Перайсці да зместу

Браціслава

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Сталіца Славакіі)
Горад
Браціслава
славацк.: Bratislava
48°08′41″ пн. ш. 17°06′46″ у. д.HGЯO
Краіна
Край Браціслаўскі край
Кіраўнік Матуш Валла[d]
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны 907
Першае згадванне 907
Ранейшыя назвы Пожань, Прэсбург, Прэшпарак
Плошча 368 км²
Вышыня НУМ 140 м
Водныя аб’екты Дунай
Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2
Насельніцтва
Насельніцтва
  • ▲479 389 чал. (31 снежня 2024)[2]
Этнахаронім брацісла́вец, брацісла́ўка, брацісла́ўцы
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код 2
Паштовы індэкс 8XX XX
Аўтамабільны код BA, BL і BT
bratislava.sk (англ.)​ (ням.)​ (славацк.)
Браціслава (Славакія)
Браціслава
Браціслава

Бра́ціслава (славацк.: Bratislava) — горад, сталіца Славакіі. Буйнейшы горад краіны.

Геаграфічнае становішча

[правіць | правіць зыходнік]

Браціслава размешчана на высокім левым беразе Дуная (невялікая частка раёнаў на правым беразе), у перадгор’ях Малых Карпат, у асяроддзі лесапаркавай зоны. Горад непасрэдна прылягае да межаў з Аўстрыяй (да 21 снежня 2007 года існавалі памежныя пераходы Петржалка-Берг і Яраўцы-Кітзэе) і Венгрыяй (да 21 снежня 2007 года існаваў памежны пераход Русаўцы-Райка).

Браціслава з’яўляецца адзінай сталіцай свету, якая непасрэдна мяжуе з дзвюма іншымі дзяржавамі. Браціслаўская вуліца Копчанская пераходзіць у вуліцу Альтэ-Нордзюд-Ландэсштрасэ суседняй аўстрыйскай вёскі Кітзэе, а Венская дарога пераходзіць у Прэсбург-штрасэ, якая праходзіць праз аўстрыйскую камуну Вольфсталь. Да 1936 года з Браціславы ў Вену можна было даехаць на гарадскім трамваі.

Назва

[правіць | правіць зыходнік]

Да 1919 года горад называўся Прэ́шпарак (Prešporok, Prešporek). Нямецкая назва: Pressburg (Прэ́сбург), венг.: Pozsony (По́жань). У Сярэднявеччы горад называўся лац.: Posonium, лац.: Istropolis (Істрапо́ліс).

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

У II ст. да н.э. тут было старажытнае паселішча кельтаў. У I ст. — рымскі ваенны лагер. У V ст. на тэрыторыі сучаснай Браціславы з’явіліся славянскія плямёны. У X ст. Браціслава згадваецца як крэпасць Вялікамараўскай дзяржавы. У 907 годзе каля сцен горада венгры разграмілі чэшскае войска і Браціслава ўвайшла ў склад Венгерскага каралеўства пад назвай Пажонь. У XIII ст. атрымала статус свабоднага каралеўскага горада. Пачалася актыўная нямецкая каланізацыя, і ў горада з’явілася новая назва — Прэсбург. У 1541—1784 гадах горад — сталіца Венгерскага каралеўства, рэзідэнцыя караля і архібіскупа. У 1541—1848 гадах у Браціславе праводзіліся паседжанні венгерскага дзяржаўнага сходу і каранаванне каралёў. У 1805 годзе паблізу Прэсбурга адбылася Аўстэрліцкая бітва, у якой Напалеон I разбіў войскі Аўстрыі і Расіі. Тут быў заключаны Прэсбургскі мір паміж Францыяй і Аўстрыяй (1805). Са студзеня 1919 года Браціслава — сталіца Славакіі ў складзе Чэхаславацкай рэспублікі. У 1939—1945 гадах — сталіца Славацкай дзяржавы. З 1993 года Браціслава — сталіца незалежнай Славацкай Рэспублікі.

Клімат

[правіць | правіць зыходнік]

Клімат — кантынентальны, сярэднегадавая тэмпература +10,5 °C, сярэднегадавая колькасць ападкаў — 565 мм. Сярэдняя тэмпература студзеня — прыблізна −0,4 °C, а сярэдняя тэмпература ліпеня — 21,3 °C. Зімовы перыяд халодны і вільготны са снежным покрывам. Лета цёплае, часта з моцнымі ветрамі.

Клімат Браціславы (норма 1981-2010)
Паказчык Сту Лют Сак Кра Май Чэр Ліп Жні Вер Кас Ліс Сне Год
Абсалютны максімум, °C 19,8 19,1 25,0 30,3 33,4 36,3 38,2 39,3 34,0 30,0 21,3 17,9 39,3
Сярэдні максімум, °C 2,7 5,1 10,3 16,7 21,8 24,9 27,5 27,0 21,7 15,6 8,2 3,3 15,4
Сярэдняя тэмпература, °C −0,4 1,2 5,5 11,0 16,0 19,1 21,3 20,7 15,9 10,4 4,9 0,7 10,5
Сярэдні мінімум, °C −3,4 −2,3 1,3 5,4 10,2 13,4 15,4 15,0 11,0 6,1 1,8 −1,9 6,0
Абсалютны мінімум, °C −24,6 −20 −15,1 −4,4 −2 3,0 7,0 5,0 −2 −8 −12 −20 −24,6
Норма ападкаў, мм 39 37 38 34 55 57 53 59 55 38 54 46 565
Крыніца: Надвор'е і клімат

Насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]
Статыстыка насельніцтва (10 гадоў)[3]
Год1994200420142024
Колькасць людзей450 776425 155419 678479 389
Розніца −5,68 % −1,28 % +14,22 %
Статыстыка насельніцтва[3]
Год20232024
Колькасць людзей478 040479 389
Розніца+0,28 %

Адукацыя і навука

[правіць | правіць зыходнік]

Славутасці

[правіць | правіць зыходнік]
Будаўніцтва моста праз Дунай (1971).

Гарады-пабрацімы

[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ archINFORM — 1994. Праверана 6 жніўня 2018.
  2. ↑ Počet obyvateľov podľa pohlavia - SR-oblasť-kraj-okres, m-v (ročne) [om7102rr] — Браціслава: Statistical Office of the Slovak Republic, 2025. Праверана 24 красавіка 2025.
  3. ↑ а б Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) [om7102rr_obce=AREAS_SK]. Statistical Office of the Slovak Republic (31 сакавіка 2025). Праверана 31 сакавіка 2025.
  4. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м http://www.bratislava.sk/vismo/dokumenty2.asp?id_org=700000&id=11040960&p1=11050134
  5. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч https://zastupitelstvo.bratislava.sk/data/att/11916.pdf
  6. ↑ https://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,miasto,15,0,otwarty_na_swiat.html
  7. ↑ https://old.kyivcity.gov.ua/files/2018/2/15/Mista-pobratymy.pdf
  8. ↑ http://www.larnaka.org.cy/index.php/en/page/adelfopoiiseis#.YAdmERYxkuV
  9. ↑ Twinnings of Larnaka Праверана 14 жніўня 2018.
  10. ↑ http://turismo.comune.perugia.it/pagine/bratislava-000
  11. ↑ http://bratislava-city.sk/bratislava-twin-towns/
  12. ↑ https://thessaloniki.gr/i-want-to-know-whats-going-on-in-the-city/twin-towns/?lang=en
  13. ↑ https://www.szekesfehervar.hu/_upload/editor/2018/Onkormanyzat/dukumentumok/projektmenedzsment_iroda/02_SZFVAR_Helyzetelemzo_1_resz_SzMJV_Kgy_20181116sm.pdf
  14. ↑ https://www.turku.fi/turku-tieto/turun-ystavyyskaupungit
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Браціслава&oldid=5035956"