Пішчалаўскі замак

Пішчалаўскі замак
	Славутасць
Пішчалаўскі замак
	; Пішчалаўскі замак у пачатку XX стагоддзя
	53°53′56″ пн. ш. 27°32′52″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Мінск
Архітэктурны стыль	Ранні класіцызм
Архітэктар	Казімір Хршчановіч
Заснавальнік	Рудольф Пішчала
Дата заснавання	1825
Будаўніцтва	1825
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 712Г000017шыфр 712Г000017
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пішчалаўскі замак — адзін з нямногіх гістарычных будынкаў, якія захаваліся ў Мінску. Да 29 красавіка 2024 года тут размяшчаўся СІЗА-1 (гутарковае Валадарка)^[1].

Гісторыя

Будынак у стылі ранняга класіцызму ўзведзены ў 1825 годзе на гары ў Раманаўскім прадмесці^[2]. Падрадчыкам будаўніцтва быў Рудольф Пішчала, ад яго прозвішча турма атрымала неафіцыйную назву — Пішчалаўскі замак. Кіравалі ўзвядзеннем будынка Міхаіл Чахоўскі і Казімір Хршчановіч^[3].

За 200 гадоў існавання будынак выкарыстоўваўся па прамым прызначэнні. У турме адбывалі пакаранне паўстанцы 1830—1831 і 1863—1864 гадоў, у тым ліку «бацька беларускай драматургіі» Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, а пазней паэты-адраджэнцы Карусь Каганец, Алесь Гарун і Якуб Колас, у турме пакараны смерцю тэрарыст Іван Пуліхаў.

У красавіку 2008 года абвалілася адна з веж замка, ніхто не пацярпеў^[4].

СІЗА-1 на Валадарскага быў адзінай папраўчай установай у Беларусі і сучаснай Еўропе, дзе здзяйснялі смяротнае пакаранне (праз расстрэл).

Будынак

Турма пабудавана на ўскраіне тагачаснага Мінска як двухпавярховы будынак з вежамі на рагах, якія завершаны прафіляванымі зубцамі і сценамі, умацаванымі контрфорсамі^[5]. Будынак таксама меў падвал з камерамі, кухняй, майстэрнямі і іншым. У 1890 годзе па праекце мінскага губернскага інжынера Канстанціна Увядзенскага надбудаваны трэці паверх.

Галоўны фасад аздоблены рустоўкай ніжняга яруса і завершаны трохвугольным франтонам, што было своеасаблівымі рэшткамі класіцызму. Праз такую складаную сумесь элементаў готыкі, абарончага дойлідства і класіцызму складана адназначна выявіць стылістыку, якую часам вызначаюць як рэтраспектыўна-замкавую. Але гэты будынак, безумоўна, адносіцца да эклектыкі^[5].

Крыніцы

↑ СИЗО на Володарке закрылся. Изолятор переехал | СмартПресс (руск.). smartpress.by. Праверана 22 верасня 2025.
↑ Что ждет легендарную тюрьму «Володарку»? Архівавана 24 мая 2009. (руск.)
↑ Турэмныя вежы ня вытрымалі
↑ В Колядичах построят новый СИЗО Архівавана 12 чэрвеня 2010.
↑ ^а ^б Лазука Б.А. Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 336. — 431 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.

Літаратура

Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. — Мн., 1993. — ISBN 5-85700-078-5
Дрозд Зм. 12 міфаў пра Пішчалаўскі замак: абвяржэнне // Наша Ніва [Электронны рэсурс] — nashaniva.by, 17.05.2015, 13:20

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пішчалаўскі замак
Пішчалаўскі замак на сайце Radzima.org
Тюрьма на Володарского Архівавана 3 сакавіка 2018. Минск старый и новый
Пра абвал вежы 20 красавіка 2008(недаступная спасылка)
Минский исправдом — архіўныя здымкі
Пішчалаўскі замак на сайце «Архіварта»

[1] СИЗО на Володарке закрылся. Изолятор переехал | СмартПресс (руск.). smartpress.by. Праверана 22 верасня 2025.

[tut130721-2] Что ждет легендарную тюрьму «Володарку»? Архівавана 24 мая 2009. (руск.)

[3] Турэмныя вежы ня вытрымалі

[4] В Колядичах построят новый СИЗО Архівавана 12 чэрвеня 2010.

[ЛАЗ-5] а ^б Лазука Б.А. Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 336. — 431 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]