Прејди на содржината

Атомски полупречници на елементите

Од Википедија — слободната енциклопедија

Атомскиот полупречник на еден хемиски елемент е растојанието од средиштето на јадрото до неговата најдалечна електронска обвивка. Бидејќи границата не е добро определена физичка величина, постојат повеќе поимувања на атомскиот полупречник. Зависно од дефиницијата, поимот може да се однесува на поединечни атоми, атоми во кондензирана материја, ковалентно сврзани во молекули или пак во јонизирана и возбудена состојба; вредноста може да се добие со мерење по опитен пат, или да се пресмета според теоретските модели. Според некои дефиниции, вредноста на полупречникот зависи од состојбата и контекстот на атомот.[1]

Полупречниците се движат на предвидлив и закономерен начин низ периодниот систем. На пример, полупречниците се намалуваат кон десно по периода (ред), од алкални метали до благородните гасови; а се зголемуваат надолу во секоја група (столб). Полупречникот нагло се зголемува помеѓу благородниот гас на крајот од секоја периода и алкалниот метал на почетокот од секоја следна. Овие закономерности за полупречниците (и разни други хемиски и физички својства на елементите) се должат на електронските обвивки на атомите и служат како показател за исправноста на квантната теорија.

Атомски полупречници

[уреди | уреди извор]

Напомена: Сите полупречници се изразени во пикометри (пм).

н. п. = нема податоци
Атомски
број		СимболИме Емпириски † Пресметан Ван дер Валсов Ковалентен
(единечна врска)		 Ковалентен
(тројна врска)		 Металичен
1Hводород 25 53 120 38 н. п.
2Heхелиум 120 31 140 32 н. п.
3Liлитиум 145 167 182 134 н. п. 152
4Beберилиум 105 112 153 а 90 85 112
5Bбор 85 87 192 а 82 73
6Cјаглерод 70 67 170 77 60
7Nазот 65 56 155 75 54
8Oкислород 60 48 152 73 53
9Fфлуор 50 42 147 71 53
10Neнеон 160 38 154 69 н. п.
11Naнатриум 180 190 227 154 н. п. 186
12Mgмагнезиум 150 145 173 130 127 160
13Alалуминиум 125 118 184 а 118 111 143
14Siсилициум 110 111 210 111 102
15Pфосфор 100 98 180 106 94
16Sсулфур 100 88 180 102 95
17Clхлор 100 79 175 99 93
18Arаргон 71 71 188 97 96
19Kкалиум 220 243 275 196 н. п. 227
20Caкалциум 180 194 231 а 174 133 197
21Scскандиум 160 184 21] а 144 114 162 б
22Tiтитан 140 176 н. п. 136 108 147
23Vванадиум 135 171 н. п. 125 106 34 б
24Crхром 140 166 н. п. 127 103 128 б
25Mnманган 140 161 н. п. 139 103 127 б
26Feжелезо 140 156 н. п. 125 102 126 б
27Coкобалт 135 152 н. п. 126 96 125 б
28Niникел 135 149 163 121 101 124 б
29Cuбакар 135 145 140 138 120 128 б
30Znцинк 135 142 139 131 н. п. 134 б
31Gaгалиум 130 136 187 126 121 135 в
32Geгерманиум 125 125 211 а 122 114
33Asарсен 115 114 185 119 106
34Seселен 115 103 190 116 107
35Brбром 115 94 185 114 110
36Krкриптон н. п. 88 202 110 108
37Rbрубидиум 235 265 303 а 211 н. п. 248
38Srстронциум 200 219 249 а 192 139 215
39Yитриум 180 212 н. п. 162 124 180 б
40Zrциркониум 155 206 н. п. 148 121 160
41Nbниобиум 145 198 н. п. 137 116 146 б
42Moмолибден 145 190 н. п. 145 113 139 б
43Tcтехнециум 135 183 н. п. 156 110 136 б
44Ruрутениум 130 178 н. п. 126 103 134 б
45Rhродиум 135 173 н. п. 135 106 134 б
46Pdпаладиум 140 169 163 131 112 137 б
47Agсребро 160 165 172 153 137 144 б
48Cdкадмиум 155 161 158 148 н. п. 151 б
49Inиндиум 155 156 193 144 146 167
50Snкалај 145 145 217 141 132
51Sbантимон 145 133 206 а 138 127
52Teтелур 140 123 206 135 121
53Iјод 140 115 198 133 125
54Xeксенон н. п. 108 216 130 122
55Csцезиум 260 298 343 а 225 н. п. 265
56Baбариум 215 253 268 а 198 149 222
57Laлантан 195 195 н. п. 169 139 187 б
58Ceцериум 185 158 н. п. н. п. 131 181,8 в
59Prпразеодиум 185 247 н. п. н. п. 128 182,4 в
60Ndнеодиум 185 206 н. п. н. п. н. п. 181,4 в
61Pmпрометиум 185 205 н. п. н. п. н. п. 183,4 в
62Smсамариум 185 238 н. п. н. п. н. п. 180,4 в
63Euевропиум 185 231 н. п. н. п. н. п. 180,4 в
64Gdгадолиниум 180 233 н. п. н. п. 132 180,4 в
65Tbтербиум 175 225 н. п. н. п. н. п. 177,3 в
66Dyдиспрозиум 175 228 н. п. н. п. н. п. 178,1 в
67Hoхолмиум 175 226 н. п. н. п. н. п. 176,2 в
68Erербиум 175 226 н. п. н. п. н. п. 176,1 в
69Tmтулиум 175 222 н. п. н. п. н. п. 175,9 в
70Ybитербиум 175 222 н. п. н. п. н. п. 176 в
71Luлутециум 175 217 н. п. 160 131 173,8 в
72Hfхафниум 155 208 н. п. 150 122 159
73Taтантал 145 200 н. п. 138 119 146 б
74Wволфрам 135 193 н. п. 146 115 139 б
75Reрениум 135 188 н. п. 159 110 137 б
76Osосмиум 130 185 н. п. 128 109 135 б
77Irиридиум 135 180 н. п. 137 107 135,5 б
78Ptплатина 135 177 175 128 110 138,5 б
79Auзлато 135 174 166 144 123 144 б
80Hgжива 150 171 155 149 н. п. 151 б
81Tlталиум 190 156 196 148 150 170
82Pbолово 180 154 202 147 137
83Biбизмут 160 143 207 а 146 135
84Poполониум 190 135 197 а н. п. 129
85Atастат н. п. 127 202 а н. п. 138
86Rnрадон н. п. 120 220 а 145 133
87Frфранциум н. п. н. п. 348 а н. п. н. п. н. п.
88Raрадиум 215 н. п. 283 а н. п. 159 н. п.
89Acактиниум 195 н. п. н. п. н. п. 140
90Thториум 180 н. п. н. п. н. п. 136 179 б
91Paпротактиниум 180 н. п. н. п. н. п. 129 163 г
92Uураниум 175 н. п. 186 н. п. 118 156 д
93Npнептуниум 175 н. п. н. п. н. п. 116 155 д
94Puплутониум 175 н. п. н. п. н. п. н. п. 159 д
95Amамерициум 175 н. п. н. п. н. п. н. п. 173 б
96Cmкириум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. 174 б
97Bkберклиум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. 170 б
98Cfкалифорниум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. 186+/- 2 б
99Esајнштајниум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. 186+/- 2 б
100Fmфермиум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
101Mdменделевиум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
102Noнобелиум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
103Lrлоренциум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
104Rfрадерфордиум н. п. н. п. н. п. н. п. 131 н. п.
105Dbдубниум н. п. н. п. н. п. н. п. 126 н. п.
106Sgсиборгиум н. п. н. п. н. п. н. п. 121 н. п.
107Bhбориум н. п. н. п. н. п. н. п. 119 н. п.
108Hsхасиум н. п. н. п. н. п. н. п. 118 н. п.
109Mtмајтнериум н. п. н. п. н. п. н. п. 113 н. п.
110Dsдармштатиум н. п. н. п. н. п. н. п. 112 н. п.
111Rgрендгениум н. п. н. п. н. п. н. п. 118 н. п.
112Cnкопернициум н. п. н. п. н. п. н. п. 130 н. п.
113Nhнихониум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
114Flфлеровиум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
115Mcмосковиум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
116Lvливермориум н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
117Tsтенесин н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.
118Ogоганесон н. п. н. п. н. п. н. п. н. п. н. п.

