เอเอสอาร์ (รถดีเซลราง)

เอเอสอาร์
เอเอสอาร์
	รถดีเซลรางสปรินเตอร์ที่สถานีรถไฟบ้านพลูตาหลวง
ประจำการ	พ.ศ. 2534 - ปัจจุบัน
ผู้ผลิต	บริติช เรล เอนจิเนียริ่ง ลิมิเต็ด
ผลิตที่	เดอร์บี ลินเชิร์ช เลน เวิร์กส์
ตระกูล	สปรินเทอร์
เข้าประจำการ	พ.ศ. 2534
จำนวนที่ผลิต	20 คัน
จำนวนในประจำการ	2501, 2503, 2505, 2508 (มีห้องขับ); 2115, 2120 (ไม่มีห้องขับ);
จำนวนที่ปลดระวาง	9 คัน
หมายเลขตัวรถ	2501-2512 (มีห้องขับ); 2113-2120 (ไม่มีห้องขับ)
ความจุผู้โดยสาร	64 ที่นั่ง (มีห้องขับ); 72 ที่นั่ง (ไม่มีห้องขับ)
ผู้ให้บริการ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
โรงซ่อมบำรุง	โรงรถดีเซลรางกรุงเทพ, โรงซ่อมรถไฟทางไกลบางซื่อ
สายที่ให้บริการ	สายตะวันออก
คุณลักษณะ
ความยาว	23.21 m (76 ft 2 in)
ความกว้าง	2.7 m (8 ft 10 in)
จำนวนประตู	2 ประตู
ความเร็วสูงสุด	บริการ: 120 km/h (75 mph) ออกแบบ: 145 km/h (90 mph)
น้ำหนัก	37.09 ตัน (มีห้องขับ); 37.06 ตัน (ไม่มีห้องขับ)
น้ำหนักกดเพลา	9.73 ตัน (มีห้องขับ); 9.43 ตัน (ไม่มีห้องขับ)
เครื่องยนต์	Cummins NTA855-R1
กำลังขับเคลื่อน	285 แรงม้า @ 2,100 รอบ/นาที
ชุดส่งกำลัง	Voith T211RZ
แหล่งจ่ายไฟ	Perkins 1006-6TG @ 1500 รอบ/นาที
ระบบปรับอากาศ	Westinghouse RA102 76,000 BTU
แคร่ล้อ	2-1A
ระบบเบรก	ระบบลมอัด
ระบบความปลอดภัย	ETCS On board LV1; Deadman Vigilance
ชนิดขอพ่วง	Janney coupler
มาตรฐานทางกว้าง	1,000 mm (3 ft 3 3⁄8 in)

เอเอสอาร์ (อังกฤษ: Air conditioner Sprinter Railcar) หรือ รถดีเซลรางสปรินเตอร์ (อังกฤษ: Sprinter Diesel Railcar) เป็นรถดีเซลรางปรับอากาศของการรถไฟแห่งประเทศไทย ใช้สำหรับการทำขบวนรถโดยสาร และ ขบวนรถด่วนพิเศษดีเซลราง สั่งซื้อจากบริษัทบริติช เรล เอนจิเนียริ่ง ลิมิเต็ด สหราชอาณาจักร ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2534 มีต้นแบบมาจากบริติช เรล คลาส 158 ที่ใช้งานในสหราชอาณาจักร^[1]^[2]^[3]

รถดีเซลรางสปรินเตอร์ มีชื่อรุ่นจากโรงงานว่า คลาส 158/T โดยการรถไฟแห่งประเทศไทยได้นำชื่อสปรินเตอร์ (Sprinter) มาจากชื่อตระกูลรถดีเซลรางของประเทศอังกฤษ ที่มีความหมายว่า "นักวิ่ง" ซึ่งสื่อความหมายได้ถึงความรวดเร็ว มาใช้ตั้งเป็นชื่อเรียกรุ่น รถดีเซลรางสปรินเตอร์ยังมักถูกเรียกว่า "ยอดนักวิ่ง" อีกด้วย

การรถไฟแห่งประเทศไทย ได้เปิดตัว รถดีเซลรางสปรินเตอร์ เป็นรถด่วนพิเศษดีเซลรางครั้งแรก เมื่อวันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2534 ในชื่อ รถด่วนพิเศษ "สปรินเตอร์" สปรินเตอร์ขบวนแรกของไทย คือ ขบวนที่ 907/908 กรุงเทพ–เชียงใหม่–กรุงเทพ ออกให้บริการวันแรก 11 มิถุนายน พ.ศ. 2534 โดยวิ่งให้บริการด้วยความเร็วสูงสุด 120 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ซึ่งเป็นความเร็วสูงสุดสถิติใหม่ของการรถไฟแห่งประเทศไทย และถือเป็นรถไฟที่วิ่งเร็วที่สุดในไทยในขณะนั้นด้วย

