Стомленае сонца

«Стомленае сонца» — песня са словамі Іосіфа Альвека на музыку танга Ежы Пецярбурскага «Апошняя нядзеля» («To ostatnia niedziela»). Упершыню выканана ў 1937 годзе і тады ж запісана на пласцінку пад назвай «Раставанне» джазавым аркестрам Аляксандра Цфасмана і яго пастаянным салістам спеваком Паўлам Міхайлавым. У далейшым песню спявалі Георгій Вінаградаў, Іосіф Кабзон і іншыя вядомыя выканаўцы.
Польскае танга
[правіць | правіць зыходнік]«Апошняя нядзеля» (польск.: To ostatnia niedziela) — танга Ежы Пецярбурскага на словы Зянона Фрыдвальда (1935 год), адзін з найбольш вядомых твораў польскай міжваеннай эстрады. Упершыню выканана Мечыславам Фогам, у далейшым карысталася асаблівай вядомасцю ў Польшчы ў выкананні Пятра Франчэўскага. У некаторых крыніцах называецца «танга самагубцаў», хоць звычайна гэту назва адносяць да іншага твору таго ж перыяду — песні Рэжо Шэрэша «Змрочная нядзеля». Арыгінальны тэкст уяўляе сабой скаргу закаханага юнака на тое, што дзяўчына кідае яго дзеля больш багатага і паспяховага суперніка, і просьбу прыйсці на апошняе спатканне ў нядзелю.
У Савецкім Саюзе гэта танга, як і вальс «Сіняя хустачка» Пецярбурскага, заваявала асаблівую папулярнасць. У канцы 1930-х гг. былі запісаныя тры рускія версіі «Апошняй нядзелі» — ва ўсіх выпадках з новымі рускімі тэкстамі, ніяк не звязанымі з польскім арыгіналам. Акрамя песні «Стомленае сонца», якая ўвайшла ў залаты фонд расійскай эстрады, са словамі Іосіфа Альвека, існавалі яшчэ «Песня пра поўдзень» у выкананні Клаўдзіі Шульжэнкі на словы Асты Галы (псеўданім паэткі Ганны Дзмітрыеўны Ермалаевай) і «Лісце падае з клёну» ў выкананні джаз-квартэта Аляксандра Разанава на словы Андрэя Волкава.
Песня ў кінематографе
[правіць | правіць зыходнік]Песня ці яе мелодыя так ці інакш выкарыстана ў мностве кінафільмаў:
- перафразаваны пачатак тэксту стаў назвай фільма «Стомленыя сонцам», у якім гучыць сама песня і шмат у чым з'яўляецца яе лейтматывам;
- арыгінальная песня на польскай мове гучыць у фільме Эфраіма Севелы «Папугай, які размаўляе на ідыш»;
- яе спявае другарадны персанаж (у выкананні акцёра Яцэка Вуйціцкага) у «Спісе Шындлера»;
- найгравае на грабянцы галоўны герой (акцёр Збігнеў Замахоўскі) у фільме «Тры колеры: Белы»;
- песня «To ostatnia niedziela» гучыць у фільме «Хроніка любоўных здарэнняў» (1986), дзеянне якога адбываецца ў 1939 г., напярэдадні вайны (рэжысёр Анджэй Вайда);
- неаднаразова гучыць у мультфільме Юрыя Нарштэйна «Казка казак»;
- мелодыя і словы песні гучаць таксама ў фільме «Заўтра была вайна», дзеянне якога адбываецца ў 1940 годзе;
- у фільме «Не можа быць!», дзеянне якога адбываецца ў канцы 1920-х гадоў, яна з'яўляецца адным з сімвалаў шырока зразумелай «перадваеннай эпохі»;
- гэтая мелодыя з'яўляецца асноўнай тэмай кінафільма «Да пабачэння, хлопчыкі!» рэжысёра Міхаіла Каліка;
- гучыць у фільме пра Чарнобыльскую катастрофу «Распад» Міхаіла Белікава;
- арыгінал песні праходзіць лейтматывам у серыяле «Чырвоны колер папараці» (рэж. Віктар Тураў, 1988). У кінаверсіі фільма («Пераправа», польск.: Przeprawa) гучыць таксама варыянт песні на рускай мове;
- у якасці анахранізму прысутнічае ў фільме «Распуцін» рэжысёра Жазэ Даяна (2011): у 1916 годзе на балі ва Уладзіміра Растова пад яе танчыць загалоўны герой;
- гучыць у фільме «Анекдоты» (рэж. Віктар Цітоў, 1990);
- у фільме «Сібірыяда» (рэж. Андрэй Канчалоўскі, 1979);
- у трэцяй серыі адзінаццатага сезона серыяла «Татавы дочкі»;
- у шматсерыйным фільме «Курсанты» (рэж. Андрэй Кавун, 2004) песня гучыць некалькі разоў: яе спяваюць курсанты, маршыруючы, не паслухаўшыся старшыны, а таксама адзін з галоўных герояў, адводзячы грузавік з падпаленымі боепрыпасамі;
- у фільме «А зоры тут ціхія» (рэж. Рэнат Даўлецьяраў, 2015)
- у фільме «Вечны кліч». Фільм 2;
- у фільме «Ваенна-палявы раман»;
- у фільме «Яны сышлі з нябёсаў» (рэж. Наталля Трашчанка, 1986);
- у фільме «У бой ідуць адны "старыя"» (рэж. Леанід Быкаў, 1973 г.);
- у гумарыстычным тэлесерыяле «Асцярожна, мадэрн! 2» (серыя «Дача таварыша камбата»).
Песня ў відэагульнях
[правіць | правіць зыходнік]Кампазіцыя сустракаецца ў дзвюх розных аранжыроўках у саўндтрэку гульні «Atomic Heart»[1].
Тэкст песні
[правіць | правіць зыходнік]Стомленае сонца | Арыгінальны польскі тэкст | Падрадковы пераклад | Песня пра поўдзень | Лісце падае з клёну |
---|---|---|---|---|
Утомлённое солнце |
Teraz nie pora szukać wymówek, |
Зараз не час шукаць апраўданні, |
Осень пришла, как мало у ней |
Листья падают с клёна, |
Заўвагі
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Atomic Heart - Original Soundtrack on Steam (англ.). store.steampowered.com. Праверана 19 мая 2025.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Аўдыёзапіс арыгінальнага выканання (спявае Мечыслаў Фогг)
- «Апошняя нядзеля» — аўдыёзапіс з польскай пласцінкі
- Палонскі В., Шэмета Л. Утомленное солнце нежно с морем прощалось… // Зеркало недели (Киев). - №24 (348), 23-29 чэрвеня 2001.
- Тэксты і ноты рускіх версій танга
- Драгілеў Д. Лабірынты рускага танга. - СПб.: Алетейя, 2008. — 168 з — ISBN 978-5-91419-021-4.
- «Стомленае сонца» ў выкананні Scarlet Hall Jazz Band
- «To ostatnia niedziela» у сучасным перакладзе