မြန်မာနိုင်ငံရှိ အမျိုးသမီးများ
တမ်းပလိတ်:Infobox women သမိုင်းကြောင်းအရ မြန်မာနိုင်ငံရှိ အမျိုးသမီးများသည် ထူးခြားသော လူမှု အဆင့်အတန်း ရှိခဲ့ကြပြီး မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် တန်ဖိုးထားခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ဒေါ်မြစိန်၏ သုတေသနပြုချက်အရ၊ မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဟိန္ဒူဘာသာတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုများ ရှိနေသော်လည်း "ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာတိုင် – မှတ်တမ်းတင်ထားသော သမိုင်းမတိုင်မီကပင်" "မြင့်မားသော လွတ်လပ်မှု အတိုင်းအတာတစ်ခု" ကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့၏ "တရားဥပဒေအရနှင့် စီးပွားရေးအရ အခွင့်အရေးများ" ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တစ်ချိန်က ရေနံတွင်းများကို အမွေဆက်ခံနိုင်သည့် တစ်ဦးတည်းမူပိုင်ခွင့်နှင့် ကျေးရွာသူကြီးရာထူးကို အမွေဆက်ခံနိုင်ခွင့်တို့ ပါဝင်သော မိခင်အုပ်စိုးသည့်စနစ် ရှိခဲ့သည်။ မြန်မာဘုရင်များကလည်း မြန်မာအမျိုးသမီးများကို ရာထူးကြီးများတွင် ခန့်အပ်ခဲ့ကြပြီး၊ ၎င်းတို့သည် စော်ဘွားမများနှင့် မိဖုရားများ ဖြစ်လာနိုင်ခဲ့ကြသည်။[၁][၂]
ရိုးရာဝတ်စုံနှင့် ဆန္ဒပြမှု
[ပြင်ဆင်ရန်]ထဘီ သည် မြန်မာအမျိုးသမီးများ၏ ရိုးရာဝတ်စုံများထဲမှ တစ်မျိုးဖြစ်သည်။[၁][၃] ဤခါးအောက်ပိုင်းဝတ်ရုံ သို့မဟုတ် ထမီစကို ကုန်းဘောင်ခေတ် (၁၇၅၂-၁၈၅၅) တွင် အမျိုးသမီးများက ခါးတွင်ပတ်၍ဝတ်ဆင်ရသော ထဘီအဖြစ် သို့မဟုတ် တစ်ခါတစ်ရံတွင် "ခါး၏ ဘယ်ဘက်အလယ်ဗဟိုမှ အနည်းငယ်လွဲ၍ ဝမ်းဗိုက်ပေါ်တွင် တင်းကျပ်စွာ" ခေါက်ချိုး၍ ဝတ်ဆင်သည့် အဝတ်အစားတစ်ခုအဖြစ် ဝတ်ဆင်ခဲ့ကြသည်။[၃] နှိုင်းယှဉ်ကြည့်လျှင် မြန်မာအမျိုးသားများသည် ပုဆိုး ဟုခေါ်သော ရိုးရာခါးအောက်ပိုင်းဝတ်စုံကို ဝတ်ဆင်ခဲ့ကြသည်။[၃]
မြန်မာအမျိုးသမီးများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဓမ္မတာဆိုင်ရာ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများသည် တိုက်ပွဲဝင် စစ်သည်များ၏ ဘုန်းတန်ခိုး [စွမ်းအား] ကို လုံးဝကျဆင်းစေရန် တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်နေသည်ဟူသော အယူသီးမှုများ ရှိခဲ့သည်။ ရန်သူ့နယ်မြေတွင် ရှိနေစဉ် မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် ဤအယူသီးမှုကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြပြီး "မျက်ရည်ယိုဗုံးများနှင့် ကျည်ဆန်များဖြင့် ခြိမ်းခြောက်ခံရသော်လည်း[၄]" အသုံးပြုပြီးသား ဓမ္မတာဆိုင်ရာ အသုံးအဆောင်များကို ဆန္ဒပြလမ်းများပေါ်တွင် တက်ကြွစွာ ချိတ်ဆွဲခဲ့ကြသည်။
ထိမ်းမြားလက်ထပ်ခြင်း
[ပြင်ဆင်ရန်]ယခင်က မြန်မာနိုင်ငံရှိ တိုင်းတရားရုံးများသို့ ရက်ပေါင်း ၂၁ ရက် ကြိုတင်အကြောင်းကြားလျှင် မြန်မာအမျိုးသမီးများနှင့် နိုင်ငံခြားသားအမျိုးသားများအကြား လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ မေလတွင် မြန်မာအစိုးရက မြန်မာအမျိုးသမီးများနှင့် နိုင်ငံခြားသားအမျိုးသားများအကြား လက်ထပ်မင်္ဂလာပွဲများ ကျင်းပခြင်းကို ခွင့်မပြုတော့ပေ။[၅] အကြောင်းရင်းများထဲမှ တစ်ခုမှာ လူကုန်ကူးမှုကို ရှောင်ရှားရန် ဖြစ်သည်။[၅] မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် လူကုန်ကူးသူများ၏ သားကောင်များ ဖြစ်ခဲ့ကြပြီး ပါကစ္စတန်နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့ရှိ လိင်လုပ်ငန်းများအတွက် ရောင်းစားခြင်း ခံခဲ့ရသည်။[၆]
အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ၊ မိဘများက စီစဉ်ပေးသော အိမ်ထောင်ပြုခြင်းသည်လည်း မြန်မာ့ရိုးရာဓလေ့၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း၊ မြန်မာအမျိုးသမီးများတွင် မိဘများက သူမအတွက် ရွေးချယ်ပေးသော ကြင်ဖော်လောင်းနှင့် စေ့စပ်ကြောင်းလမ်းရန် ကမ်းလှမ်းမှုကို ငြင်းပယ်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်။ လက်ရှိတွင် မြန်မာအမျိုးသမီးငယ်များသည် အချစ်ကိုအခြေခံ၍ လက်ထပ်မည့်သူကို ရွေးချယ်နိုင်ကြသည်။[၅]
အမျိုးသမီးများ၏ အခွင့်အရေး
[ပြင်ဆင်ရန်].jpg?lang=my)
၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် အာရှအမျိုးသမီးများ၏ ရင်းမြစ်ဖလှယ်ရေးအဖွဲ့ (AWORC) က Forum News (ဩဂုတ် ၁၉၉၈) မှ မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူ့အခွင့်အရေး ခေါင်းစဉ်ဖြင့် အစီရင်ခံစာတစ်စောင်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုအစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် အစဉ်အလာအားဖြင့် မိခင်စိတ်ဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ငြင်းပယ်သူများဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားရာ၊ အဆိုပါအမျိုးသမီးများသည် "မိမိတို့၏ သားသမီးများကို ဦးစားပေးရန်အတွက် မိမိတို့၏ လိုအပ်ချက်များကို အမြဲတစေ လျစ်လျူရှုကြသည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ထို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကျေးလက်နှင့် မြို့ပြအမျိုးသမီးများသည် ယိုယွင်းလာသော နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးအခြေအနေကြောင့် ထိခိုက်နစ်နာခဲ့ရကြောင်း အစီရင်ခံစာက ထောက်ပြထားသည်။[၇]
ဗြိတိသျှကိုလိုနီစနစ်ကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပေါ်လာသော အပြောင်းအလဲများ၏ ရလဒ်အဖြစ် မြန်မာမိသားစုများသည် "ကန့်သတ်ထားသော ရင်းမြစ်များအတွက် အမျိုးသားများ၏ အခွင့်အရေးကို အမျိုးသမီးများထက် ပိုမိုဦးစားပေးလာကြသည်။" ဤအပြောင်းအလဲများသည် မြန်မာအမျိုးသမီးများ၏ အာဟာရ၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ သက်မွေးပညာသင်တန်းများနှင့် အခြားသော ပညာရေးအခွင့်အလမ်းများ ရရှိမှုကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် စစ်တပ်အတွက် အခကြေးငွေမရသော ဝန်ထမ်းသမားများနှင့် အလုပ်သမားများအဖြစ် ဆန္ဒမပါဘဲ လုပ်ကိုင်ခဲ့ရပြီး၊ ကျွန်ပြုခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း၊ မုဒိမ်းကျင့်ခြင်းနှင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းများကို ခံခဲ့ကြရသည်။[၇]
သမိုင်းကြောင်းအရ မြို့ပြနေ မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် "လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဩဇာအာဏာကို မြင့်မားစွာ ရရှိခဲ့ကြသော်လည်း" နောက်ပိုင်းတွင် လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့် ကန့်သတ်ချက်များနှင့် ပုဂ္ဂလိကနှင့် အစိုးရရုံးများတွင် အဆင့်မြင့်ရာထူးများ ရယူရာ၌ အကန့်အသတ်များနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရသည်။[၇] AWORC ၏ အဆိုအရ မြန်မာအမျိုးသမီး အနည်းငယ်မျှသာ မျိုးဆက်ပွားကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများနှင့် ဘေးကင်းသော သားဆက်ခြားနည်းလမ်းများဆိုင်ရာ ပညာပေးမှုကို ရရှိကြသောကြောင့် ၎င်းတို့သည် HIV နှင့် AIDS ရောဂါများ ကူးစက်ခံရနိုင်ခြေများသည်။[၇] မြန်မာနိုင်ငံရှိ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုသည် ၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာအမျိုးသမီးများအသင်းဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။
၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတွင် BBC News သတင်းဌာနက မြန်မာနိုင်ငံမှ ကယန်းအမျိုးသမီးများအကြောင်းကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် လည်ပင်းတွင် ကြေးကွင်းများ ဝတ်ဆင်သည့် ဓလေ့ကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ခရီးသွားများကို ဆွဲဆောင်သည့် အရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုကြေးကွင်းများသည် နှစ်ပေါင်းများစွာ ဝတ်ဆင်လာသည်နှင့်အမျှ "အမျိုးသမီးများ၏ ပခုံးနှင့် နံရိုးများကို အောက်သို့ဖိနှိပ်ထားသောကြောင့်" လည်ပင်းများ ရှည်ထွက်လာသကဲ့သို့ ထင်ယောင်ထင်မှားဖြစ်စေကာ "သဘာဝမကျစွာ ရှည်လျားပြီး သစ်ကုလားအုတ်ကဲ့သို့သော လည်ပင်းများ" ရှိသည်ဟု ဖော်ပြခံခဲ့ရသည်။[၈]
ဝပြည်နယ်တွင် ဝအမျိုးသမီးများအသင်းသည် ပရဟိတလုပ်ငန်းများကို ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မိဘမဲ့ကလေးများကို စောင့်ရှောက်ခြင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များကို မြှင့်တင်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။[၉][၁၀]
တပ်မတော်
