Загальцы
| Загальцы лац. Zahaĺcy | |
| укр. Загальці | |
| |
| Дата заснаваньня: | перад 1499 годам |
| Краіна: | Украіна |
| Вобласьць: | Кіеўская |
| Раён: | Бучанскі |
| Часавы пас: | UTC+2 |
| летні час: | UTC+3 |
| Паштовы індэкс: | 07823 |
| КОАТУУ: | 3221082001 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 50°40′1″ пн. ш. 29°48′44″ у. д. / 50.66694° пн. ш. 29.81222° у. д.Каардынаты: 50°40′1″ пн. ш. 29°48′44″ у. д. / 50.66694° пн. ш. 29.81222° у. д. |
Загальцы на мапе Ўкраіны   Загальцы | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Загальцы́ (па-ўкраінску: Загальці́ ) — сяло ў Барадзянскай мястэчкавай тэрытарыяльнай грамадзе Бучанскага раёну Кіеўскай вобласьці Ўкраіны.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
15 траўня 1499 году вяпікі князь літоўскі Аляксандар пацьвердзіў права князя Івана Дашковіча Глінскага, яго княгіні і нашчадкаў, на вечнае валоданьне добрамі Ставок, Гастомель з даньнікамі ў Загальцах і Запрудзічах[1]:
… вси тыи… имѣнья, Ставокъ, и Гостомль, и даньники въ Загалцохъ и въ Запрудичохъ, што выслужилъ онъ на отцы нашомъ короли его милости и на насъ, даемъ ему знову, даруемъ и записуемъ, и тымъ нашимъ листомъ вѣчно потвержаемъ князю Ивану и его кнегини, и ихъ дѣтемъ и напотомъ будучымъ ихъ счадкомъ…
Прывілеем ад 25 чэрвеня 1509 году кароль польскі і вялікі князь літоўскі Жыгімонт Стары падараваў «шляхотъне врожонымъ дворяномъ» Багдану, Андрэю і Зьмітру Івашэнцавічам, акрамя іншага, «села... Опачичина на Припяти, а Мухоедовичы.., а Загальцы...». У дакумэнце сказана, што фартуна належала яшчэ іхнаму дзядзьку пану Раману Івашэнцавічу, пазьней жа трымаў муж дачкі нябожчыка, а іхняй стрыечнай сястры, каралеўскі «зрадъца» князь Іван Львовіч Глінскі[2], былы ваявода кіеўскі.
Згаданыя Загальцы ў дароўнай грамаце ўнучкі пана Сямёна Хведаравіча Полаза Фенны свайму другому, пасьля Мельхіёра Насілоўскага, мужу пану Шчаснаму Харлінскаму, пісанай 6 сьнежня 1568 году[3]:
Я, Фенна Дмитровна Любецкая, жона пана Щасного Харлинского, дворенина и струкциса господара короля его милости, вызнаваю и явно чиню сим моим листомъ всим посполите и кожному з особна, кому того чтучи слышати нинешним и напотом будучимъ: што перво сего матка моя небожчица кнегиня Дмитровая Романовича Любецкая кнегиня Фенна Семеновна Полозовна небожчику брату моему а сыну своему князю Богушу Дмитровичу Любецкому зостала винна певную суму пенезеи две тысечи копъ грошеи личбы литовское, которую взявши до рукъ своих, на потребы свое властные обернула и в тои суме двохъ тисечах копахъ грошеи заставила сыну своему а брату моему именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хоиники, Остроглядовичи, Новоселки, Глядковичи, Хвостницу, Ставокъ, Сосновую, половицу Лопатина, Загайцы, Гостомлъ, Вытечов, Бышов, Бугаювъ, землю Злобицкую, три дворища в месте Киевскомъ а дворище, на которомъ былъ двор небожчика деда моего пана Семена Полоза, которые именя и дворища вышеи мененые въ тои суме его милости малжонкови моему заделати и нагородити а на часы пришлыи и потомныи его милост охотнеишимъ и прихилнеишимъ уделати... Писан в Луцку, лета Божего нароженя тисеча пятсот шестдесят осмого, месеца декабра, шостого дня
Карона Каралеўства Польскага
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Згодна з падатковым рэестрам Кіеўскай зямлі (ваяводзтва) на 1581 год, з 3 дымоў асадных сялянаў і 1 агародніка сяла Загальцы пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, з 5 дымоў асадных і 1 агародніка таго ж сяла пана Макаравіча выбіралася адпаведна па 15 грошаў і 6 грошаў[4].
13 студзеня 1591 году Войцех Карвоўскі і сын яго Аўгустын засьведчылі акт «вячыстага продажу» князю Ўладыславу Збараскаму сваёй маетнасьці ў Кіеўскім павеце, а менавіта – сяла Кухары зь селішчамі над рэкамі Цецераў і Ірша, сёлаў Скугрын, Ясеніцы з гарадзішчам Матыжын... над ракой Здвыж, сяла Загальцы і інш.[5]
26 чэрвеня 1600 году Шчасны Харлінскі запісаў Загальцы сыну Юрыю, зазначыў пры тым, што дажыцьцёва ўладальніцай сяла застаецца яго маці Катарына з роду князёў Збараскіх[6].
21 красавіка 1625 году панства Крыштаф і Ганна зь Яловічаў Малінскіх Макаравічы Івашэнцавічы заставілі Аляксандру і Тэадоры Балычанцы Алексічам мястэчка Казятычы/Барадзянка, сёлы Дружня, Аляксандрава Воля, Загальцы Малыя або Качалы, Загальцы Вялікія за суму ў 19 650 злотых[7]. Згодна з тарыфам падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1628 году, з 2 osiadłych дымоў сяла Загальцаў пана Крыштафа Макаравіча, якое трымаў у заставе пан Аляксандар Алексіч, выбіралася па тры злотых[8].
