ឡេតូនី

សាធារណរដ្ឋឡេតូនី

Latvijas Republika (ឡេតូនី) Latvejas Republika (ឡាតហ្កាលី) Lețmō Vabāmō (ឡែហ្វ)
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
ភ្លេងជាតិ Dievs, svētī Latviju! "ព្រះប្រទានពរជ័យដល់ឡេតូនី!"
ទីតាំងប្រទេសឡេតូនី (ក្រហម) នៅទ្វីបអឺរ៉ុប
រដ្ឋធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត	រីកា 56°57′N 24°6′E
ភាសាផ្លូវការ	ឡេតូនីa
ភាសាទទួលស្គាល់	ឡែហ្វ ឡាតហ្កាលី
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០២៥)	៦៥.៥% ឡេតូនី ២៤.១% រុស្ស៊ី ២.៩% បេឡារុស ២.៩% អ៊ុយក្រែន ១.៩% ប៉ូឡូញ ១.១% លីទុយអានី ១.៦% ជនជាតិផ្សេងៗទៀត
សាសនា (ឆ្នាំ ២០១៨)	៦៤% គ្រិស្តសាសនា ៣៦% លូទែរ ១៧% កាតូលិក ៩% អូស្សូដក់ ២% និកាយគ្រិស្តផ្សេងៗទៀត ៣៥% គ្មានជំនឿសាសនា ១% សាសនាផ្សេងៗទៀត
រដ្ឋសមាជិក	សហភាពអឺរ៉ុប
រដ្ឋាភិបាល	ឯកត្តរដ្ឋ សាធារណរដ្ឋសភានិយម
- ប្រធានាធិបតី	អែដហ្ការ រីនគេវិច
- នាយករដ្ឋមន្ត្រី	អេវិកា ស៊ីលីញ៉ា
- ប្រធានសាអៃម៉ា	ដៃហ្កា មារីញ៉ា
នីតិបញ្ញត្តិ	សាអៃម៉ា
ឯករាជ្យភាព  ពីអាល្លឺម៉ង់ និងសហភាពសូវៀត
- ប្រកាស	១៨ វិច្ឆិកា ១៩១៨
- ទទួលស្គាល់	២១ មករា ១៩២១
- អនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញ	៧ វិច្ឆិកា ១៩២២
- ស្ដារឯករាជ្យភាព	២១​ កក្កដា ១៩៩១
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប	៦៤,៥៨៩ គ.ម២   (ទី១២២)
- ផ្ទៃទឹក (%)	២.០៩ (២០១៥)
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២)	១,៨៤២,២២៦ (ទី១៤៦)
- ដង់ស៊ីតេ	​​២៩.៦ នាក់/គ.ម២   (ទី១៤៧)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៤)
- សរុប	៧៨.៤២១ ពាន់លានដុល្លារ (ទី១០៤)
- ក្នុងម្នាក់	៤១,៧៣០ ដុល្លារ (ទី៥១)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៤)
- សរុប	៤៥.៤៦៦ ពាន់លានដុល្លារ (ទី៩៦)
- ក្នុងម្នាក់	២៤,១៩៣ ដុល្លារ (ទី៤២)
ជីនី (២០២១)	៣៥.៧ មធ្យម
HDI (២០២២)	០.៨៧៩ ខ្ពស់ណាស់ · ទី៣៧
រូបិយវត្ថុ	អឺរ៉ូ​ ((€)) (EUR)
ល្វែងម៉ោង	UTC+២ (EET)
- រដូវក្តៅ (DST)	UTC+៣ (EEST)
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+៣៧១
កូដ ISO 3166	LV
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.lv
ភាសាឡេតូនីគីជាភាសាផ្លូវការតែមួយគត់នៃប្រទេសនេះ។ ភាសាឡែហ្វត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាភាសាអន្តោគ្រាម និងមានឋានៈពិសេសក្នុងរដ្ឋ។ ភាសាឡាតហ្កាលី និងភាសាសញ្ញាឡេតូនីក៏មានឋានៈជាភាសាពិសេសដូចគ្នាដែរ។