[ပြင်ဆင်ရန်]၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဧရာဝတီသတင်းဌာနက နှစ်ပေါင်း ၅၀ အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် မြန်မာ့တပ်မတော်က အမျိုးသမီးအရာရှိများကို ကြိုဆို ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် သတင်းတစ်ပုဒ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုသတင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စစ်တက္ကသိုလ်မှ အမျိုးသမီး ဗိုလ်လောင်းများ ရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်သည် ထိုအခမ်းအနားသို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ဘွဲ့ရရှိခဲ့သည့် ဗိုလ်လောင်းများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အစိုးရဌာနများသည် "အားသစ်လောင်း" နိုင်ခဲ့သည်ဟူသော အဆုံးသတ်သုံးသပ်ချက်ဖြင့် အမှာစကား ပြောကြားခဲ့သည်။[၁၁]
၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှတို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက်[၁၂] ထိုအချိန်ကာလဝန်းကျင်တွင် အမျိုးသမီးများကို တပ်မတော်သို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့ရရှိနိုင်သည့် ရာထူးများနှင့် ပါဝင်နိုင်သည့် သင်တန်းများအပေါ် ကန့်သတ်ချက်များအပြင် တင်းကျပ်သော လိုအပ်ချက်များလည်း ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် "၁၉၆၂ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သော စစ်အစိုးရများလက်အောက်တွင် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းမှ တားဆီးပိတ်ပင်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်"။[၁၃]
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- 1 2 Daw Mya Sein. "Women in Burma", The Atlantic, Atlantic Magazine, February 1958.
- ↑ Barr၊ James (2023-06-16)။ A Comprehensive History of Women's Suffrage in Myanmar (Formerly Burma) - WeChronicle (in en-US)။ 18 March 2025 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2025-03-18 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- 1 2 3 Falconer, John and Luca Invernizzi Tettoni. Burmese Design and Architecture, Tuttle Publishing, page 189.
- ↑ Contributor: How women are defying Myanmar's junta with sarongs and cellphones (in en-US) (2021-03-16)။ 2025-03-17 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- 1 2 3 Thae Thae. Burmese Women Not Allowed to Marry Foreigners, The Irrawaddy, 25 May 2010.
- ↑ Trafficking 1 January 2007 ၌ မော်ကွန်းပြန်ကြည့်စက်တွင် မော်ကွန်းတင်ပြီး ., Burma/Myanmar, Factbook on Global Sexual Exploitation, Coalition Against Trafficking in Women
- 1 2 3 4 Human Rights in Burma, Asian Women's Resource Exchange (AWORC), 2000
- ↑ Harding, Andrew. Burmese women in Thai 'human zoo', 30 January 2008.
- ↑ Steinmüller, Hans (2021). "Para-nationalism: Sovereignty and authenticity in the Wa State of Myanmar" (in en). Nations and Nationalism 27 (3): 880–894. doi:. ISSN 1354-5078.
- ↑ "Communities of care: Public donations, development assistance, and independent philanthropy in the Wa State of Myanmar" (in en) (2021). Critique of Anthropology 41 (1): 65–87. doi:. ISSN 0308-275X.
- ↑ Irrawaddy၊ The (2014-08-29)။ For First Time in 50 Years, Burma's Military Welcomes Women Officers (in en-US)။ 2025-03-17 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ 8. British Burma (1920-1948) (in en-US)။ 2025-03-17 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2014-08-29)။ For First Time in 50 Years, Burma's Military Welcomes Women Officers (in en-US)။ 2025-03-17 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
ပြင်ပလင့်ခ်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]
- Women's League of Burma
- Karen Women Organization
- Burmese women in Thai 'human zoo'
- The war on Burma's women
