Small shelly fossils

Zachowany w całości sklerytom kambryjskiego zwierzęcia *Halkieria evangelista*: widoczne różne rodzaje sklerytów (małe w środku, większe po bokach, po jednym dużym na każdym końcu). Dopiero to znalezisko pozwoliło na rekonstrukcję wyglądu zwierzęcia, znanego wcześniej jedynie z izolowanych sklerytów (SSF) – nazwa gatunkowa odzwierciedla radość z rozwiązania tej zagadki paleontologicznej (gr. *euangelion* – dobra wiadomość).

Small shelly fossils (ang. „małe skamieniałości muszlowe”; akronim SSF) – nieformalne grupa, obejmująca drobnych rozmiarów skamieniałości, przede wszystkim fosforanowe, w głównej mierze kambryjskie, nierzadko o niewyjaśnionych pokrewieństwach. W języku polskim najczęściej nie tłumaczy się tej nazwy, tylko używa terminu angielskiego^[1], podobnie jak czasami w języku francuskim^[2]. Termin small shelly fossils wprowadził Crosbie Matthews^[3]^[4].

Opis

Określenie small shelly fossils przyjęło się ograniczać do wczesnopaleozoicznych skamieniałości małych rozmiarów – spikul, rurek, muszli i rozmaitych sklerytów. Niektóre z nich odpowiadają całości pojedynczej muszli pewnych organizmów, natomiast znaczna część to pojedyncze skleryty, czyli izolowane elementy całych szkieletów (sklerytomów), które po śmierci zwierzęcia rozpadały się na części składowe^[5]. Dość często jest tak, że na pewną i dokładną rekonstrukcję wyglądu zwierzęcia z wymarłej grupy pozwala dopiero odnalezienie zachowanego w całości sklerytomu^[6].

Pojawienie i rozpowszechnienie się small shelly fossils w zapisie kopalnym jest jednym z aspektów eksplozji kambryjskiej^[7].

Przykłady

Wśród small shelly fossils można wyróżnić:

zwierzęta o nieznanej przynależności systematycznej (na przykład Cloudinidae(inne języki)^[8], Anabaritidae(inne języki)^[9], Chancelloriidae(inne języki)^[10]);
przodków i wczesne formy obecnie istniejących typów (na przykład tommotiidy)^[11];
przedstawicieli dzisiejszych grup – do tej kategorii należy większość pokambryjskich SSF; są to przede wszystkim rozmaite mięczaki^[4].

Przypisy

↑ kambrze - Słownik języka polskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2025-08-25] .
↑ MichaelM. Steiner MichaelM., GuoxiangG. Li GuoxiangG., YiY. Qian YiY., MaoyanM. Zhu MaoyanM., Small Shelly Fossils du Cambrien inférieur du nord du Sichuan et du sud du Shaanxi (Chine) et leur importance biostratigraphique, „Geobios”, 37 (2), 2004, s. 259–275, DOI: 10.1016/j.geobios.2003.08.001, ISSN 0016-6995 [dostęp 2025-08-25] .
↑ S.C.S.C. MATTHEWS S.C.S.C., V.V.V.V. MISSARZHEVSKY V.V.V.V., Small shelly fossils of late Precambrian and early Cambrian age: a review of recent work, „Journal of the Geological Society”, 131 (3), 1975, s. 289–303, DOI: 10.1144/gsjgs.131.3.0289 [dostęp 2025-08-25] .
↑ ^a ^b JerzyJ. Dzik JerzyJ., Evolution of 'small shelly fossils' assemblages of the Early Paleozoic, „Acta Palaeontologica Polonica”, 39 (3), 1994, s. 247-313 .
↑ StefanS. Bengtson StefanS., Early skeletal fossils, [w:] Lipps, J.H. &J.H.& Waggoner, B.M. (red.), Neoproterozoic–Cambrian Biological Revolutions, „The Paleontological Society Papers”, 10, 2004, s. 67–77 [zarchiwizowane z adresu 2008-10-03] .
↑ Christian B.Ch.B. Skovsted Christian B.Ch.B., Glenn A.G.A. Brock Glenn A.G.A., John R.J.R. Paterson John R.J.R., Lars E.L.E. Holmer Lars E.L.E., Graham E.G.E. Budd Graham E.G.E., The scleritome of Eccentrotheca from the Lower Cambrian of South Australia: Lophophorate affinities and implications for tommotiid phylogeny, „Geology”, 36 (2), 2008, s. 171–174, DOI: 10.1130/G24385A.1, ISSN 0091-7613 [dostęp 2025-04-10] .
↑ G.E.G.E. Budd G.E.G.E., The Cambrian Fossil Record and the Origin of the Phyla, „Integrative and Comparative Biology”, 43 (1), 2003, s. 157–165, DOI: 10.1093/icb/43.1.157, ISSN 1540-7063 [dostęp 2025-08-25] (ang.).
↑ James D.J.D. Schiffbauer James D.J.D. i inni, Discovery of bilaterian-type through-guts in cloudinomorphs from the terminal Ediacaran Period, „Nature Communications”, 11 (1), 2020, s. 205, DOI: 10.1038/s41467-019-13882-z, ISSN 2041-1723, PMID: 31924764, PMCID: PMC6954273 [dostęp 2025-08-25] .
↑ QianQ. Yi QianQ., StefanS. Bengtson StefanS., FOSSILS AND STRATA Shards of the Cambrian explosion, „Lethaia”, 22 (3), 1989, s. 270–270, DOI: 10.1111/j.1502-3931.1989.tb01341.x, ISSN 0024-1164 [dostęp 2025-08-25] (ang.).
↑ SS. Bengtson SS., DD. Collins DD., Chancelloriids of the Cambrian Burgess Shale, „Palaeontologia Electronica”, 2015, DOI: 10.26879/498, ISSN 1094-8074 [dostęp 2025-08-25] (ang.).
↑ C.B.C.B. Skovsted C.B.C.B., U.U. Bathasar U.U., G.A.G.A. Brock G.A.G.A., J.R.J.R. Paterson J.R.J.R., The tommotiid Camenella reticulosa from the early Cambrian of South Australia: Morphology, scleritome reconstruction, and phylogeny, „Acta Palaeontologica Polonica”, 54 (3), 2009, s. 525–540 .

