tầng lớp xã hội.[2] Thông thường, bệnh xuất hiện ở những trường hợp có bệnh nền rối loạn lưỡng cực đã được chẩn đoán hoặc đã khởi phát triệu chứng nên còn được gọi là rối loạn lưỡng cực sau sinh.[2] Bệnh đã được mô tả từ năm 400 trước Công nguyên bởi Hippocrates.[3]
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ a b c d "Postpartum psychosis". ngày 11 tháng 2 năm 2021. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 3 năm 2021. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2024. Lưu trữ ngày 7 tháng 3 năm 2021 tại Wayback Machine
- ^ a b c d e f g h i Hutner LA, Catapano LA, Nagle-Yang SM, Williams KE, Osborne LM, biên tập (2021). Textbook of Women's Reproductive Mental Health. Washington, D.C.: American Psychiatric Association Publishing. ISBN 978-1-61537-386-4. OCLC 1289371393. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 1 năm 2024. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2024. Lưu trữ ngày 11 tháng 1 năm 2024 tại Wayback Machine
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Osborne LM (tháng 9 năm 2018). "Recognizing and Managing Postpartum Psychosis: A Clinical Guide for Obstetric Providers". Obstetrics and Gynecology Clinics of North America. 45 (3): 455–468. doi:10.1016/j.ogc.2018.04.005. PMC 6174883. PMID 30092921.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Rodriguez-Cabezas L, Clark C (tháng 9 năm 2018). "Psychiatric Emergencies in Pregnancy and Postpartum". Clinical Obstetrics and Gynecology. 61 (3): 615–627. doi:10.1097/GRF.0000000000000377. PMC 6143388. PMID 29794819.
- ^ Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5-TR™ . Washington, DC: American Psychiatric Association Publishing. 2022. tr. 108. ISBN 9780890425763.
- ^ Lewis G, Blake L, Seneviratne G (tháng 9 năm 2022). "Delusional Misidentification Syndromes in Postpartum Psychosis: A Systematic Review". Psychopathology. 56 (4): 285–294. doi:10.1159/000526129. PMID 36116435. S2CID 252341410.