Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка

Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка
Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка
	; Гаўрыла Вашчанка на сваёй юбілейнай выставе ў Нацыянальным мастацкім музее Беларусі 12.12.2013
Дата нараджэння	20 чэрвеня 1928
Месца нараджэння	Чыкалавічы, Камарынскі сельсавет, Брагінскі раён, Гомельская акруга, Беларуская ССР, СССР;
Дата смерці	14 лютага 2014 (85 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларусь;
Месца пахавання	Усходнія могілкі;
Грамадзянства	СССР; Беларусь;
Жонка	Мацільда Адамаўна Жаўрыд[d]
Род дзейнасці	мастак, выкладчык універсітэта
Месца працы	Кішынёўскае мастацкае вучылішча[d]; Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў;
Жанр	пейзаж, нацюрморт, партрэт і сюжэтна-тэматычная карціна
Вучоба	Львоўская нацыянальная акадэмія мастацтваў (1955);
Мастацкі кірунак	Рэалізм
Вядомыя працы	«Зямля пад белымі крыламі»
Уплыў	Іван Фёдаравіч Гутараў[d], Іосіф Іосіфавіч Бакшай[d] і Раман Юліянавіч Сельскі
Уплыў на	Юрый Гаўрын
Член у	Саюз мастакоў СССР; Беларускі саюз мастакоў;
Прэміі
Узнагароды	; ганаровы грамадзянін горада Гомеля[d] (2013)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гаўрыла Вашчанка (20 чэрвеня 1928, в. Чыкалавічы, Брагінскі раён, Гомельская вобласць — 14 лютага 2014) — беларускі мастак, жывапісец^[1]. Народны мастак БССР (1988). Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1977)^[1]. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі (1987). Прафесар (1980)^[1].

Біяграфія

Нарадзіўся 20 чэрвеня 1928 года ў вёсцы Чыкалавічы Гомельскай вобласці. Скончыў Львоўскі інстытут прыкладнога і дэкаратыўнага мастацтва ў 1955 годзе. Вучыўся ў І. Бакшая, Р. Сельскага^[2].

З 1956 года ўдзельнічае ў мастацкіх выставах. У 1955—1960 гадах выкладаў у Кішынёўскім мастацкім вучылішчы^[2]. З 1961 года выкладаў у Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў^[2], з 1975 года — загадчык кафедры манументальна-дэкаратыўнага мастацтва^[1], з 1980 года — прафесар^[2].

Член Беларускага саюза мастакоў з 1957 года^[2].

Памёр 14 лютага 2014 года ў Мінску.

Творчасць

Працаваў у галіне манументальна-дэкаратыўнага мастацтва, станковага жывапісу і акварэлі^[2]. Аўтар станковых і манументальных твораў пра гераізм савецкага народа ў гады Айчыннай вайны і пасляваеннай стваральнай працы^[1]. Значнае месца ў творчасці Вашчанкі займала тэма адлюстравання жыцця сучаснага Палесся (карціны «Маё Палессе», 1971; «Нафтавікі Палесся», «Сакавік», абедзве 1973)^[1].

Работы вылучаюцца жанравай і тэматычнай разнастайнасцю, роздумам над актуальнымі праблемамі часу і мінуўшчынай роднай зямлі, патрыятызмам. Характэрнай іх асаблівасцю з’яўляецца глыбокі філасофскі змест, пераданы лаканічнымі выяўленчымі сродкамі^[1].

Сярод твораў: «Ад Савецкага інфармбюро», «Непакораная» (абедзве 1967), «Бетон», «Косцік» (абедзве 1970), «Юнацтва» (1971), «Маё Палессе», «Дума пра хлеб» (абедзве 1973), «Балада пра мужнасць» (1974), «Жнівень» (1975), «Мацярынскія крылы» (1975), «Прастора» (1978), «Нацюрморт з барэльефам Гусоўскага» (1986) і інш. Важным падзеям беларускай гісторыі прысвечаны палотны «Грунвальдская бітва» (1985), трыпціх пра паўстанне К. Каліноўскага «За зямлю, за волю» (1983), «Балада пра мужнасць» (1974) і інш.

Аўтар мазаічнага пано «Палёт» (1963) у Палацы культуры тэкстыльшчыкаў у Мінску. Зрабіў манументальныя размалёўкі «Зямля светлагорская» (1973^[1], Палац культуры хімікаў у Светлагорску), энкаўстыкі^[ru] «Асветнікі» (1976, Ліцэй БДУ), вітражы і люстры ў касцёле Сымона і Алены (1974, Мінск) і інш^[1].

