กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (ประเทศไทย)

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
	Ministry of Agriculture and Cooperatives
	ตราพระพิรุณทรงนาค; ตรากระทรวงเกษตรและสหกรณ์
	; ตรารูปแบบเดิม
ภาพรวมกระทรวง
ก่อตั้ง	1 เมษายน พ.ศ. 2435; 133 ปีก่อน
กระทรวงก่อนหน้า	กระทรวงเกษตราธิการ;
ประเภท	กระทรวง
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	เลขที่ 3 ถนนราชดำเนินนอก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200
บุคลากร	82,341 คน (พ.ศ. 2566)
งบประมาณต่อปี	129,851,748,900 บาท; (ปีงบประมาณ 2569);
รัฐมนตรี	ร้อยเอก ธรรมนัส พรหมเผ่า, รัฐมนตรีว่าการ;
รัฐมนตรีช่วย	อามินทร์ มะยูโซ๊ะ, รัฐมนตรีช่วยว่าการ; นเรศ ธำรงค์ทิพยคุณ, รัฐมนตรีช่วยว่าการ;
ฝ่ายบริหารกระทรวง	วิณะโรจน์ ทรัพย์ส่งสุข, ปลัดกระทรวง; อภัย สุทธิสังข์, รองปลัดกระทรวง; นฤมล สงวนวงศ์, รองปลัดกระทรวง; กฤษ อุตตมะเวทิน, รองปลัดกระทรวง; ทัศนีย์ เมืองแก้ว, รองปลัดกระทรวง;
ต้นสังกัดกระทรวง	รัฐบาลไทย
ลูกสังกัดกระทรวง	ดูในบทความ;
เว็บไซต์	เว็บไซต์ของกระทรวง

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (อังกฤษ: Ministry of Agriculture and Cooperatives) เป็นหน่วยงานราชการส่วนกลางประเภทกระทรวงของไทย มีหน้าที่เกี่ยวกับการเกษตรกรรม การจัดหาแหล่งน้ำและพัฒนาระบบชลประทาน ส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกร ส่งเสริมและพัฒนาระบบสหกรณ์ รวมตลอดทั้งกระบวนการผลิตและสินค้าเกษตรกรรม และราชการอื่นที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ หรือส่วนราชการที่สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

ประวัติ

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในชื่อ กระทรวงเกษตรพานิชการ มี เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่ "พระยาภาสกรวงศ์ "เป็นเสนาบดีคนแรก

ใน พ.ศ. 2439 ได้ยุบรวมกระทรวงเกษตรพานิชการเข้ากับ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ พร้อมกับลดฐานะลงเป็นกรม ๆ หนึ่ง ในวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2442 มีพระบรมราชโองการแยกกรมเกษตรพานิชการออกมาตั้งเป็นกระทรวงใหม่ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตราธิการ มี เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร) ขณะมีบรรดาศักดิ์ที่พระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์เป็นเสนาบดีคนแรก ^[2] โดยใช้ หอรัษฎากรพิพัฒน์ เป็นที่ทำการชั่วคราว ^[3]

ใน พ.ศ. 2475 ได้มีการยุบรวมกระทรวงเกษตราธิการเข้ากับ กระทรวงพาณิชย์และคมนาคม ใช้ชื่อว่า กระทรวงเกษตรพาณิชยการ ต่อมาวันที่ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 ได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อและอำนาจหน้าที่จากกระทรวงเกษตรพาณิชยการเป็น กระทรวงเศรษฐการ ^[4]ในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 มีประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216^[5]ก่อให้เกิดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และมีปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ คนแรก ได้แก่ ดร.ปรีดา กรรณสูต

หน่วยงานในสังกัด

ส่วนราชการ

รัฐวิสาหกิจ

นอกจากนั้นยังมีหน่วยงานรัฐวิสาหกิจซึ่งมีการจัดองค์กรการบริหารในรูปรัฐวิสาหกิจ คือ

อดีตรัฐวิสาหกิจที่กำกับดูแล

สำนักงานกองทุนสงเคราะห์การทำสวนยาง (สกย.)
องค์การสวนยาง (อสย.)
องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป., โอนไปสังกัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม)