ប្រទេសឡេតូនី ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា​ សាធារណរដ្ឋឡេតូនី គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់បាល់ទិកនៃទ្វីបអឺរ៉ុប។ ឡេតូនីជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមរដ្ឋបាល់ទិកទាំងអស់ចំនួនបី ពោលគឺប្រទេសអេស្តូនីនៅភាគខាងជើង និងប្រទេសលីទុយអានីនៅភាគខាងត្បូង។ ក្រៅពីនេះ ឡេតូនីមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសបេឡារុសនៅភាគអាគ្នេយ៍ និងប្រទេសរុស្ស៊ីនៅភាគខាងកើត ហើយមានព្រំដែនសមុទ្រជាប់ប្រទេសស៊ុយអែតនៅភាគខាងលិច។ ប្រទេសឡេតូនីគ្របដណ្ដប់លើក្រឡាផ្ទៃសរុប ៦៤,៥៨៩ គម^២ និងមានប្រជាជនរស់នៅសរុប ១.៨ លាននាក់។ រីកាគឺជារដ្ឋធានី និងទីក្រុងធំបំផុតក្នុងប្រទេសឡេតូនី។ ជនជាតិឡេតូនីគឺជាជនជាតិមួយដែលស្ថិតក្នុងក្រុមជនជាតិបាល់ទិកដោយមានចំនួនស្មើនឹង ៦៥.៥% នៃប្រជាជនទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេស និងនិយាយភាសាឡេតូនី។ រុស្ស៊ីគឺជាជនជាតិច្រើនបំផុតទីពីរនៅក្នុងប្រទេសដោយមានចំនួនស្មើនឹង ៣៧.៧% នៃប្រជាជនសរុប ហើយនិយាយភាសារុស្ស៊ីជាភាសាកំណើត។

ទឹកដីនៃប្រទេសឡេតូនីបច្ចុប្បន្នត្រូវស្ថិតនៅក្រោមអំណាចទូតូនីក ស៊ុយអែត ប៉ូឡូញ-លីទុយអានី និងរុស្ស៊ីអស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍ មុនពេលត្រូវបានទទួលឯករាជ្យពីរុស្ស៊ីនៅថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៨ ក្រោយបញ្ចប់សង្គ្រាមលោកលើកទី១។ ក្រោយពីរដ្ឋប្រហារក្នុងឆ្នាំ១៩៣៤ ប្រទេសឡេតូនីបានធ្លាក់ទៅក្រោមរបបអត្ថាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការដោយមានលោកការលីស អ៊ូលម៉ានីសជាមេដឹកនាំ។ ឯករាជ្យភាពឡេតូនីត្រូវបានរំខានដោយសហភាពសូវៀតនៅដើមសង្គ្រាមលោកលើកទី២ មុនពេលត្រូវអាល្លឺម៉ង់ណាស៊ីចូលឈ្លានពាននិងគ្រប់គ្រងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤១ ហើយមកដល់ឆ្នាំ១៩៤៤ ឡេតូនីក៏ត្រូវសូវៀតចូលមកត្រួតត្រាម្តងទៀត បង្កើតបានជាសាធារណរដ្ឋសូវៀតមួយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩១។ ជាលទ្ធផលនៃការស្ថិតនៅក្រោមសហភាពសូវៀតអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍ ប្រជាជនរុស្ស៊ីជាច្រើនបានធ្វើអន្តោប្រវេសន៍មករស់នៅក្នុងប្រទេសឡេតូនី។ បដិវត្តន៍ច្រៀងដោយសន្តិវិធីដែលបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៧ ក្នុងបណ្ដារដ្ឋសូវៀតបាល់ទិកបាននាំឱ្យឡេតូនីទទួលបានឯករាជ្យជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩១។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ប្រទេសឡេតូនីបានក្លាយជាសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យនិយមសភារហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។

ឡេតូនីជាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ និងសេដ្ឋកិច្ចដ៏ជឿនលឿនមួយដោយមានចំណាត់ថ្នាក់លេខរៀងទី៣៩ នៅក្នុងសន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស។ បច្ចុប្បន្ន ឡេតូនីគឺជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សហភាពអឺរ៉ុប ក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋនៃសមុទ្របាល់ទិក ហ្សូនអឺរ៉ូ អង្គការណាតូ ន័រឌិក-បាល់ទិកប្រាំបី ធនាគារវិនិយោគន័រឌិក មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ អង្គការអង្គការសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ និងសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច (OECD) អង្គការសន្តិសុខ និងសហប្រតិបត្តិការអឺរ៉ុប និងអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកជាដើម។ល។