[1] kambrze - Słownik języka polskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2025-08-25] .

[2] MichaelM. Steiner MichaelM., GuoxiangG. Li GuoxiangG., YiY. Qian YiY., MaoyanM. Zhu MaoyanM., Small Shelly Fossils du Cambrien inférieur du nord du Sichuan et du sud du Shaanxi (Chine) et leur importance biostratigraphique, „Geobios”, 37 (2), 2004, s. 259–275, DOI: 10.1016/j.geobios.2003.08.001, ISSN 0016-6995 [dostęp 2025-08-25] .

[3] S.C.S.C. MATTHEWS S.C.S.C., V.V.V.V. MISSARZHEVSKY V.V.V.V., Small shelly fossils of late Precambrian and early Cambrian age: a review of recent work, „Journal of the Geological Society”, 131 (3), 1975, s. 289–303, DOI: 10.1144/gsjgs.131.3.0289 [dostęp 2025-08-25] .

[:1-4] JerzyJ. Dzik JerzyJ., Evolution of 'small shelly fossils' assemblages of the Early Paleozoic, „Acta Palaeontologica Polonica”, 39 (3), 1994, s. 247-313 .

[5] StefanS. Bengtson StefanS., Early skeletal fossils, [w:] Lipps, J.H. &J.H.& Waggoner, B.M. (red.), Neoproterozoic–Cambrian Biological Revolutions, „The Paleontological Society Papers”, 10, 2004, s. 67–77 [zarchiwizowane z adresu 2008-10-03] .

[6] Christian B.Ch.B. Skovsted Christian B.Ch.B., Glenn A.G.A. Brock Glenn A.G.A., John R.J.R. Paterson John R.J.R., Lars E.L.E. Holmer Lars E.L.E., Graham E.G.E. Budd Graham E.G.E., The scleritome of Eccentrotheca from the Lower Cambrian of South Australia: Lophophorate affinities and implications for tommotiid phylogeny, „Geology”, 36 (2), 2008, s. 171–174, DOI: 10.1130/G24385A.1, ISSN 0091-7613 [dostęp 2025-04-10] .

[7] G.E.G.E. Budd G.E.G.E., The Cambrian Fossil Record and the Origin of the Phyla, „Integrative and Comparative Biology”, 43 (1), 2003, s. 157–165, DOI: 10.1093/icb/43.1.157, ISSN 1540-7063 [dostęp 2025-08-25] (ang.).

[8] James D.J.D. Schiffbauer James D.J.D. i inni, Discovery of bilaterian-type through-guts in cloudinomorphs from the terminal Ediacaran Period, „Nature Communications”, 11 (1), 2020, s. 205, DOI: 10.1038/s41467-019-13882-z, ISSN 2041-1723, PMID: 31924764, PMCID: PMC6954273 [dostęp 2025-08-25] .

[9] QianQ. Yi QianQ., StefanS. Bengtson StefanS., FOSSILS AND STRATA Shards of the Cambrian explosion, „Lethaia”, 22 (3), 1989, s. 270–270, DOI: 10.1111/j.1502-3931.1989.tb01341.x, ISSN 0024-1164 [dostęp 2025-08-25] (ang.).

[10] SS. Bengtson SS., DD. Collins DD., Chancelloriids of the Cambrian Burgess Shale, „Palaeontologia Electronica”, 2015, DOI: 10.26879/498, ISSN 1094-8074 [dostęp 2025-08-25] (ang.).

[:0-11] C.B.C.B. Skovsted C.B.C.B., U.U. Bathasar U.U., G.A.G.A. Brock G.A.G.A., J.R.J.R. Paterson J.R.J.R., The tommotiid Camenella reticulosa from the early Cambrian of South Australia: Morphology, scleritome reconstruction, and phylogeny, „Acta Palaeontologica Polonica”, 54 (3), 2009, s. 525–540 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]