Источно-централна Европа
Источно-централна Европа е регионот во Европа каде се зборува германски, унгарски и западнословенски јазици и источнословенските земји Белорусија, Русија и Украина.[1] Тие земји се опишани како сместени „помеѓу два“: „помеѓу два света, помеѓу две фази, помеѓу две иднини“.[2]
Концептот се разликува од оној на Централна и Источна Европа, кој се базира на критериуми[3] според кои државите од Централна и Источна Европа припаѓаат на два различни географски региони на Европа.
Дефиниции
[уреди | уреди извор]Оскар Халецки
[уреди | уреди извор]Во 1950-тите, Оскар Халецки, кој разликувал четири региони во Европа (Западна, Западноцентрална, Источноцентрална и Источна Европа), ја дефинирал Источно-централна Европа како регион од Финска до Грција, „источниот дел од Централна Европа, помеѓу Шведска, Германија и Италија, од една страна, и Турција и Русија од друга страна“.[4] Според него:
Низ историјата на европската историја, голем број народи во овој регион создале свои независни држави, некогаш доста големи и моќни; во врска со Западна Европа тие ги развиле своите индивидуални национални култури и придонеле за општиот напредок на европската цивилизација.[4]
Пол Роберт Магокси
[уреди | уреди извор]
Пол Роберт Магочи го опишал овој регион во своето дело Историски атлас на Источна Централна Европа. Според неговата идеја, Централна Европа била разделена во 3 главни зони:
- Северната зона, сместена помеѓу Балтичкото Море (на север) и трасата Рудни Планини - Судети - северни Карпати - река Прут (на југ) и Днепар на исток. Земјите што авторот ги лоцирал во оваа зона се: Белорусија, поранешна Источна Германија, Литванија, Молдавија, Полска и Украина (западно од реката Днепар) - оваа област приближно се совпаѓа со поранешниот Полско-литвански Комонвелт (без источниот дел на Молдавија, подоцна означен како Бесарабија).
- Алпско-карпатската зона, сместена на југ од северната зона, се граничи на југ со реките Купа - Сава - Дунав. Оваа област го опфаќа Панонската Низина и приближно се совпаѓа со поранешната Хабсбуршка Монархија пред средината на деветнаесеттиот век и со Дунавските кнежевства (Влашка и Молдавија). Земјите што авторот ги лоцирал во оваа зона се Австрија, Хрватска, Чешка, Унгарија, североисточна Италија, Романија, Србија (северно од Сава и Дунав), Словачка и Словенија.
- Балканската зона, сместена јужно од алпско-карпатската зона и се совпаѓа со Балканскиот полуостров. Земјите што авторот ги лоцирал во оваа зона се: Албанија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Грција, Црна Гора, Македонија, Централна Србија и Европска Тракија.
Обединети нации
[уреди | уреди извор]Групата на експерти на Обединетите нации за географски имиња (УНГЕГН) била формирана за да ги разгледа техничките проблеми на домашната стандардизација на географските имиња. Групата е составена од експерти од различни јазични/географски одделенија кои биле формирани на Конференциите на ОН за стандардизација на географските имиња.
- Балтичка дивизија:[5] Естонија, Латвија, Литванија, Полска и Русија.
- Дивизија за Источно-централна и Југоисточна Европа: Како што покажува името, тоа е комбинација од две различни групи земји[5] Албанија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Хрватска, Кипар, Чешка, Грузија, Грција, Унгарија, Црна Гора, Северна Македонија, Полска, Романија, Србија, Словачка, Словенија, Европска Турција и Украина.
- Дивизија за Источна Европа, Северна и Централна Азија:[5] Ерменија, Азербејџан, Белорусија, Грузија, Казахстан, Киргистан, Русија, Таџикистан, Туркменистан, Украина и Узбекистан.
- Римско-хеленска дивизија:[5] Андора, Белгија, Кипар, Франција, Грција, Светата Столица, Италија, Луксембург, Молдавија, Монако, Португалија, Романија, Шпанија, Швајцарија и Источна Тракија.
