ဒုံးကွင်ႏ

အဝ်ႏ en:Gagarin's Start" (Site 1/5)စခန်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ en:Soyuz-FG ဒုံးကွင်ႏပွုံႏ၊ en:Baikonur Cosmodromeစခန်ꩻ၊ ရသျားခမ်း

အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ အပိုလို ၁၅ ကာꩻကွင်ႏ၊ သတန် ၅ ဒုံးကွင်ႏကျာꩻ

ဒုံးကွင်ႏ (အိန်းကလေတ်: Rocket) (မန်း: ဒုံးပျံ) ဒုံး (တဝ်းတဲ့) ဒုံးကျောင်ႏ ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းဒျာႏ ဒုံးစီ(ဒုံးကျည်)၊ အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ(အာကာသယာဉ်)၊ သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ တောမ်ႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)အစွိုးစွိုး စတဲင်ဖုံႏတဲင် ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏ အဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်း(အိဉ်စိဉ်) နွန်ႏအာႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)ကျောင်ႏဖုံႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏတော် နီပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻတဲ့ ဟဲ့ꩻလူးဖုဲင်ꩻတန် နေးနဝ်ꩻတဲ့ လွိုးလꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏ အပေါင်းဗွိုန်ပီနုဲင်း နီပအိုဝ်ႏလူးဖုဲင်ꩻ၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစက်ကို ကပါဒါႏ အဆာႏဖုံႏ ခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻထွူ အနွန်ႏလွေꩻဒုံး နုဲင်းယမ်ꩻကအဝ်ႏဒါႏ လူးဖုဲင်ꩻကို တဲတ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻဆာႏ မေႏခိုးအံႏသွူယမ်ꩻတွော့ꩻ အနွန်ႏထင်ႏလူးဖုဲင်ꩻပွုံႏစံႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အရန်းပေါင်းထို နေးဒျာႏတောမ်ႏ ခေတ်တသာအနယ်ꩻပညာႏ ထူႏသုင်ꩻနေး စက်ခြွိုင်းဖုံႏ အဆာႏယံစားဖုံႏ အနမ်းအခြုံတဲ့တန်မွေးထာꩻ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်နဝ်ꩻ ထူႏသွုံꩻသွူ တွိုႏလွေꩻအာႏ(သက်ရောက်အား) တောမ်ႏ တန်ႏပြန်ႏအာႏ(တန်ပြန်အား)တဲင် အအဝ်ႏမာꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏကို ကခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻ ကအမ်ႏခိုးခါꩻ ဓာတ်လူး(ဓာတ်ငွေ့)အဆာႏဖုံႏယို အဝ်ႏစက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ် နဲတ်ပသာမွိုင်လွေꩻသွူ ဆꩻချာတဲင် အနွန်ႏငါလွေꩻဖေႏလုဲင်ႏ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ တအုံနောင်တဝ်း တလီꩻနမ်း(လေထု)တဲင် အမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻ ထာꩻခြေင်အာကာသမို့ꩻလောင်းကီ သာႏသာႏယာႏယာႏနဝ်ꩻသွူ။

ဒုံးကွင်ႏဖုံႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻ စဲ့ꩻရေꩻ တောမ်ႏ အရွိုးပြေႏ(အပန်းဖြေ)တာႏနဝ်ꩻ ခယ်ႏခမ်းသား သုင်ꩻစခါꩻ တယ်ႏ ၁၃ ရျာꩻဗူႏကာႏသွူ။ သိပ္ပံဆဲင်ႏရာꩻ၊ ထာꩻမာꩻတန်၊ ကာႏလွေꩻချာငါ ဂျိုလ်ႏအချင်ꩻချင်ꩻ တဖူꩻလွေꩻတာႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗꩻတွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏ ထူႏသုင်ꩻအာနွောင်ꩻ တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏမာꩻငါမꩻ တောမ်ႏဒုံးကွင်ႏအနယ်ꩻပညာႏတွော့ꩻ လွူꩻထွားလေ့လာနွောင်ꩻ အာကာသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းကီ၊ ထင်ႏလွေꩻနွောင်ꩻ လာလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏသုင်ꩻလွေꩻ ခꩻမေႏကဝ်ႏ၊ စူခွုမ်၊ သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ အရေꩻတွိုႏ နွန်ႏပကျောက်ꩻထာꩻ (လေယာဉ်ပျံ အရေးပေါ် ခုံကန်ထုတ်ခြင်း)၊ စွဲးကမ်းကိုဖေႏ အွဉ်ႏစွꩻဂျိုလ်ႏတုဖုံႏ၊ လိုꩻဖုံႏဖေႏကထင်ႏတွိုႏ လွူꩻထွားလေ့လာလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။

ပအိုဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ(ဟဲ့ꩻ)လူးဖုဲင်ꩻ အဝ်ႏထင်ႏစကျာꩻ၊ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻသုဲင်ꩻခဝ်- ၂၀၁၇ ဗာႏ

ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ

ခေတ်တသာ V-2 ဒုံးကွင်ႏ အပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းပုင်ႏ

ခေတ်တသာ ဓာတုဗေဒ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထွာအရန်းထို စွန်ꩻအာႏသန် အသုင်ꩻအာသွတ်ꩻ ဒုံးကွင်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထူႏအီအအာႏ အဆာႏပꩻခိုးကျောမ်ꩻကိုထွူတကာႏတဝ်း အစွန်ꩻအာႏဖုံႏယို အလောင်ႏသော့ꩻခါꩻ ခင်ႏလမ်းအွဉ်ႏစွꩻထန်ႏအယိုꩻကိုတဲင် အန်တရာယ်ႏတန်ငါႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နေးတောမ်ႏအနယ်ꩻပညာႏ ထွားယဲက်သေႏချာႏထွူ ထေအပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းဖုံႏ၊ စမ်ꩻထွားရီးဖုံႏ စတဲင် မာꩻရီးသွူနုဲင်းယိုတဲင် မာꩻယောမ်ꩻနွောင်ꩻအီ အန်ႏတရာယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻယို တဲႏထွားမာꩻနွောင်ꩻပါစွဉ်ႏ ဒုံးကွင်ႏအမွိုင်စား အမွိုင်နုဲင်း အငဝ်းအလွေꩻနုံꩻ(အသံအမြန်နူန်း) တယ်ႏ (Mach 1) ဗꩻ (Mach 5) နဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗာႏ ဧပီ ၁၂ နီꩻကို ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏဒါႏ ဒုံးကွင်ႏတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတု အာႏကာႏသလောင်းနဝ်ꩻ သိုဗီယဲတ်(ရသျား) အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဝါးသား ကထွာဒါႏ ယူရီဂါဂါရိင်တဲ့ ထိုမ်းထင်ႏလွဉ်ꩻ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ တဖူꩻရဲဉ်ႏတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ဝွေꩻယို ထွာစွဉ်ႏ လိုꩻထင်ႏတွိုႏ မို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်အာႏကာႏသကို ပထမ အရီးသွတ်ꩻသား နဝ်ꩻသွူ။

Viking 5C ဒုံးကွင်ႏ အခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်ကတူႏပုင်ႏ

ခိဉ်ႏဒုံးကွင်ႏ အနယ်ꩻပုင်ႏ (Illustration of the pendulum rocket fallacy. Whether the motor is mounted at the bottom (left) or top (right) of the vehicle, the thrust vector (T) points along an axis that is fixed to the vehicle (top), rather than pointing vertically (bottom) independent of vehicle attitude, which would lead the vehicle to rotate.)

မဉ်ႏထွေထောင်ထွားဒျာႏ ဒုံး (ဟဲ့ꩻ) လူးဖုဲင်ꩻယို အောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻလွဉ်၊ လူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏယမ်ꩻယို မာꩻထွာလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ယမ်ꩻယို အစအောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏခမ်းမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏခယ်ႏခမ်း၊ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အရီးသွတ်ꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ဗီသီ(၁၁၀၀)ရပ်နောဝ်ꩻ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ မာꩻဒါႏလွဉ်စ ယမ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ၊ အကျောင်ꩻပျုဒါႏ ဝွေꩻသီးထိုမ်ႏဒျာႏတသီႏ၊ တသီႏလိုꩻတသီဒါႏတောဝ်းစားတဲင် မော့ꩻလွဉ်ယမ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထင်ႏတွိုႏလွေꩻ ခရစ် BC (၉၆၉) "ဆွန်"ခွန်ဟော်ခံꩻ အစိုးအဆွိုက် အမဉ်ꩻ "ဖန်စွိုးသွိုန်"နောဝ်ꩻ တယ်ႏကောႏဒါႏစလွေꩻယမ်ꩻယို ထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻ၊ မာꩻဒါႏစလူးဖုဲင်ꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ တွိုႏလွေꩻယင်း BC (၁၁၀၀)နောဝ်ꩻ အမဉ်ꩻ "ထန်ဖူ"ပါꩻနောဝ်ꩻတဖြာꩻ တယ်ႏကောႏမာꩻလွေꩻယင်း ယမ်ꩻယိုထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻတဲင် မာꩻလွေꩻယင်းလူးဖုဲင်ꩻဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

တယ်ႏဒျာႏအွိုးနောဝ်ꩻခါကာႏ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻသီးယို နေးထူႏတွမ်ႏယမ်ꩻအာႏ၊ မေႏအာႏတွော့ꩻ တောက်ꩻလူးဖုဲင်ꩻထွူတဲင် ရန်ႏသူႏမဉ်ႏအောဝ်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏပꩻရန်ႏသူႏခြာ နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ တယ်ႏကောႏစတနတ်မေႏယိုတဲ့ အောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻဒါႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကျောင်ꩻပျုတွမ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏတဲင် ယမ်ꩻယိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ လူးဖုဲင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ၊ တနတ်ဖုံႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ အထျꩻအောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်ရီးဝင်ꩻ ခယ်ႏသမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻအလꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ (ဟဲ့ꩻ) လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