Перайсці да зместу

Ольса

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ольса
Характарыстыка
Даўжыня 92 км
Басейн 1 690 км²
Расход вады 9,3 м³/с
Вадацёк
Выток  
 • Каардынаты 53°44′30″ пн. ш. 29°12′09″ у. д.HGЯO
Вусце Бярэзіна
 • Каардынаты 53°15′22″ пн. ш. 29°09′37″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора

Краіна
Рэгіёны Мінская вобласць, Магілёўская вобласць
Раёны Бярэзінскі раён, Клічаўскі раён, Кіраўскі раён
physical
Ольса
Ольса
physical
выток
выток
вусце
вусце
— выток, — вусце

Ольса — рака ў Беларусі, у Бярэзінскім раёне Мінскай вобласці, Клічаўскім і Кіраўскім раёнах Магілёўскай вобласці, левы прыток ракі Бярэзіна (басейн Дняпра).

Даўжыня ракі 92 км. Плошча вадазбору 1690 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 9,3 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,3 .

На думку В. Жучкевіча, І. Яшкіна і Э. Мурзаева, назва ракі Ольса паходзіць ад беларускага слова ольс — «альховы лес»[1][2][3].

Тапароў лічыць, што назва, можа быць, звязаная з жамайтск. Альса, Ольса, з літ. elksnis, літ., лтш. alksnis «вольха», дакладней — з als- да ўстаўкі -k-[4][5].

Асноўныя прытокі

[правіць | правіць зыходнік]

Справа: Нясета, Цімень Злева: Дулебка, Сушанка, Ганчанка, Суша, Кастрычка, Цераболь

Пачынаецца за 3,4 км у напрамку на паўночны ўсход ад вёскі Каменны Барок Бярэзінскага раёна, вусце за 5 км на захад ад аграгарадка Любонічы Кіраўскага раёна. Цячэ ў межах Цэнтральнабярэзінскай раўніны. Замярзае ў 1-й дэкадзе снежня, крыгалом у 3-й дэкадзе сакавіка. У ніжнім цячэнні найвышэйшы ўзровень разводдзя ў канцы сакавіка, сярэдняя вышыня над межанным узроўнем 1,2 м. Рака выкарыстоўваецца як водапрыёмнік меліярацыйных каналаў.

Даліна пераважна невыразная, каля горада Клічаў, вёскі Ваевічы і паміж аграгарадкамі Бацэвічы і Заполле Клічаўскага раёнана трапецападобная (шырыня 0,8—1 км). Схілы спадзістыя, вышынёй 2—7 м, месцамі слабапарэзаныя; правы адкрыты, разараны, левы амаль на ўсім працягу парослы мяшаным лесам. Пойма двухбаковая, ніжэй Клічава чаргуецца па берагах (шырыня 0,6—1,5 км), нізкая, месцамі забалочаная; ад вусця Сушы да аграгарадка Заполле Клічаўскага раёна перасечаная меліярацыйнымі каналамі. У разводдзе затапляецца вадой на глыбіню 0,5—1 м тэрмінам да 2 тыдняў.

Рэчышча ў вярхоўі на працягу 10 км каналізаванае, ніжэй шырыня ракі ў межань 12— 18 м. Берагі ў вярхоўі нізкія, забалочаныя, паміж вёскай Ваевічы і аграгарадком Заполле Клічаўскага раёна спадзістыя, ніжэй да вусця стромкія і абрывістыя.

  1. В. А. Жучкевич. Краткий топонимический словарь Белоруссии. Минск, 1974. С. 269.
  2. І. Я. Яшкін. Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. Мінск, 1971. С. 123.
  3. Э. М. Мурзаев. Словарь народных географических терминов. Москва, 1984. С. 412.
  4. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 199.
  5. В. Н. Топоров. Прусский язык. A-D. Москва, 1975. С. 53—54.
  • Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
  • Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
  • Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
  • Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Могилёвская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2012. — С. 15. 24. — 64 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-173-0. (руск.)