Академски институции
[уреди | уреди извор]
- Меѓународната федерација на институти од Источна и Централна Европа има четири институти во својата структура (Лублин, Прага, Братислава и Вилнус) и вклучуваат над сто членови од Белорусија, Хрватска, Чешка, Унгарија, Литванија, Полска, Словачка, Словенија и Украина. Институтите биле основани последователно по 1990 година, со секретаријат во Лублин, за да се стимулира дебатата за прашањето за централноевропскиот простор помеѓу Истокот и Западот.[7] Ова искуство на соработка – од самиот почеток отворено за претставници на други источно-централноевропски национални држави, како и за Руси, Германци и Евреи – овозможило создавање на Заедничкиот комитет на УНЕСКО и Меѓународниот комитет за историски науки (ICHS). Прв претседател на комитетот бил Јежи Клочовски, долгогодишен член на Извршниот совет на УНЕСКО и претседател на Институтот за Источна и Централна Европа во Лублин.[8] Десетте состаноци на комитетот (во Париз, Лублин, Осло и Сиднеј) биле посветени на Источно-централна Европа.[9] Федерацијата одржува официјални односи со УНЕСКО.[10][11]
- Источно-централноевропскиот центар на Универзитетот Колумбија[12] бил основан „за да се промовира проучувањето на земјите што се наоѓаат помеѓу Германија и Русија и помеѓу Балтичкото и Егејското Море“. Неговата програма ги опфаќа Албанија, Австрија, Белорусија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Хрватска, Чешка, Естонија, Унгарија, Латвија, Литванија, Молдавија, Црна Гора, Северна Македонија, Полска, Романија, Србија, Словачка, Словенија и Украина.
- CEEM (Центар за проучување на Средна Европа)[13] ја дефинира Средна Европа како област сместена помеѓу Германија и Русија, од балтичкиот регион до Балканот. Центарот спроведува истражувања за 18 европски култури: босанска, бугарска, хрватска, чешка, естонска, финска, унгарска, латвиска, литванска, црногорска, македонска, полска, романска, српска, словачка, словенечка, лужичка и украинска.
- Студиите за средновековна писменост во Утрехт на Универзитетот во Утрехт ја дефинирале Источна Централна Европа како „регион во рамките на историските граници на доцносредновековни кралства Бохемија, Унгарија и Полско-литванскиот Комонвелт“.[6]
Други соработници
[уреди | уреди извор]- Михаел Фушер ја дефинирал Средна Европа како „среден геополитички простор помеѓу Западот и Русија, простор на историски транзиции помеѓу овие два организациски пола; политички и територијални наследници наметнати од Истокот, т.е. Кремљ; денес процес на рационализација наметнат од Западот“. Според овој автор, следните подрегиони ја формираат Средна Европа:
- во Северна и Централна Европа стрикто сенсу (Хрватска, Чешка, Унгарија, Полска, Словачка и Словенија)
- на југ – Албанија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Романија, Србија, регионот „се прелева кон Белорусија и Украина “ (и покрај очигледната географска оддалеченост од двете)
- Грција се наведува како земја која не е дел од Средна Европа, но игра важна улога таму.
- Даниел Калин – Во Конечниот извештај НАТО и ЕУ на Балканот – споредба подготвена од романскиот член на НАТО Даниел Калин, се разликуваат три подрегиони на Средна Европа:
- Северна Средна Европа (Естонија, Латвија и Литванија - балтичките држави)
- Средна Европа (Чешка Република, Унгарија, Полска и Словачка)
- Југоисточна Европа (Албанија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Хрватска, Србија, Црна Гора, Македонија, Романија, Словенија, плус континенталните делови на Грција и европска Турција)
Југоисточна Европа се разликува од Балканот, дефинирана како регион што се состои од Албанија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Хрватска, Грција, Црна Гора, Македонија, Романија, Србија и Словенија.
Тесна дефиниција
[уреди | уреди извор]Источно-централна Европа понекогаш се дефинира како источен дел од Средна Европа[14] и е ограничена на земјите-членки на Вишеградската група - Чешка, Унгарија, Полска и Словачка. Оваа дефиниција е блиска до германскиот концепт на де:Остмителеуропа.
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ J. Kłoczowski (ed.), Central Europe Between East and West, Lublin 2005, ISBN 83-85854-86-X
- ↑ „François Jarraud“. Архивирано од изворникот на 2018-01-19. Посетено на 2008-04-07.