ปรับปรุงใหม่

เมื่อปี พ.ศ. 2555 การรถไฟแห่งประเทศไทยได้นำรถดีเซลรางสปรินเตอร์ จำนวน 3 คัน มาปรับปรุงใหม่ทั้งหมด เป็นจำนวน 1 ชุด ภายใต้โครงการ Sprinter Refurbish หรือการปรับปรุงใหม่ทั้งคัน ได้แก่หมายเลข 2509 , 2118 และ 2512 มีการปรับปรุงด้านหน้ารถแบบใหม่ โดยใช้ไฟหน้าของรถบรรทุกวอลโวมาใช้แทนของเดิม มีการปรับปรุงระบบช่วงล่าง ระบบขับเคลื่อน ระบบไฟฟ้าภายในรถ และชุดรถนี้ ไม่สามารถพ่วงรวมกับชุดรถปกติได้ เนื่องจากมีการเปลี่ยนระบบไฟฟ้าภายในรถใหม่

เมื่อ พ.ศ. 2567 การรถไฟแห่งประเทศไทย ได้ทำการว่าจ้างให้บริษัทเอกชน ติดตั้งระบบ European Train Control System (ETCS) ให้กับดีเซลราง กซข.ป.2505 และ กซข.ป.2508 ซึ่งนั่นก็คือชุดรถ 2505-2120-2508 ซึ่งชุดขบวนรถนี้ได้ทดสอบวิ่งบนทางยกระดับรถไฟทางไกล (เป็นครั้งแรกสำหรับรถดีเซลรางสปรินเตอร์) และวิ่งทดสอบไปยังสถานีปากช่อง เมื่อวันที่ 16 และ 23 เดือนมกราคม พ.ศ. 2568 (ข.1241/1242)

หมายเลข 2505 ได้มีการปรับปรุง ใส่หวีด Nathan Airchime รุ่น K3LA ด้านบนหลังคาหน้ารถ โดยเดิมทีจะอยู่ในช่องหวีดใต้หลังคาหน้ารถ

ปัญหาด้านการใช้งานและการซ่อมบำรุง

รถดีเซลรางสปรินเตอร์เป็นรถดีเซลรางที่ทำความเร็วได้ถึง 120 กิโลเมตร/ชั่วโมง จนเป็นสาเหตุทำให้เกิดอุบัติเหตุบ่อยครั้ง และมักจะเป็นอุบัติเหตุรุนแรง เนื่องจากมีจุดตัดทางข้ามทางรถไฟที่ไม่มีเครื่องกั้นหรือทางลักผ่านหลายจุด และผู้ขับขี่พาหนะทางถนนไม่เคารพกฎจราจร และเป็นเหตุทำให้ตัวรถเกิดความเสียหายเป็นอย่างมากเมื่อเกิดอุบัติเหตุ

แต่รถดีเซลรางสปรินเตอร์ เป็นรถที่ใช้วัสดุตัวถังเป็นเหล็กกล้าร่วมกับไฟเบอร์กลาส ทำให้การซ่อมแซมตัวถังยากกว่าตัวถังแบบเหล็กกล้าหรือสแตนเลสสตีล รวมไปถึงระบบต่าง ๆ ที่สลับซับซ้อน ยากต่อการซ่อมบำรุง เป็นสาเหตุให้มีรถดีเซลรางสปรินเตอร์หลายคันที่ยังคงจอดรอการซ่อมบำรุง ไม่ได้ถูกนำมาใช้งานต่อ หรือมีอายุการใช้งานที่น้อยกว่าคันอื่น ๆ

ขบวนรถที่ให้บริการ

ปัจจุบัน

ขบวนรถเร็วที่ 997/998 กรุงเทพ–จุกเสม็ด–กรุงเทพ
ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 21/22 กรุงเทพอภิวัฒน์-อุบลราชธานี (เป็นบางวัน สาเหตุจากการหมุนเวียนรถแดวูไม่ทัน ก่อนหน้านี้เคยทำขบวนแทนแดวูมาแล้วใน พ.ศ. 2551 และอีกครั้งใน พ.ศ. 2568)

