พระยาวิเชียรปราการ (บุญมา)

พระยาวิเชิยรปราการ (บุญมา)
เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ (พระยาประเทศราชนครเชียงใหม่)
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2317 – 2319
กษัตริย์	สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
ก่อนหน้า	โป่มะยุง่วน (พม่า)
ถัดไป	พระเจ้ากาวิละ (ราชวงศ์ทิพย์จักร)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	พ.ศ. 2260 แคว้นเชียงใหม่
เสียชีวิต	พ.ศ. 2325 (65 ปี) กรุงธนบุรี

พระยาวิเชียรปราการ หรือ พระยาจ่าบ้าน (ไทยถิ่นเหนือ: ᨻᩕ᩠ᨿᩣᨧ᩵ᩣᨷ᩶ᩣ᩠ᨶ) (พ.ศ. 2260 – 2325) หรือพระนามเดิมว่า บุญมา เป็นพระยาประเทศราชนครเชียงใหม่สมัยกรุงธนบุรี ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2317 - พ.ศ. 2319

ประวัติ

เมื่อพระเจ้าอังวะยึดนครเชียงใหม่ได้แล้ว โป่มะยุง่วนแม่ทัพพม่าได้ตั้งพระยาจ่าบ้าน (บุญมา) เป็นพระยาสุรสงคราม และมอบหมายให้ไปตีทัพสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีที่ยกขึ้นมาตั้งอยู่ที่นครลำพูนแต่พระยาจ่าบ้านและพระเจ้ากาวิละกลับเข้าสวามิภักดิ์ต่อพระเจ้ากรุงสยาม เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2317 ที่สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรียึดเมืองเชียงใหม่ได้แล้ว จึงได้ตั้งพระยาจ่าบ้านขึ้นเป็นพระยาวิเชียรปราการ ให้เจ้าเมืองเชียงใหม่มีอำนาจปกครองตนเอง ในฐานะเมืองประเทศราชอยู่ภายใต้ราชอาณาจักรสยาม ซึ่งประกอบพิธี ณ วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร

เมืองเชียงใหม่ ในรัชสมัยของพระยาวิเชียรปราการ ประสบปัญหาด้านกำลังพลอย่างมาก เนื่องจากบ้านเมืองมีศึกสงครามต่อเนื่องเป็นเวลายาวนาน มีกำลังคนในเมืองเชียงใหม่เพียง 1,900 คน ไม่อาจจะปกป้องรักษาเมืองได้ เมื่อเมืองเชียงใหม่ถูกพม่าล้อมเมืองเป็นเวลา 8 เดือน จนราษฎรประสบภัยอดอยาก จนมีทัพสยามมาช่วยตีจนพม่าแตกพ่ายกลับไป

ราวปี พ.ศ. 2319 พระยาวิเชียรปราการทรงเห็นว่าเมืองนี้มีไพร่พลน้อยเกินกว่าจะอยู่ยั้งเป็นเมืองต่อไปได้ จึงย้ายไปพำนักที่เมืองลำปาง เพื่อขอความช่วยเหลือจากเจ้าเจ็ดตน พระยาวิเชิยรปราการในฐานะที่พระองค์เป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่ พยายามเคลื่อนไหวโดยกลับมาตั้งมั่นในบริเวณรอยต่อระหว่างเชียงใหม่-ลำพูน จากนั้นได้เคลื่อนไหวจากเมืองลำปางมาที่ท่าวังพร้าว ใน พ.ศ. 2320 ต่อมาจึงมาตั้งมั่นที่เวียงหนองล่อง จากนั้นย้ายไปวังสะแกงสบลี้

ในราว พ.ศ. 2322 พระยาวิเชียรปราการทรงถูกสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีลงโทษให้จำคุกที่กรุงธนบุรีในข้อหาฆ่าอุปราชก้อนแก้ว ซึ่งในที่สุดพระยาวิเชิยรปราการก็ทรงถึงแก่พิราลัยที่กรุงธนบุรี เมืองเชียงใหม่ถูกปล่อยร้างไปประมาณอีก 20 ปี คือ ระหว่าง พ.ศ. 2319- พ.ศ. 2339 พระเจ้ากาวิละจึงได้ฟื้นฟูเมืองเชียงใหม่อีกครั้ง

อ้างอิง

รัชสมัยก่อนหน้า		พระยาวิเชียรปราการ (บุญมา)		รัชสมัยถัดไป
โป่มะยุง่วน		เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ (พ.ศ. 2317 - พ.ศ. 2319)		พระเจ้ากาวิละ ราชวงศ์ทิพย์จักร