Віталь Уладзіміравіч Сушчынскі

Віталь Уладзіміравіч Сушчынскі
Род дзейнасці	лётчык
Дата нараджэння	1 чэрвеня 1890(1890-06-01)
Месца нараджэння	Галдобуршчына[d], Нежкаўская воласць[d], Магілёўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	8 кастрычніка 1938(1938-10-08) (48 гадоў)
Месца смерці	Архангельск, Архангельская вобласць, РСФСР, СССР
Грамадзянства	СССР
Альма-матар	Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны політэхнічны ўніверсітэт Пятра Вялікага
Прыналежнасць	Расійская імперыя

Віталь Уладзіміравіч Сушчынскі (1 чэрвеня 1890, Галдобуршчына, Магілёўская губерня, Расійская імперыя — 8 кастрычніка 1938, Архангельск, РСФСР) — беларускі і савецкі лётчык, удзельнік Першай сусветнай вайны і Грамадзянскай вайны, першаадкрывальнік паветраных трас у Ненецкай нацыянальнай акрузе РСФСР, ахвяра сталінскіх рэпрэсій.

Біяграфія

Нарадзіўся 1 чэрвеня 1890 года ў в. Галдобуршчына (ліквідаваны пасёлак ў Галоўчынскім сельсавеце Бялыніцкага раёна) ў сям'і святара. Па нацыянальнасці беларус. Вучыўся ў рэальным вучылішчы ў горадзе Магілёве. Скончыў механіка-тэхнічнае вучылішча ў горадзе Вязнікі 1910 годзе, працаваў токарам па метале ў механічным цэху марскога порта ва Уладзівастоку ў 1911 годзе.

У 1911 годзе пачаў кар’еру ў авіяцыі як вучань-пілот і авіямеханік. Скончыў Далёкаўсходнюю аэраклубную школу. З пачаткам Першай сусветнай вайны добраахвотна пайшоў на фронт. Прайшоў курсы авіяцыі пры Петраградскім політэхнічным інстытуце. Быў лётчыкам-разведчыкам на Заходнім фронце і інструктарам Севастопальскай ваеннай авіяшколы. Узнагароджаны чатырма Георгіеўскімі крыжамі.

Падчас Грамадзянскай вайны ваяваў на баку Чырвонай Арміі, служыў камандзірам авіяатрада ў Сібіры, удзельнічаў у дзеяннях партызанскіх атрадаў Сяргея Лазо ў Забайкаллі. Апынуўся на тэрыторыі белых, патрапіў пад прымусовую мабілізацыю і таму некаторы час быў інструктарам авіяшколы ў арміі Калчака, але пасля наступу японскіх войск у 1920 годзе далучыўся да чырвоных.

У 1920-я гады працаваў на розных пасадах: электрамеханікам, шафёрам, слесарам ва Уладзівастоку і Харбіне, служыў лётчыкам у авіяатрадзе ў Сібіры. У 1924 годзе вярнуўся ў Магілёў, дзе працаваў авіяканструктарам і займаўся сельскай гаспадаркай у роднай вёсцы Галдабуршчыне.

У 1930 годзе падчас калектывізацыі быў арыштаваны як «вораг калгаснага руху» і сасланы на Поўнач тэрмінам на пяць гадоў. Там працаваў у Архангельску і Кемі, пазней стаў лётчыкам у авіяатрадзе АДПУ.

З 1935 года жыў і працаваў у Нар’ян-Мары, дзе ўвайшоў у першы склад Ненецкай авіяцыі і праклаў 8 новых маршрутаў. За два гады налётаў больш за 64 тысячы кіламетраў у складаных умовах Запаляр’я, выконваючы палёты паміж Нар’ян-Марам, Ухтой, Усць-Цільмай, Котласам, Салехардам і іншымі населенымі пунктамі.

Віталь Сушчынскі адкрыў новы паветраны маршрут Нар’ян-Мар — Мязень — Архангельск (люты 1936), даставіў першы санітарны самалёт з Архангельска ў Нар’ян-Мар (15 красавіка 1936). Разам з Самуілам Клябанавым адкрыў у Ненецкай акрузе восем новых паветраных ліній. Іхняя даўжыня — 2470 км, для гэтага яны здзейснілі болей за 260 вылетаў.

У 1937 годзе быў арыштаваны органамі НКУС СССР па абвінавачванні ў шпіянажы, шкодніцтве, контррэвалюцыйнай дзейнасці і развале авіяцыі. Расстраляны 8 кастрычніка 1938 года. Рэабілітаваны 2 лютага 1958.

Памяць

Імем Віталя Сушчынскага ў 2011 годзе названа вуліца ў расійскім Нар’ян-Мары.

У 2025 годзе запланавана ўстаноўка бюста Сушчынскаму ў Нар’ян-Мары на алеі палярных лётчыкаў на тэрыторыі Старога аэрапорта.