លីទុយអានី

សាធារណរដ្ឋលីទុយអានី

Lietuvos Respublika (លីទុយអានី)
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
ភ្លេងជាតិ Tautiška giesmė "ចម្រៀងជាតិ"
ទីតាំងប្រទេសលីទុយអានី (ក្រហម) នៅទ្វីបអឺរ៉ុប
រដ្ឋធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត	វីលនៀស 54°41′N 25°19′E
ភាសាផ្លូវការ	លីទុយអានី
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០២៥)	៨២.៣% លីទុយអានី ៦.២% ប៉ូឡូញ ៥.០% រុស្ស៊ី ២.២% អ៊ុយក្រែន ២.១% បេឡារុស ២.២% ជនជាតិផ្សេងៗទៀត
សាសនា (ឆ្នាំ ២០២១)	៧៩.៤% គ្រិស្ដសាសនា ៧៤.២% កាតូលិក ៥.២% និកាយគ្រិស្តផ្សេងៗទៀត ៦.១% គ្មានជំនឿសាសនា ០.៨% សាសនាផ្សេងៗទៀត ១៣.៧% គ្មានចម្លើយ
រដ្ឋសមាជិក	សហភាពអឺរ៉ុប
រដ្ឋាភិបាល	ឯកត្តរដ្ឋ សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី
- ប្រធានាធិបតី	ហ្គីតាណាស ណូសេដា
- នាយករដ្ឋមន្ត្រី (ស្ដីទី)	រីម៉ឹនតាស សាដជូស
- ប្រធានសីម៉ាស	សោលូស ស្ក្រ៍វែលនេលីស
នីតិបញ្ញត្តិ	សីម៉ាស
និម្មិតកម្ម
- វត្តមានដំបូង	៩ មីនា ១០០៩
- ពញាក្សត្រ	១២៣៦
- សហភាពជាមួយប៉ូឡូញ	២​ កុម្ភៈ ១៣៨៦
- កើតជាសហធនរដ្ឋ	១ កក្កដា ១៥៦៩
- បែងចែក	២៤​ តុលា ១៧៩៥
- ស្ដារឯករាជ្យភាព	១៦ កុម្ភៈ ១៩១៨
- ក្រោមសហភាពសូវៀត	១៦ មិថុនា​ ១៩៤០
- ឯករាជ្យភាពលើកទីពីរ	១១ មីនា ១៩៩០
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប	៦៥,៣០០ គ.ម២   (ទី១២១)
- ផ្ទៃទឹក (%)	១.៩៨ (២០១៥)
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៥)	២,៨៩៧,៤៣០ (ទី១៣៧)
- ដង់ស៊ីតេ	​​៤៤ នាក់/គ.ម២   (ទី១៣៨)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៥)
- សរុប	១៦១.៤៥៤ ពាន់លានដុល្លារ (ទី៨៨)
- ក្នុងម្នាក់	៥៥,៩៩៥ ដុល្លារ (ទី៣៩)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៥)
- សរុប	៨៧.៩៨១ ពាន់លានដុល្លារ (ទី៧៨)
- ក្នុងម្នាក់	៣០,៥១៤ ដុល្លារ (ទី៤០)
ជីនី (២០២៣)	៣៥.៧ មធ្យម
HDI (២០២៣)	០.៨៩៥ ខ្ពស់ណាស់ · ទី៣៩
រូបិយវត្ថុ	អឺរ៉ូ​ ((€)) (EUR)
ល្វែងម៉ោង	UTC+២ (EET)
- រដូវក្តៅ (DST)	UTC+៣ (EEST)
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+៣៧០
កូដ ISO 3166	LT
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.lt

ប្រទេសលីទុយអានី ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋលីទុយអានី គឺជា​ប្រទេស​មួយស្ថិត​នៅ​តំបន់​បាល់ទិក​ក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប។ លីទុយអានីជារដ្ឋបាល់ទិកមួយក្នុងចំណោមរដ្ឋបាល់ទិកចំនួនបី ដែលស្ថិតនៅលើច្រាំងខាងកើតនៃសមុទ្របាល់ទិក ដោយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសឡេតូនីនៅភាគខាងជើង ប្រទេសបេឡារុសនៅភាគខាងកើតនិងត្បូង ប្រទេសប៉ូឡូញនៅភាគខាងត្បូង និងប្រទេសរុស្ស៊ីត្រង់តំបន់កាលីនីនក្រាដនៅភាគនិរតី និងមានព្រំដែនសមុទ្រជាមួយប្រទេសស៊ុយអែតនៅភាគខាងលិច។ ប្រទេសលីទុយអានីគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៦៥,៣០០ គម^២ ដែលមានប្រជាជនរស់នៅចំនួន ២.៩ លាននាក់។ រដ្ឋធានី និងទីក្រុងធំបំផុតក្នុងប្រទេសនេះគឺ វីលនៀស។