อดีต

ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 3/4 กรุงเทพ–สวรรคโลก–ศิลาอาสน์–กรุงเทพ (ปัจจุบันงดให้บริการชั่วคราว)
ขบวนรถจัดเฉพาะที่ 981/982 บางซื่อ–บางซ่อน–บางซื่อ (ยกเลิกการเดินรถแล้ว เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม พ.ศ. 2560)
ขบวนรถพิเศษนำเที่ยวที่ 987/988 กรุงเทพ–สวนนงนุช–กรุงเทพ (ยกเลิกการเดินรถ และเปลี่ยนเป็นขบวนรถเร็วที่ 997/998 โดยขยายเส้นทางเป็นกรุงเทพ–บ้านพลูตาหลวง–กรุงเทพ ปัจจุบันก็คือเส้นทาง กรุงเทพ–จุกเสม็ด–กรุงเทพ)
ขบวนรถด่วนพิเศษดีเซลรางปรับอากาศเลขที่ขบวน 9/10 กรุงเทพ–เชียงใหม่–กรุงเทพ (ปัจจุบันกลายเป็นขบวนรถด่วนพิเศษอุตราวิถี cnr แทนแต่เลขขบวนและต้นทาง-ปลายทางยังคงเดิม)
ขบวนรถด่วนพิเศษ (ไม่ทราบเลขขบวน) กรุงเทพ–หนองคาย–กรุงเทพ เปิดการเดินรถวันที่ 22–23 กรกฎาคม พ.ศ. 2534 (ยกเลิกการเดินรถแล้ว)
ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 39/40 กรุงเทพ–สุราษฎร์ธานี–กรุงเทพ (เคยวิ่งแทนรถดีเซลรางแดวูใน พ.ศ. 2551)
ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 43/44 กรุงเทพ–สุราษฎร์ธานี–กรุงเทพ (ปัจจุบันใช้รถดีเซลรางแดวูทำขบวนแทน)
ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 5/6 กรุงเทพ–พิษณุโลก–กรุงเทพ (ยกเลิกการเดินรถแล้ว)
ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 7/8 กรุงเทพ–สวรรคโลก–กรุงเทพ (ยกเลิกการเดินรถแล้ว)
ขบวนรถด่วนที่ 71/74 กรุงเทพ–ศรีสะเกษ–กรุงเทพ (ปัจจุบันใช้รถดีเซลรางทีเอชเอ็น, เอ็นเคเอฟ และเอทีอาร์ ทำขบวน และขยายเส้นทางเป็นกรุงเทพ–อุบลราชธานี–กรุงเทพ โดยยกเลิกขบวนที่ 74 และเปลี่ยนเลขขบวนรถเที่ยวกลับเป็น 72)
ขบวนรถชานเมืองที่ 367/368 กรุงเทพ–ฉะเชิงเทรา–กรุงเทพ (ปัจจุบันใช้รถจักรพ่วงรถโดยสาร บชส.ชั้น3 ทำขบวนแทน)
ขบวนรถชานเมืองที่ 389/390 กรุงเทพ–ฉะเชิงเทรา–กรุงเทพ (ปัจจุบันใช้รถจักรพ่วงรถโดยสาร บชส.ชั้น 3 ทำขบวนแทน)
ขบวนรถชานเมืองที่ 391/388 กรุงเทพ–ฉะเชิงเทรา–กรุงเทพ (ปัจจุบันใช้รถจักรพ่วงรถโดยสารบชส. ชั้น 3 ทำขบวนแทน)^[4]
ขบวนฟีดเดอร์ที่ 1171/1172 กรุงเทพ–พระจอมเกล้า–กรุงเทพ (ยกเลิกการเดินรถแล้ว)

รถดีเซลรางสปรินเทอร์ หมายเลข 2509 (สีเดิม) ที่สถานีรถไฟกรุงเทพ
ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 3 (สีเดิม) ขณะวิ่งผ่านชานชาลารางที่ 10 สถานีรถไฟชุมทางบ้านภาชี
ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 3 (สีเดิม) ขณะกำลังหยุดรับส่งผู้โดยสารที่สถานีรถไฟพิชัย

อ้างอิง

↑ Thai Express The Railway Magazine issue 1082 June 1991 page 383
↑ State Railway of Thailand 158s Modern Locomotives Illustrated issue 190 August 2011 pages 78-80
↑ More than just a Sprinter Today's Railways UK issue 148 April 2014
↑ http://pantip.com/topic/31921860

แหล่งข้อมูลอื่น

[1] Thai Express The Railway Magazine issue 1082 June 1991 page 383

[2] State Railway of Thailand 158s Modern Locomotives Illustrated issue 190 August 2011 pages 78-80

[3] More than just a Sprinter Today's Railways UK issue 148 April 2014

[4] ttp://pantip.com/topic/31921860

[1]

[2]

[3]

[4]