Стварыў партрэты пісьменнікаў, асветнікаў, дзяржаўна-палітычных дзеячаў Беларусі — Я. Купалы, Я. Коласа, Ефрасінні Полацкай, Кірылы Тураўскага, К. Астрожскага, С. Буднага, В. Цяпінскага і інш.

Творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Траццякоўскай галерэі (Масква), Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску, нацыянальных музеях Кіева, Кішынёва, Алматы, Бішкека, Сафіі, а таксама ў фондах БСМ^[3]. Персанальная карцінная галерэя Вашчанкі з 2002 дзейнічае ў Гомелі.

Узнагароды

Узнагароджаны залатым медалём ВДНГ СССР, сярэбраным медалём імя М. Грэкава, медалём Францыска Скарыны (1995). У 1984 годзе стаў лаўрэатам Дзяржаўнай прэміі, у 1988 годзе — народным мастаком Беларусі^[2].

Адкрыццё апошняй выставы Гаўрылы Харытонавіча Вашчанкі «Таямніца ночы», прысвечанай 85-годдзю з дня нараджэння майстра. 12 снежня 2013 года, Нацыянальны мастацкі музей
Злева направа: Гаўрыла Вашчанка, Генадзь Бураўкін, Васіль Шаранговіч.
Злева направа: Міхаіл Баразна, Гаўрыла Вашчанка, Генадзь Бураўкін, Васіль Шаранговіч, Рыгор Сітніца, Уладзімір Пракапцоў.
Злева направа: Гаўрыла Вашчанка, Васіль Шаранговіч, Рыгор Сітніца, Уладзімір Пракапцоў.
Злева направа: Гаўрыла Вашчанка, Васіль Шаранговіч, Міхаіл Баразна, Уладзімір Пракапцоў.
Рэктар Акадэміі мастацтваў Беларусі Міхаіл Баразна, дырэктар Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь Уладзімір Пракапцоў.
Мастакі-сябры Гаўрыла Вашчанка і Васіль Шаранговіч.

Сям'я

У шлюбе з Мацільдай Адамаўнай Жаўрыд (1929-2013) меў двух сыноў: Мікалая і Канстанціна (нар. 1961), таксама мастака.

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Ващенко Гавриил Харитонович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 107. — 737 с.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Вашчанка Гаўрыла Харытонавіч // Беларускі саюз мастакоў, 1938—1998 = Belarussian union of artists, 1938—1998 : Энцыкл. давед. / Аўт.-склад.: Б. А. Крэпак і інш.. — Мн.: ВТАА «Кавалер Паблішэрс», 1998. — 663 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-6427-09-6.
↑ Вашчанка Гаўрыла Харытонавіч // Беларускі саюз мастакоў, 1938—1998 = Belarussian union of artists, 1938—1998 : Энцыкл. давед. / Аўт.-склад.: Б. А. Крэпак і інш.. — Мн.: ВТАА «Кавалер Паблішэрс», 1998. — 663 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-6427-09-6.

Літаратура

Вашчанка Гаўрыла Харытонавіч // Беларускі саюз мастакоў, 1938—1998 = Belarussian union of artists, 1938—1998 : Энцыкл. давед. / Аўт.-склад.: Б. А. Крэпак і інш.. — Мн.: ВТАА «Кавалер Паблішэрс», 1998. — 663 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-6427-09-6.
Драчоў П. Народжаны беларускім Палессем / П. Драчоў // Беларускі гістарычны часопіс. — 2004. — № 2. — с. 32-33.
Тараканава М. Манументальны сімвалізм Гаўрылы Вашчанкі / М. Тараканава. // Роднае слова. — 2003. — № 6. — с. 93-95.
Шаура Г. Ф., Г. Х. Вашчанка. — Мн., 1978
Гавриил Ващенко: Живопись. Монументальное искусство/сост. О. П. Воронова. — М., 1980.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка

[БС-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Ващенко Гавриил Харитонович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 107. — 737 с.

[:0-2] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Вашчанка Гаўрыла Харытонавіч // Беларускі саюз мастакоў, 1938—1998 = Belarussian union of artists, 1938—1998 : Энцыкл. давед. / Аўт.-склад.: Б. А. Крэпак і інш.. — Мн.: ВТАА «Кавалер Паблішэрс», 1998. — 663 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-6427-09-6.

[:04-3] Вашчанка Гаўрыла Харытонавіч // Беларускі саюз мастакоў, 1938—1998 = Belarussian union of artists, 1938—1998 : Энцыкл. давед. / Аўт.-склад.: Б. А. Крэпак і інш.. — Мн.: ВТАА «Кавалер Паблішэрс», 1998. — 663 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-6427-09-6.

[1]

[2]

[3]