Paskosuseł
| Ictidomys[1] | |||
| J.A. Allen, 1877[2] | |||
 Paskosuseł lamparci (I. tridecemlineatus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
paskosuseł | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Sciurus tridecem-lineatus Mitchill, 1821 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Paskosuseł[4] (Ictidomys) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące na preriach, jałowych, lub porośniętych trawami terenach centralnej części Ameryki Północnej[5][6][7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 170–380 mm, długość ogona 60–166 mm; masa ciała 90–398 g[6][8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1877 roku amerykański zoolog Joel Asaph Allen w publikacji pod tytułem Monografia północnoamerykańskich gryzoni[2]. Allen wymienił cztery gatunki – Spermophilus tereticaudus S.F. Baird, 1858, Sciurus mexicanus Erxleben, 1777, Sciurus tridecem-lineatus Mitchill, 1821 i Arctomys franklinii Sabine, 1822 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[9] Sciurus tridecem-lineatus Mitchill, 1821 (paskosuseł lamparci).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Ictidomys: gr. ικτις iktis, ικτιδις iktidis ‘łasica’; μυς mus, μυός muos ‘mysz’[9].
- Ictidomoides: rodzaj Ictidomys J.A. Allen, 1877; gr. -οιδης -oidēs ‘przypominający’[10][3]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sciurus mexicanus Erxleben, 1777.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Na podstawie badań filogenetycznych z 2009 roku z rodzaju Spermophilus wydzielono nowy rodzaj Ictidomys[11] i zgrupowano w nim trzy współcześnie występujące gatunki[12][8][5][4]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[4] | Podgatunki[6][5][8] | Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8] | Podstawowe wymiary[6][8][a] | Status IUCN[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Ictidomys tridecemlineatus | (Mitchill, 1821) | paskosuseł lamparci | 10 podgatunków | południowo-środkowa Kanada (Alberta, Saskatchewan i Manitoba) na południe przez środkowe Stany Zjednoczone do Arizony i Texas Gulf Coast | DC: 17–31 cm DO: 6–13,2 cm MC: 110–270 g |
LC |
 |
Ictidomys parvidens | (Mearns, 1896) | paskosuseł drobnozębny | gatunek monotypowy | Stnay Zjednoczone (południowy Nowy Meksyk i zachodni Teksas) i północno-wschodni Meksyk (na południe do Zacatecas i południowego Tamaulipas, izolowana populacja w północno-wschodniem Durango) | DC: 22–32 cm DO: 8–13 cm MC: 90–210 g |
NE |
 |
Ictidomys mexicanus | (Erxleben, 1777) | paskosuseł meksykański | gatunek monotypowy | endemit Meksyku: Wyżyna Meksykańska od wschodniego Jalisco do zachodnio-środkowego Veracruz | DC: 32–38 cm DO: 12,4–16,6 cm MC: 217–398 g |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu dzisiejszych Stanów Zjednoczonych[14]:
- Ictidomys meadensis (Hibbard, 1941)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ictidomys, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J.A. Allen: Family Sciuridæ. W: E. Coues & J.A. Allen: Monographs of North American Rodentia. Washington: Government Printing Office, 1877, s. 821. (ang.).
- ↑ a b E.A. Mearns. Mammals of the Mexican boundary of the United States a descriptive catalogue of the species of mammals occurring in that region; with a general summary of the natural history, and a list of trees. „Bulletin of the United States National Museum”. 56 (1), s. 328, 1907. (ang.).
- ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 208. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 616–618. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 804–806. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subgenus Ictidomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 395. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 347, 1904. (ang.).
- ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 3, rewizja 2, Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 172, OCLC 11069271 (ang.).
- ↑ K.M. Helgen, F.R. Cole, L. Helgen & D.E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 90 (2), s. 270–305, 2009. (ang.).
- ↑ N.S. Upham, C.J. Burgin, J. Widness, M.A. Becker, H. Handika, J.S. Zijlstra & D.G. Huckaby: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.3) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-10-21]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Ictidomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-04-28]. (ang.).
- ↑ C.W. Hibbard. The Borchers fauna, a new Pleistocene interglacial fauna from Meade County, Kansas. „Kansas Geological Survey Bulletin”. 38 (7), s. 203, 1941. (ang.).