- ↑ I. Loucas, The New Geopolitics of Europe & The Black Sea Region, Naval Academy, UK National Defence Minister's Staff, p. 8 [мртва врска]
- ↑ 4,0 4,1 Halecki, Oskar (1952). Borderlands of Western Civilization: A History of East Central Europe. Fordham University. Архивирано од изворникот на 2015-09-15. Посетено на 2017-07-05.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 „United Nations Group of Experts on Geographical Names“. Linguistic/Geographical Divisions. UNGEGN. Посетено на 22 February 2014.
- ↑ 6,0 6,1 Adamska, Anna (2016). „13. Intersections. Medieval East Central Europe from the perspective of literacy and communication“. Medieval East Central Europe in a Comparative Perspective: From Frontier Zones to Lands in Focus. Abingdon: Routledge. стр. 226. ISBN 9781317212256. Посетено на 26 August 2021.
- ↑ J. Kłoczowski (ed.), Central Europe Between East and West, Lublin 2005, p. 9, ISBN 83-85854-86-X
- ↑ J. Kłoczowski (ed.), L'héritage historique de la Res Publica de Plusierus Nations, Lublin 2004, ISBN 83-85854-82-7
- ↑ J. Kłoczowski (ed.), Central Europe Between East and West, Lublin 2005, pp. 110–120, ISBN 83-85854-86-X
- ↑ „ONG-NGO, non Gouvernemental Organizations, Organisations non gouvernementales“. Архивирано од изворникот на 2007-04-20. Посетено на 2008-10-19.
- ↑ „Relations with non-governmental organizations, foundations and similar institutions“ (PDF). UNESCO. 1999. Посетено на 31 March 2023.
- ↑ „East Central European Center“. Institute on East Central Europe at Columbia University. Посетено на 21 March 2016.
- ↑ „ceem.fr - Le blog buzz de Ceem“. ceem.fr. Архивирано од изворникот на 2023-12-02. Посетено на 31 March 2023.
- ↑ J. Kim, Poland, Czech Republic, Slovakia, and Hungary: Recent Developments, CRS 1996, Federation of American Scientists on-line version Архивирано на 14 јуни 2015 г.
Литература
[уреди | уреди извор]- Ј. Клочовски, Источна Централна Европа во историографијата на земјите од регионот, Институт за Источна Централна Европа, Лублин, 1995
- Ј. Клочовски (ур.), Централна Европа помеѓу Истокот и Западот, Лублин 2005,ISBN 83-85854-86-X
- Позицијата на Источна и Централна Европа во рамките на Европа. Помеѓу Истокот и Западот, Лублин 2004 година,ISBN 83-85854-81-9
- О. Халецки, Гранични подрачја на западната цивилизација: Историја на Источно-централна Европа, Универзитет Фордам (1952, 1980) (достапно онлајн) Архивирано на 3 март 2016 г.
- И. Лукас, Новата геополитика на Европа и регионот на Црното Море, Поморска академија, Штаб на министерот за национална одбрана на Велика Британија, стр. 8
- О. Халецки, Границите и поделбите во европската историја, Шид и Ворд, Њујорк 1950
- Ј. Шимов, Средна Европа: На пат кон дома, Еврозин 2002/10/11 [1]
- N. Popa, Frontiere, regiuni transfrontalieresşi dezvoltare regionala во Европа Медијана, [Граници, прекугранични региони и регионален развој во средна Европа] Ед. Universitatii de Vest, Темишвар, 2006 година
- G. Zrinscak, L' Europe Médiane : des pays Baltes aux Balkans (Досие бр. 8005), La Documentation française 1999 [2]
- P. Verluise, Géopolitique de l'Europe. Европски сојуз ? , Збирка Référence géopolitique, Париз, ед. Елипси, 2005 [3]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
- ↑ „Middle Europe: On the way home – Yaroslav Shimov“. Архивирано од изворникот на 2016-09-14. Посетено на 2008-04-07.
- ↑ „L' Europe médiane : Des pays Baltes aux Balkans (Dossier n. 8005) - Documentation photographique (Le dossier ) / GEORGETTE ZRINSCAK - la Documentation française“. Архивирано од изворникот на 2008-02-25. Посетено на 2008-04-06.
- ↑ „Geopolitique de l'Europe. L'Union europeenne elargie a-t-elle les moyens de la puissance ? par Pierre Verluise“. www.diploweb.com. Посетено на 31 March 2023.