អស់រយៈពេលជាច្រើនពាន់ឆ្នាំ តំបន់ឆ្នេរភាគអាគ្នេយ៍នៃសមុទ្របាល់ទិកត្រូវបានកុលសម្ព័ន្ធបាល់ទិកជាច្រើនក្រុមកាន់កាប់រស់នៅ។ នៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១២៣០ ទឹកដីលីទុយអានីត្រូវបានបង្រួបបង្រួមជាលើកដំបូងដោយព្រះបាទមីនដោហ្កាស ដោយបានបង្កើតជាព្រះរាជាណាចក្រលីទុយអានីឡើងនៅថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១២៥៣។ ការពង្រីកទឹកដី និងការបង្រួបបង្រួមរដ្ឋជាបន្តបន្ទាប់បាននាំឱ្យនគរមួយនេះក្លាយជាព្រះមហាពញារដ្ឋនៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៤ និងត្រូវជារដ្ឋដ៏ធំជាងគេបំផុតនៅអឺរ៉ុបនាសម័យនោះ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៣៨៦ ព្រះមហាពញារដ្ឋលីទុយអានីបានចងឯកត្តសហភាពជាមួយព្រះរាជមកុដនៃរាជាណាចក្រប៉ូឡូញ។ ដោយសារឯកត្តសហភាពនេះ​ មហានគរទាំងពីរក៏ត្រូវបានបង្រួបបង្រួមចូលគ្នាបង្កើតបានជាសហធនរដ្ឋប៉ូឡូញ–លីទុយអានីនៅក្នុងឆ្នាំ១៥៦៩ ដោយក្លាយខ្លួនជារដ្ឋដ៏ធំបំផុត និងរីកចម្រើនបំផុតមួយនៅទ្វីបអឺរ៉ុប។ របបនគរមួយនេះមានអត្ថិភាពជាងពីរសតវត្សរ៍ រហូតដល់ពេលដែលមហាអំណាចជិតខាងបានពុះកាត់បែងចែកទឹកដីបូឡូញ–លីទុយអានីជាផ្នែកៗបន្តិចម្ដងៗពីចន្លោះឆ្នាំ១៧៧២ រហូតដល់ឆ្នាំ១៧៩៥ ពោលរហូតដល់បាត់ស្រមោលពីផែនទីអឺរ៉ុប។

ពេលជិតចប់សង្គ្រាមលោកលើកទី១ ពោលគឺនៅក្នុងឆ្នាំ១៩១៨ លីទុយអានីក៏បានប្រកាសឯករាជ្យ បង្កើតបានជាសាធារណរដ្ឋលីទុយអានីថ្មី។ នៅក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ លីទុយអានីត្រូវបានកាន់កាប់ដោយសហភាពសូវៀត មុនពេលត្រូវធ្លាក់ក្រោមការត្រួតត្រារបស់អាល្លឺម៉ង់ណាស៊ី ហើយទីបំផុតត្រូវបានសហភាពសូវៀតចូលមកកាន់កាប់ម្ដងទៀតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៤។ ជាលទ្ធផល ចលនាតស៊ូប្រដាប់អាវុធលីទុយអានីប្រឆាំងការកាន់កាប់របស់សូវៀតបានផ្ទុះឡើងដោយបានអូសបន្លាយរហូតដល់ដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០។ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩០ មួយឆ្នាំមុនពេលសហភាពសូវៀតត្រូវរំលាយ លីទុយអានីបានក្លាយជាសាធារណរដ្ឋសូវៀតដំបូងគេដែលបានបំបែកខ្លួនចេញពីសហភាពដោយបានប្រកាសស្ដារឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួនឡើងវិញ។

លីទុយអានីជាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ និងសេដ្ឋកិច្ចដ៏ជឿនលឿនមួយដោយមានចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់នៅក្នុងសន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស។ ប្រទេសលីទុយអានីក៏បានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់ផងដែរនៅក្នុងវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឌីជីថល សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសុភមង្គលប្រជាពលរដ្ឋ។ បច្ចុប្បន្ន លីទុយអានីគឺជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សហភាពអឺរ៉ុប ក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋនៃសមុទ្របាល់ទិក ហ្សូនអឺរ៉ូ ធនាគារវិនិយោគន័រឌិក មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ កិច្ចព្រមព្រៀងស្សិនគែន អង្គការណាតូ អង្គការអង្គការសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ និងសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច (OECD) និងអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកជាដើម។ល។ លីទុយអានីក៏មានឈ្មោះចូលរួមក្នុងទម្រង់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់ ន័រឌិក-បាល់ទិកប្រាំបី (NB8) ផងដែរ។