У 1640 годзе Крыштаф Макаравіч прадаў Барадзянскі маёнтак Андрэю Драгаеўскаму. У транзакцыі вялося пра двор і мястэчка Казятычы альбо Барадзянка з фальваркам, сяло Дружня з дваром і фальваркам, сёлы Загальцы, Качалы, Пяскоўка, Аляксандравая Воля, Новая Грэбля з падданымі цяглымі й няцяглымі, з баярамі служылымі й путнымі, з агароднікамі й падсуседкамі, з усімі працамі, чыншамі ды інш./[9].
У 1659 годзе ігумен Феадосій і чарняцы Міхайлаўскага манастыра выкарысталі зручны момант, каб завалодаць шляхецкімі добрамі, білі чалом маскоўскаму цару Аляксею Міхайлавічу. 31 сьнежня т. г. манарх выдаў пажаданую для іх грамату[10]:
...И мы, великий гсдр цр и великий княз, Алексий Михайлович всея Великия и Малыя и Белыя Россиі самодержец, Михайловского мнстра игумена Феодосия з братиею пожаловали теми шляхетскими маетностями: Бородянкою, Новою Греблею, Загалцами, да на Полесю за Припетю двема деревенками: Мосанами и Красносельем со всеми доходи буде те маетности нне впусте и никто ими не владеет и впредь о тих маетностях спору и челобитя от казаков не будет велели владеть им и на те маетности велели им дат ншу великого гсдря жаловалную грамоту за ншею гсдрскою печатью и по ншей гсдрской милости Михайловского мнстра игумену Феодосию з братиею и хто по нем иний игумен и братия будут тими маетностями, селцом Бородянком доходи всякия збирать попрежнему, как имано напред сего.Дана ся нша царскаго величества жалованная грамота в ншем црстующем граде Москве лета от создания миру 7168 мсца декабра 31 дня.
У хуткім часе тое маскоўскае падараваньне пацьвердзіў унівэрсалам украінскі гэтман Юрый Хмяльніцкі[11]:
...Всей старшине и черни Войска его царского вел: Запор: и всякого стану людем, которым колвекъ о томъ ведати належит. Іжъ яко его царское вел. изволил з побожности своей, пожаловавши на монастыр святого Золотоверхого Михайла Киевский, надал повагою своею царскою оной для выживленя братіи маетности лядскіе, называемыи Бородянку, Новую Греблю и Загальце, а на Полесю за Припетю, Мосаны и Красноселля: так и мы не в чом воле и наданя его царского вел: не нарушаючи, ведлуг грамоты царской, мы иж вновъ наданыи маетности вышменованыи от его царского вел: сим нашим варуемъ уневерсаломъ, абы нехто з старшины и черни Войска его царского вел: Запорозкого и всякого стану людей помененым законникам моныстыра Золотоверхо[го] Михайловского Киевского в обнятю вышъменованых маетностий в спокойном держаню и пожитковъ з ных уживаню найменшею не был перешкодою и нехто в тые маетности не втручался, под срокгим каранем войсковым и повторе напоминаемъ. З Чигрина, 22 фебруаріа, року 1660. Юрей Хмелницкий, рукою власною.
Пасьля Андрусаўскага замірэньня 1667 году, Барадзянка і Загальцы вярнуліся да паноў-шляхты, падданых Рэчы Паспалітай. Паводле тарыфу падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва, у 1683 годзе з 24 дымоў (×6 — каля 144 жыхароў) сяла Загальцы пана Андрэя Драгаеўскага, харунжага люблінскага, выбіралася 9 злотых[12].
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Загальцы апынуліся ў Расейскай імпэрыі. З 1797 году сяло — у межах Кіеўскага павету Кіеўскай губэрні.
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У 1925 годзе сяло Загальцы — у складзе Барадзянскага раёну Кіеўскай акругі УССР.
Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1. (1340 — 1506). — С.-Петербург, 1846. №. 26, 171
- ^ Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. № 429
- ^ Архив Юго-Западной России. Ч. VIII. Т. VI. Акты о землевладении в Юго-Западной России XVI—XVIII вв. — Киев, 1911. № LXXVI
- ^ Źródła dziejowe (далей ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział I-szy. Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 37, 41
- ^ Руська (Волинська) метрика [Текст]: регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 426
- ^ ŹD. T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. S. 61 — 62
- ^ ŹD. T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 383
- ^ Архив Юго-Западной chРоссии (Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 367
- ^ Edward Rulikowski. Borodzianka // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 316—317
- ^ Документальна спадщина Свято-Михайлівського Золотоверхого монастиря у Києві ХVІ-ХVІІІ ст. з фондів Національної бібліотеки України імені В. І. Вернадського. Зб. док. [Текст] / Автори-укладачі: Ю. А. Мицик, С. В. Сохань, Т. В. Міцан, І. Л. Синяк, Я. В. Затилюк; Нац. акад. наук України, Нац. б-ка України ім. В. І. Вернадського, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського (далей: Документальна спадщина.). — Київ, 2011. № 310
- ^ Універсали Івана Мазепи (1687 – 1709). – Київ; Львів, 2006. Частина ІІ. Додаток І. № 14. С. 439
- ^ Архив ЮЗР. — С. 495
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Похилевич Л. И. Сказания о населённых местностях Киевской губернии или Статистические, исторические и церковные заметки о всех деревнях, местечках и городах, в пределах губернии находящихся / Собрал Л. Похилевич. — Киев, 1864 (перавыданьне: Біла Церква: Видавець О. В. Пшонківський, 2005. — XXII+642 с, 8 іл.)