องค์การมหาชน

อ้างอิง

↑ รายงานประจำปี 2566 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
↑ พระบรมราชโองการ ตั้งกระทรวงเกษตราธิการแลเปลี่ยนตำแหน่งเสนาบดี ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 23 หน้า 302 3 กันยายน ค.ศ. 1899
↑ แจ้งความกระทรวงเกษตราธิการ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 26 หน้า 383 24 กันยายน ค.ศ. 1899
↑ พระราชบัญญัติจัดตั้งกระทรวงและกรม พุทธศักราช 2476 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 50 ตอน 0 ก หน้า 172 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476
↑ ประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216
↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๙ [กรมการข้าว]
↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๗) พ.ศ. ๒๕๕๒
↑ พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๑๐) พ.ศ. ๒๕๕๖

↑ เป็นงบประมาณทั้งหมดของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ตั้งแต่หมวด 3 หมวด 4 และหมวด 5 รายละเอียดดูที่ พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2569

ดูเพิ่ม

แหล่งข้อมูลอื่น

กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เก็บถาวร 2022-03-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
กระทรวงเกษตร. (2510). ประวัติกระทรวงเกษตร: ที่ระลึกคล้ายวันสถาปนาครบ 75 ปี 1 เมษายน 2510. พระนคร: กระทรวงฯ.
ทิวาพร ใจก้อน. (2558). รัฐสยามกับการจัดการธรรมชาติ: ประวัติศาสตร์ แนวคิด และความรู้เรื่องศัตรูพืชในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: 6 ตุลารำลึก.
พวงเพชร สุรัตนกวีกุล. (2516). เปรียบเทียบผลงานของเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ พ.ศ. 2435-2475 (ค.ศ. 1892-1932). วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: แผนกวิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์. เก็บถาวร 2023-10-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
พิชัย สิงห์ทอง. (2424). นโยบายส่งเสริมการเกษตรในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว. วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์.^{[ลิงก์เสีย]}
อัจฉรา ชุมดี. (2523). งานด้านการเกษตรและคมนาคมของเจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ (พ.ศ. 2452-2468). วิทยานิพนธ์ อ.ม. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ออนไลน์. เก็บถาวร 2023-10-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[1] รายงานประจำปี 2566 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

[3] พระบรมราชโองการ ตั้งกระทรวงเกษตราธิการแลเปลี่ยนตำแหน่งเสนาบดี ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 23 หน้า 302 3 กันยายน ค.ศ. 1899

[4] แจ้งความกระทรวงเกษตราธิการ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 16 ตอน 26 หน้า 383 24 กันยายน ค.ศ. 1899

[5] พระราชบัญญัติจัดตั้งกระทรวงและกรม พุทธศักราช 2476 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 50 ตอน 0 ก หน้า 172 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2476

[6] ประกาศของคณะปฏิวัติ ที่ 216

[7] พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๙ [กรมการข้าว]

[8] พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๗) พ.ศ. ๒๕๕๒

[9] พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๑๐) พ.ศ. ๒๕๕๖

[2] เป็นงบประมาณทั้งหมดของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ตั้งแต่หมวด 3 หมวด 4 และหมวด 5 รายละเอียดดูที่ พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2569

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

ด ค ก หน่วยงานในกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ของไทย
กรม	สำนักงานรัฐมนตรี สำนักงานปลัดกระทรวง กรมวิชาการเกษตร กรมประมง กรมปศุสัตว์ กรมชลประทาน กรมพัฒนาที่ดิน กรมส่งเสริมการเกษตร กรมส่งเสริมสหกรณ์ สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ กรมฝนหลวงและการบินเกษตร กรมการข้าว กรมหม่อนไหม
รัฐวิสาหกิจ	องค์การส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย องค์การตลาดเพื่อเกษตรกร องค์การสะพานปลา การยางแห่งประเทศไทย
องค์การมหาชน	สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) สำนักงานพิพิธภัณฑ์เกษตรเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (องค์การมหาชน)