พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์
 | |
 | |
 | |
| ก่อตั้ง | พ.ศ. 2477[1] |
|---|---|
| ที่ตั้ง | บริเวณพระปฐมเจดีย์ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ ตรงข้ามสถานีตำรวจภูธรเมืองนครปฐม ถนนขวาพระ ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม |
| พิกัดภูมิศาสตร์ | 13°49′06″N 100°03′40″E / 13.818423°N 100.061001°E |
| ประเภท | พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ |
| ผลงานสำคัญ | จารึกวัดพระงาม, พระพุทธรูปยืนสมัยทวารวดี, ประติมากรรมประดับศาสนสถาน, พระพุทธรูปประทับเหนือพนัสบดี, ธรรมจักร[2][1] |
| เจ้าของ | สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรมศิลปากร |
| เว็บไซต์ | www |
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ เป็นพิพิธภัณฑ์ที่ตั้งบริเวณพระปฐมเจดีย์ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ ตรงข้ามสถานีตำรวจภูธรเมืองนครปฐม ถนนขวาพระ ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดงเกี่ยวกับพัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ของจังหวัดนครปฐม
ประวัติ
[แก้]ในช่วงปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) พระองค์โปรดให้มีการย้ายตัวเมืองนครชัยศรีจากตำบลบ้านท่านามายังบริเวณพระปฐมเจดีย์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ทรงเห็นความสำคัญของการรวบรวมโบราณวัตถุที่กระจัดกระจายในมณฑลนครไชยศรี เนื่องจากในช่วงเวลานั้นมีการทำลายโบราณสถานและโบราณวัตถุโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการก่อสร้างทางรถไฟสายใต้ช่วงที่ผ่านจังหวัดนครปฐม ดังนั้นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพจึงทรงมีพระดำริให้รวบรวมโบราณวัตถุในมณฑลนครไชยศรี เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ (ชม สุนทรารชุน) สมุหเทศาภิบาลมณฑลนครไชยศรีมอบหมายให้หลวงพุทธเกษตรานุรักษ์ (จร จรณี) และหลวงไชยราษฎร์รักษา (โพธิ์ เคหะนันท์) เป็นผู้ดำเนินการรวบรวมโบราณวัตถุ ในระยะแรกโบราณวัตถุได้ถูกนำมาเก็บรักษาบริเวณระเคียงคดรอบพระปฐมเจดีย์ ต่อมาย้ายไปไว้อยู่ในวิหารด้านตรงข้ามพระอุโบสถบนชั้นลดด้านทิศตะวันออกขององค์พระปฐมเจดีย์[3]
เมื่อ พ.ศ. 2454 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงประทานชื่อวิหารที่จัดเก็บโบราณวัตถุว่า "พระปฐมเจดีย์พิพิธภัณฑสถาน"
เมื่อ พ.ศ. 2477 กรมศิลปากรรับพระปฐมเจดีย์พิพิธภัณฑสถานมาเป็นสาขาหนึ่งของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ
เมื่อ พ.ศ. 2504 มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 บทบัญญัติในพระราชบัญญัติกำหนดให้พิพิธภัณฑสถานในความดูแลของกรมศิลปากรเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์พิพิธภัณฑสถานจึงเปลี่ยนชื่อเป็น "พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์"
เมื่อ พ.ศ. 2510 กรมศิลปากรได้อนุมัติงบประมาณเพื่อใช้ในการก่อสร้างอาคารจัดแสดงหลังใหม่ของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ เนื่องจากเวลานั้นภายในอาคารจัดแสดงหลังเดิมมีโบราณวัตถุเพิ่มมากขึ้นจนมีพื้นที่ไม่เพียงพอต่อการจัดแสดง หลังการก่อสร้างอาคารจัดแสดงหลังใหม่แล้วเสร็จ จึงได้เคลื่อนย้ายโบราณวัตถุจากอาคารจัดแสดงหลังเดิมมายังอาคารจัดแสดงหลังใหม่และทำพิธีเปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 30 ตุลาคม พ.ศ. 2514 โดยให้อาคารจัดแสดงหลังใหม่ใช้ชื่อว่า "พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์"[3] ส่วนอาคารจัดแสดงหลังเดิมไปอยู่ภายใต้การดูแลของวัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหารและกลับไปใช้ชื่อ "พระปฐมเจดีย์พิพิธภัณฑสถาน" ดังเดิม ก่อนจะเปลี่ยนชื่อเป็น "พิพิธภัณฑ์วัดพระปฐมเจดีย์" ในภายหลังและอยู่ภายใต้การดูแลของสำนักงานจัดประโยชน์และรักษาองค์พระปฐมเจดีย์[4]
เมื่อ พ.ศ. 2564 กรมศิลปากรได้รับงบประมาณในการดำเนินการปรับปรุงนิทรรศการถาวรภายในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ และเปิดให้บริการอีกครั้งในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2564[2]
ส่วนจัดแสดง
[แก้]การจัดแสดงภายในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์นำเสนอพัฒนาการทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ของจังหวัดนครปฐมที่สอดคล้องกับโบราณวัตถุที่จัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นโบราณวัตถุที่มีอายุในสมัยทวารวดี (ประมาณพุทธศตวรรษที่ 11–16)
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์แบ่งส่วนจัดแสดงเป็น 3 ส่วน[2][5]:
- ส่วนที่ 1: จัดแสดงเกี่ยวกับสภาพภูมิศาสตร์และเศรษฐกิจของนครปฐมโดยสังเขป และนำเสนอเกี่ยวกับนครปฐมในสมัยก่อนประวัติศาสตร์และสมัยทวารวดี
- ส่วนที่ 2: จัดแสดงเกี่ยวกับศาสนาและความเชื่อของชุมชนทวารวดีในนครปฐม จากหลักฐานโบราณวัตถุที่ค้นพบในบริเวณเมืองโบราณนครปฐม
- ส่วนที่ 3: จัดแสดงเกี่ยวกับความเจริญรุ่งเรืองของนครปฐมหลังจากวัฒนธรรมทวารวดีเสื่อมลง จนถึงช่วงการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475
อ้างอิง
[แก้]- 1 2 "พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระปฐมเจดีย์". ฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. สืบค้นเมื่อ 2025-10-17.
- 1 2 3 "พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์". มิวเซียมไทยแลนด์. สืบค้นเมื่อ 2025-10-17.
- 1 2 "ประวัติความเป็นมา พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ จังหวัดนครปฐม". พิพิธภัณฑ์เสมือนจริง กรมศิลปากร. สืบค้นเมื่อ 2025-10-17.
- ↑ "พิพิธภัณฑ์วัดพระปฐมเจดีย์". ฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. สืบค้นเมื่อ 2025-10-17.
- ↑ "นิทรรศการ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ จังหวัดนครปฐม". พิพิธภัณฑ์เสมือนจริง กรมศิลปากร. สืบค้นเมื่อ 2025-10-17.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ ที่เว็บไซต์พิพิธภัณฑ์เสมือนจริง กรมศิลปากร
- พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ ที่เว็บไซต์มิวเซียมไทยแลนด์
- พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระปฐมเจดีย์ ที่เว็บไซต์ฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร
- พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระปฐมเจดีย์ ที่เว็บไซต์การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย