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  • Полупречникот на атомот нема една определница, туку зависи од дефиницијата. Податоците добиени од други извори со различни поаѓалишта не се споредливи.
  • † со уточнетост од 5 пикометри
  • (а) Извор на овие полупречници: M. Mantina, A.C. Chamberlin, R. Valero, C.J. Cramer, and D.G. Truhlar, J. Phys. Chem. A 2009, 113, 5806.
  • (б) 12-координатен
  • (в) галиумот има аномална кристална структура
  • (г) 10-координатен
  • (д) ураниумот, нептуниумот и плутониумот имаат неправилни структури
  1. ↑ Cotton, F. A.; Wilkinson, G. (1988). Advanced Inorganic Chemistry (5. изд.). Wiley. стр. 1385. ISBN 978-0-471-84997-1.
Атомски полупречник (емпириски)
Атомски полупречник (пресметан)
Ван дер валсов полупречник
Ковалентни полупречници (единечна врска)

More recent data can be found in ковалентен полупречник. The above values are based on

  • R.T. Sanderson (1962). Chemical Periodicity. New York, USA: Reinhold.
  • L.E. Sutton, уред. (1965). „Supplement 1956–1959, Special publication No. 18“. Table of interatomic distances and configuration in molecules and ions. London, UK: Chemical Society.
  • J.E. Huheey; E.A. Keiter & R.L. Keiter (1993). Inorganic Chemistry : Principles of Structure and Reactivity (4. изд.). New York, USA: HarperCollins. ISBN 0-06-042995-X.
  • W.W. Porterfield (1984). Inorganic chemistry, a unified approach. Reading Massachusetts, USA: Addison Wesley Publishing Co. ISBN 0-201-05660-7.
  • A.M. James & M.P. Lord (1992). Macmillan's Chemical and Physical Data. MacMillan. ISBN 0-333-51167-0.
Ковалентни полупречници (тројна врска)
Металичен полупречник

Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2. изд.). Butterworth-Heinemann. ISBN 0080379419.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Атомски_полупречници_на_елементите&oldid=4903941“