พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตร
| พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตร | |
|---|---|
| พระเจ้าราชวรวงศ์เธอชั้น 1 พระองค์เจ้าชั้นโท | |
| ประสูติ | พ.ศ. 2329 |
| สิ้นพระชนม์ | ไม่ปรากฏ |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| พระบิดา | สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท |
| พระมารดา | เจ้าจอมมารดานักองค์อี |
| ศาสนา | พุทธ |
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตร ลางแห่งสะกดว่า กัมพุชฉัตร[1][2][3], กำภูฉัตร หรือ กัมโพชฉัตร[4] เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท ประสูติแต่เจ้าจอมมารดานักองค์อี
พระประวัติ
[แก้]พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตร เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท ประสูติแต่เจ้าจอมมารดานักองค์อี[1] หรือพระนามในราชสำนักเขมรว่าสมเด็จพระศรีวรราชธิดา[5] พระนาม "กำพุชฉัตร" มีความหมายว่า ฉัตรแห่งกัมพูชา เพราะเจ้าจอมมารดานักองค์อี เป็นพระราชธิดาในพระนารายน์ราชารามาธิบดี พระเจ้ากรุงกัมพูชา[6] มีพระขนิษฐาร่วมพระชนนีคือ พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวงศ์มาลา (ลางแห่งออกพระนามว่า วงศ์กษัตริย์)[7]
เจ้าจอมมารดานักองค์อี พระชนนี เป็นพระราชธิดาในพระนารายน์ราชารามาธิบดี หรือนักองค์ตน พระเจ้ากรุงกัมพูชา ที่ประสูติแต่นักนางแม้น (หรือแป้น) และมีพระภคินีต่างมารดาที่รับราชการเป็นฝ่ายในของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทด้วยกันคือเจ้าจอมมารดานักองค์เภา[3] ส่วนนักนางแม้นที่เข้ามาในกรุงเทพมหานครด้วยกันนั้นก็ได้บวชเป็นชีที่วัดหลวงชี (ต่อมาคือ วัดบวรสถานสุทธาวาส)[8] ด้วยความที่พระองค์มีพระชนนีเป็นราชนิกูลจากต่างแดน พระองค์จึงถูกพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุดาสวรรค์ ซึ่งเป็นเจ้าวังหน้าด้วยกันมองว่า "อยู่ข้างจะเฟื่องฟู" และดู "ท่านบอ ๆ"[9][10]
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตรทรงเชี่ยวชาญเชิงกวีและนิพนธ์กลอนเบ็ดเตล็ด ทั้งยังเป็นพระราชธิดาที่มีความสนิทสนมกับสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสีหนาทมาก ครั้นเมื่อพระชนกประชวรก็มีโอกาสเข้าเฝ้าข้างพระที่อย่างใกล้ชิด และในช่วงเวลาดังกล่าวก็นิพนธ์เพลงยาว นิพานวังน่า หรือ นิพพานวังหน้า[1] ที่มีเนื้อหาสำคัญยิ่งของประวัติศาสตร์วังหน้าช่วงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช แต่สำนวนแต่งไม่ใคร่ราบรื่นนัก[2]
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตรมีพระชันษายืนนานก่อนจะสิ้นพระชนม์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ไม่ปรากฏว่าพุทธศักราชใด[4]
พงศาวลี
[แก้]| พงศาวลีของพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากำพุชฉัตร | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง
[แก้]- 1 2 3 "พระพุทธสิหิงค์ มีภาพเล่าเรื่องแห่งเดียวในไทย ที่ผนังโบสถ์วัดพระแก้ว วังหน้า อย่าเบียดบังและปิดบัง". มติชนออนไลน์. 17 พฤษภาคม 2555. สืบค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2558.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - 1 2 ศิลปวัฒนธรรม. 22: 3 (มกราคม 2544), หน้า 96
- 1 2 ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ฉบับสมบูรณ์ (ภาคจบ). พิมพ์ครั้งที่ 2. นครหลวงฯ : รุ่งวัฒนา. 2515, หน้า 11-29
- 1 2 กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 112. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2015-05-06.
- ↑ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 156
- ↑ ไพกิจ คงเสรีภาพ (2553). พระนามพระบรมวงศานุวงศ์ในราชวงศ์จักรี : การวิเคราะห์โครงสร้างและความหมาย (PDF). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. p. 135.
- ↑ กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). ราชสกุลวงศ์ (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 114. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2015-05-06.
- ↑ "พระราชวังบวรสถานมงคล". สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศิลปากร. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2558.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 211-212
- ↑ ดิเรก หงษ์ทอง (มกราคม–มิถุนายน 2558). "พงศาวดารเขมรใน "นิพานวังน่า" : ความสำคัญต่อการตีความชีวิตของเจ้านายเขมรพลัดถิ่นในสยาม". วารสารอารยธรรมศึกษา โขง-สาละวิน (6:1), หน้า 206
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- "เวียงวัง ตอนที่ 213 : เจ้านายไทย". เด็กดีดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2558.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - "ตำนานวังหน้า ตอนที่ ๒ กรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาท". บล็อกแก๊ง. 27 มีนาคม 2550. สืบค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2558.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - "นิพพานวังหน้า". เรือนไทยตู้หนังสือ. 26 สิงหาคม 2556. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-03-16. สืบค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2558.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)
| สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท |
|  |
|---|---|---|
| สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ |
| |
| สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ |
| |
| พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว |
| |
| กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ | ||