Перайсці да зместу

Паралельная гульня

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Дзве дзяўчыны, якія малююць, дэманструюць паралельную гульню, таму што, хоць яны займаюцца адной і той жа дзейнасцю, яны не звяртаюць увагі адна на адну.

Паралельная гульня — форма гульні  (руск.), у якой дзеці гуляюць побач адзін з адным, але не спрабуюць паўплываць на паводзіны адзін аднаго; такія паводзіны звычайна пачынаюцца каля 24-30 месяцаў[1][2]. Паводле Мілдрэд Партэн Ньюхал  (англ.), гэта адзін з этапаў гульні[3], які ідзе за гульнёй назіральніка і папярэднічае асацыятыўнай гульні.

Назіральнік можа заўважыць, што дзеці час ад часу бачаць, што робяць іншыя, і затым адпаведна змяняюць сваю гульню. Чым старэйшыя дзеці, тым радзей яны ўдзельнічаюць у такіх гульнях. Тым не менш, нават старэйшыя дзеці дашкольнага ўзросту займаюцца паралельнай гульнёй, працяглай і частай дзейнасцю на працягу дашкольнага ўзросту. Вобраз паралельнай гульні — гэта двое дзяцей, якія гуляюць побач у пясочніцы, пры гэтым кожны паглынуты сваёй гульнёй і не ўзаемадзейнічае з тым, хто побач. "Гэта лічыцца ранняй стадыяй развіцця дзіцяці, якая характарызуецца эгацэнтрычнымі паводзінамі і няздольнасцю дэцэнтравацца і каардынавацца з дзейнасцю «таварыша па гульнях»[4].

У адукацыі паралельная гульня таксама апісвае дзейнасць, калі студэнты дзеляцца на пары або невялікія групы і адначасова працуюць над адным і тым жа заданнем. Гэта дае ўсім студэнтам роўныя магчымасці для актыўнага ўдзелу і зніжае ўздзеянне — паколькі ўсе студэнты гэтым займаюцца, ніхто не глядзіць на іншых. Гэты этап заканчваецца, калі ў дзіцяці развіваецца здольнасць да інтэрактыўных гульнявых паводзін і сімвалічнай камунікацыі[4].

Паралельная гульня сустракаецца не толькі паміж дзецьмі, але можа таксама выкарыстоўвацца ў выпадку аўтызму, калі дарослы выхавальнік паралельна гуляе побач з дзіцем-аўтыстам.

Мілдрэд Партэн Ньюхал  (англ.) была адной з першых, хто даследаваў камунікабельнасць равеснікаў  (англ.) сярод дзяцей ад 2 да 5 гадоў у 1932 годзе. Партэн заўважыла рэзкі рост інтэрактыўных гульняў з узростам і прыйшла да высновы, што сацыяльнае развіццё  (англ.) ўключае тры этапы[5]. Паралельная гульня — гэта першы з трох этапаў гульні, які назіраецца ў маленькіх дзяцей. Астатнія дзве стадыі ўключаюць простую сацыяльную гульню (сумесная гульня і абмен) і, нарэшце, сумесную  (англ.) гульню (розныя дадатковыя ролі; агульная мэта). Даследаванне, праведзенае Мілдрэн Ньюхал, паказала, што дзеці дашкольнага ўзросту аддаюць перавагу групам з двух чалавек, паралельныя гульні з узростам становяцца менш верагоднымі, большасць дзяцей выбіраюць таварышаў аднаго полу і што найбольш распаўсюджанымі паралельнымі гульнямі з’яўляюцца гульні ў пяску разам з канструктыўнай працай. Іншыя вынікі яе даследавання паказалі, што ўзровень IQ мала ўплывае, браты і сёстры аддавалі перавагу гуляць адзін з адным, хатняе асяроддзе было важным фактарам, а гульня ў дом была найбольш распаўсюджанай формай сацыяльных гульняў сярод дзяцей[6]. Даследаванні паказваюць, што гэтыя формы гульні з’яўляюцца ў парадку, прапанаваным М. Ньюхал, але яны не ўтвараюць паслядоўнасць развіцця  (англ.), у якой тыя, што з’яўляюцца пазней, замяняюць ранейшыя. Усе тыпы суіснуюць у дашкольным узросце[7]. Леў Выгоцкі лічыў, што гульня ў дзяцінстве стварае зону бліжэйшага развіцця  (руск.) дзіцяці і накіроўвае яго ў інтэлектуальнае развіццё[8]. Здавалася, што сацыяльна-эканамічны статус  (англ.) уплываў толькі на асацыятыўную гульню, дзе брытанскія дзеці, якія выкарыстоўваліся ў даследаванні нізкага сацыяльна-эканамічнага статусу, аддавалі перавагу такому тыпу гульні. Гэта можна растлумачыць тым, што ў гэтых дзяцей было менш цацак і больш братоў і сясцёр, з якімі можна было дзяліцца цацкамі[9].

Развіццё навыкаў

[правіць | правіць зыходнік]

Паралельная гульня дапамагае дзецям пачаць развіццё мовы  (руск.) і стварыць сацыяльныя адносіны. Rubin et al. (1976) выказалі здагадку, што «тыя, хто гуляе побач з іншымі, могуць жадаць кампаніі іншых дзяцей, але могуць яшчэ не мець навыкаў, неабходных для гульні ў асацыятыўнай або сумеснай гульні»[10]. Гэта таксама можа дапамагчы дзіцяці з буйной  (англ.) і дробнай маторыкай праз індывідуальныя гульні. Паралельная гульня можа павялічыць упэўненасць  (руск.), таму што дзеці вучацца гуляць побач з іншымі. Дзеці могуць назіраць адзін за адным і вучыцца выкарыстоўваць новыя навыкі, гуляючы разам з іншымі. У рэшце рэшт, гэта прыводзіць да сацыяльнага развіцця  (руск.), калі дзіця будзе фармаваць міжасобасныя адносіны  (руск.) з іншымі падчас гульні. Паралельная гульня можа быць карыснай для заахвочвання выражэння  (англ.) пачуццяў дзіцяці праз яго ўласную індывідуалізаваную гульню. Дзіця будзе ўсё часцей вучыцца дзяліцца эмоцыямі іншых і ўсведамляць іх, а таксама вывучаць прычыну і следства метадам спроб і памылак карэкціроўкі і рашэння праблем у гульні.

Паралельная гульня часта разглядаецца як характарыстыка «стадыі», праз якую праходзяць дзеці, ператвараючыся ад адзінокіх гульцоў да сацыяльных гульцоў[11]. Дзеці будуць праходзіць розныя этапы гульні, каб нарэшце аб’яднацца ў групы. Аналіз, апублікаваны ў 2003 годзе ў часопісе Early Childhood Research Quarterly, паказаў, што дзеці дашкольнага ўзросту, якія любяць назіраць паралельную гульню іншых, у будучыні могуць мець заняткі, прызначаныя для пераходу на больш высокі ўзровень сацыяльнага ўзаемадзеяння  (укр.). Паралельныя гульнявыя заняткі могуць дапамагчы дзецям, якіх занядбалі або адхілілі, з сацыяльным пераходам паміж станамі сацыяльнай гульні[12].

Згодна з даследаваннем, праведзеным Вэй Пэн  (ВД) і Джуліяй Кроўз, паралельная гульня можа быць выкарыстана для распрацоўкі гульняў, асабліва актыўных відэагульняў  (англ.), якія ўключаюць фізічную актыўнасць, каб быць больш эфектыўнымі. Гульня з іншымі людзьмі, нават калі гэтыя людзі незнаёмыя, была больш матывацыйнай, чым гульня ў адзіночку, і, здаецца, няма істотнай розніцы ў супрацоўніцтве і канкурэнцыі паміж рэжымам той жа фізічнай прасторы і асобнай фізічнай прасторы[13]. Таксама гульня з іншымі афлайн або анлайн  (укр.) стварае здольнасць наладжваць адносіны з іншымі, а паралельнае спаборніцтва ў асобнай прасторы прыносіць больш задавальнення, больш фізічна нагружае і стварае больш высокую матывацыю да будучай гульні[14].

