การไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลาย
ในวิทยาภูมิคุ้มกัน การไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลาย[1] (อังกฤษ: peripheral tolerance หรือ peripheral immune tolerance) เป็นการไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันอีกประเภทนอกเหนือจากส่วนกลาง การไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลายเกิดขึ้นมนส่วนปลายของภูมิคุ้มกัน กล่าวคือกลังจากทีเซลล์ และ บีเซลล์ ออกมาจากอวัยวะลิมฟอยด์ปฐมภูมิ เป้ามหายของการไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลายคือการยืนยันว่าทีเซลล์และบีเซลล์ที่ไวต่อตนเอง (self-reactive) และหนีออกจากการไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนกลาง จะไม่นำไปสู่โรคภูมิคุ้มกันตนเอง[2] การไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลายยังมีส่วนในการป้องกันการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อแอนติเจนและสารก่อภูมิแพ้ที่ไม่อันตรายต่อร่างกายที่พบในอาหาร[3]
เซลล์ที่ไวต่อตนเอง (Self reactive cells) เป็นเป้าของกระบวนการโคลนอลเดลีชัน (clonal deletion) หรือ โคนอลไดเวอร์ชัน (clonal diversion) กระบวนการทั้งสองซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลาย มีส่วนสำคัญในการควบคุมการมีอยู่และการผลิตเซลล์ภูมิคุ้มกันชนิดที่ไวต่อตนเอง[4] กระบวนการเดลีชันของทีเซลล์ที่ไวต่อตนเองในต่อมธัยมัสมีประสิทธิภาพเพียง 60-70% และบรรดานาอีฟทีเซลล์มีส่วนใหญ่ที่เป็นทีเซลล์ชนิดไวต่อตนเองที่มีความโน้มเองต่ำ (low-avidity self-reactive T cells) อยู่ เซลล์เหล่านี้สามารถกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อตนเองได้ การไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลายมีกลไกมากมายที่ป้องกันการกระตุ้น (activation) ภาวะดังกล่าว[5]
แมรี อี. บรันโคว์, เฟร็ด แรมส์เดล และ ชิมง ซากากูจิ ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์ในปี 2025 จากผลงานการค้นพบที่เกี่ยวข้องกับการไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันส่วนปลาย[6]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ ดัดแปลงจาก ณัฏฐิยา พิมทะโนทัย. "การไม่ตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อแอนติเจนของตนเอง". คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
- ↑ Janeway, Charles (2001-01-01). Immunobiology Five. Garland Pub. ISBN 978-0-8153-3642-6.
- ↑ Soyer, O. U.; Akdis, M.; Ring, J.; Behrendt, H.; Crameri, R.; Lauener, R.; Akdis, C. A. (2013). "Mechanisms of peripheral tolerance to allergens". Allergy. 68 (2): 161–170. doi:10.1111/all.12085. ISSN 1398-9995. PMID 23253293. S2CID 24008758.
- ↑ Xing, Yan; Hogquist, Kristin A. (June 2012). "T-Cell Tolerance: Central and Peripheral". Cold Spring Harbor Perspectives in Biology. 4 (6). doi:10.1101/cshperspect.a006957. ISSN 1943-0264. PMC 3367546. PMID 22661634.
{{cite journal}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|article-number=ถูกละเว้น (help) - ↑ ElTanbouly, Mohamed A.; Noelle, Randolph J. (April 2021). "Rethinking peripheral T cell tolerance: checkpoints across a T cell's journey". Nature Reviews Immunology. 21 (4): 257–267. doi:10.1038/s41577-020-00454-2. ISSN 1474-1741. PMID 33077935. S2CID 224808870.
- ↑ "Nobel Prize in Physiology or Medicine 2025". NobelPrize.org (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2025-10-06.