Інтэрвенцыянізм

Інтэрвенцыянізм — гэта палітычная і эканамічная дактрына, якая абгрунтоўвае неабходнасць актыўнага ўмяшання адной дзяржавы ў справы іншых краін ці ўнутраныя працэсы ўласнай краіны дзеля дасягнення пэўных мэтаў: палітычных, гуманітарных, ваенных або эканамічных. Інтэрвенцыя можа ажыццяўляцца ў розных формах — ад дыпламатычнага ціску і эканамічных санкцый да прамой ваеннай прысутнасці.

У міжнародных адносінах знешнепалітычны інтэрвенцыянізм звычайна апраўдваецца неабходнасцю:

• абароны правоў чалавека, у тым ліку нацыянальных, рэлігійных або моўных меншасцяў,
• прасоўвання дэмакратыі (ва ўласным разуменні),
• спынення генацыдаў або грамадзянскіх войнаў,
• процідзеяння тэрарызму, фашызму ці распаўсюджанню зброі масавага знішчэння,
• забеспячэння ўласных геапалітычных або эканамічных інтарэсаў.

На практыцы інтэрвенцыянізм часта асацыюецца з палітыкай ЗША і іншых заходніх дзяржаў у пасляваенны перыяд — напрыклад, з ваеннымі аперацыямі ў В’етнаме, Іраку, Афганістане, Лівіі, а таксама з падтрымкай рэжымаў або апазіцый у розных частках свету. У гэтай сувязі інтэрвенцыянізм нярэдка падвяргаецца крытыцы як форма неаімперыялізму, калі пад выглядам гуманітарнай ці дэмакратычнай місіі прасоўваюцца нацыянальныя інтарэсы і кантроль над рэгіёнамі.

Унутры краіны эканамічны інтэрвенцыянізм — гэта палітыка, паводле якой дзяржава рэгулюе рынкі, уводзіць субсідыі, кантралюе цэны або забяспечвае пэўныя сферы грамадскага жыцця (медыцына, адукацыя, сацыяльная дапамога) у інтарэсах грамадскай стабільнасці або росту. Такая форма інтэрвенцыі супрацьстаіць эканамічнаму лібералізму.

Ідэалагічна інтэрвенцыянізм найбольш актыўна падтрымліваецца неакансерватарамі, для якіх знешнепалітычная роля ЗША як «ахоўніка дэмакратыі» — гэта маральная і геапалітычная неабходнасць. У той жа час палеакансерватары, неарэакцыянеры і частка левых крытыкаў выступаюць супраць інтэрвенцыянізму, разглядаючы яго як інструмент гегемоніі і парушэння нацыянальнага суверэнітэту.

Гл. таксама

• Неакансерватызм