Дзеці па-рознаму спраўляюцца ў залежнасці ад таго, як іх выхоўвалі, гэта таксама адносіцца да таго, як яны спраўляюцца з незнаёмымі істотамі ў сваім жыцці. Енс Азендорпф называе паралельную гульню стылем вытрымкі дзіцяці і тлумачыць, што дзеці, якія хочуць пагуляць з незнаёмым аднагодкам, будуць звяртацца да гэтага стылю. Такі стыль пераадолення дазваляе дзецям здалёк займацца тымі ж заняткамі, што і іх аднагодкі, пакуль ім не стане дастаткова зручна мець зносіны са сваімі аднагодкамі[15].

  1. Mary Sheridan's play in early childhood : from birth to six years | WorldCat.org (англ.). search.worldcat.org. Праверана 4 снежня 2024.
  2. CDC. What developmental milestones is your 30-month-old reaching?(нявызн.). Centers for Disease Control and Prevention (1 ліпеня 2022). Праверана 23 верасня 2022.
  3. M. B. Parten Social participation among pre-school children.(англ.) // The Journal of Abnormal and Social Psychology. — 1932-10. — В. 3. — Т. 27. — С. 243–269. — ISSN 0096-851X. — DOI:10.1037/h0074524
  4. а б Peter Conrad Parallel play in medical anthropology and medical sociology(англ.) // The American Sociologist. — 1997-12. — В. 4. — Т. 28. — С. 90–100. — ISSN 0003-1232. — DOI:10.1007/s12108-997-1021-4
  5. Ross Vasta, Marshall M. Haith, Scott A. Miller. Child psychology : the modern science. — New York : Wiley, 1999. — 808 с. — ISBN 978-0-471-19221-3.
  6. M. B. Parten Social play among preschool children.(англ.) // The Journal of Abnormal and Social Psychology. — 1933-07. — В. 2. — Т. 28. — С. 136–147. — ISSN 0096-851X. — DOI:10.1037/h0073939
  7. Laura E. Berk. Development through the lifespan. — Allyn and Bacon, 2004. — 826 с. — ISBN 978-0-205-39157-8.
  8. L. S. Vygotsky Play and Its Role in the Mental Development of the Child(англ.) // Soviet Psychology. — 1967-04. — В. 3. — Т. 5. — С. 6–18. — ISSN 0038-5751. — DOI:10.2753/RPO1061-040505036
  9. Sally Dyer, Giovanni B. Moneta FREQUENCY OF PARALLEL, ASSOCIATIVE, AND COOPERATIVE PLAY IN BRITISH CHILDREN OF DIFFERENT SOCIOECONOMIC STATUS(англ.) // Social Behavior and Personality: an international journal. — 2006-01-01. — В. 5. — Т. 34. — С. 587–592. — ISSN 0301-2212. — DOI:10.2224/sbp.2006.34.5.587
  10. Roger Bakeman, John R. Brownlee The Strategic Use of Parallel Play: A Sequential Analysis // Child Development. — 1980-09. — В. 3. — Т. 51. — С. 873. — DOI:10.2307/1129476
  11. Roger Bakeman, John R. Brownlee The Strategic Use of Parallel Play: A Sequential Analysis // Child Development. — 1980-09. — В. 3. — Т. 51. — С. 873. — DOI:10.2307/1129476
  12. Clyde C. Robinson, Genan T. Anderson, Christin L. Porter, Craig H. Hart, Melissa Wouden-Miller Sequential transition patterns of preschoolers’ social interactions during child-initiated play: Is parallel-aware play a bidirectional bridge to other play states?(англ.) // Early Childhood Research Quarterly. — 2003-03. — В. 1. — Т. 18. — С. 3–21. — DOI:10.1016/S0885-2006(03)00003-6
  13. Wei Peng, Julia Crouse Playing in Parallel: The Effects of Multiplayer Modes in Active Video Game on Motivation and Physical Exertion(англ.) // Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. — 2013-06. — В. 6. — Т. 16. — С. 423–427. — ISSN 2152-2715. — DOI:10.1089/cyber.2012.0384
  14. Wei Peng, Julia Crouse Playing in Parallel: The Effects of Multiplayer Modes in Active Video Game on Motivation and Physical Exertion(англ.) // Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. — 2013-06. — В. 6. — Т. 16. — С. 423–427. — ISSN 2152-2715. — DOI:10.1089/cyber.2012.0384
  15. Jens B. Asendorpf Development of Inhibited Children's Coping with Unfamiliarity // Child Development. — 1991-12. — В. 6. — Т. 62. — С. 1460. — DOI:10.2307/1130819