ខេត្តបាត់ដំបង

ខេត្តបាត់ដំបង
ខេត្តបាត់ដំបង
	ខេត្ត
Battambang Province; ខេត្តបាត់ដំបង
	រូបសំណាកលោកតាដំបងគ្រញូងរូបសំណាកលោកតាដំបងគ្រញូង
	ផែនទីខេត្តបាត់ដំបងផែនទីខេត្តបាត់ដំបង
ប្រទេស	កម្ពុជា
ទីរួមខេត្ត	ក្រុងបាត់ដំបង
រដ្ឋបាល	ក្រុង ០១ និង ១៣ ស្រុក
រដ្ឋាភិបាល
• គណៈអភិបាលខេត្ត	សុខ លូ
ផ្ទៃក្រឡា
• សរុប	១១៧០២ គម2 (៤៥១៨ ម៉ាយ ការ)
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃក្រឡា	០៥
ប្រជាជន (២០២៤)
• សរុប	១ ១៣២ ០១៧ នាក់
• ចំណាត់ថ្នាក់	០៤
• សន្ទភាព	៩៣/km2 (២៤០/sq mi)
• ចំណាត់ថ្នាក់សន្ទភាព	១៦
ល្វែងម៉ោង	ICT (ម.ស.ស.+០៧:០០)
លេខកូដប្រៃសណីយ៍	០២០១០០-០២១៤១០
លេខកូដតំបន់	៥៣
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	KH-2
គេហទំព័រ	battambang.gov.kh

ខេត្តបាត់ដំបង (អង់គ្លេស : Battambang Province) គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តបាត់ដំបងគឺក្រុងបាត់ដំបង។ខេត្តបាត់ដំបងមានព្រំប្រទល់ខាងជើងជាប់នឹងខេត្តបន្ទាយមានជ័យខាងកើតជាប់នឹងខេត្តសៀមរាបនិងបឹងទន្លេសាបខាងត្បូងជាប់នឹងខេត្តពោធិ៍សាត់ខាងលិចជាប់នឹងខេត្តប៉ៃលិននិងខេត្តច័ន្ទបុរី។

ឈ្មោះនៃខេត្ត

បើតាមសិលាចារឹកថ្មប្រាសាទដែលយើងមាននិងបានរកឃើញរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះនៅក្នុងសម័យមុនអង្គរនិងសម័យអង្គរគេពុំបានឃើញចែងឲ្យយើងដឹងថាតើសម័យនោះមានភូមិស្រុកណាមួយដែលមានឈ្មោះបាត់ដំបងនោះទេ។ប៉ុន្តែយើងក៏មិនហ៊ានសន្និដ្ឋានថាឈ្មោះបាត់ដំបងនេះមានប្រើឬមិនប្រើនៅក្នុងសម័យនោះដែរ។ប៉ុន្តែនៅក្នុងសម័យអង្គរនិងសម័យក្រោយអង្គរតាមឯកសារមហាបុរសខ្មែរមានប្រើឈ្មោះស្រុកបាត់ដំបង។ហេតុអ្វីបានជាហៅឈ្មោះបាត់ដំបង?ប្រវត្តិសាស្ត្រសរសេរនៅលើសិលាចារឹកមិនបានឆ្លើយឲ្យដឹងឡើយគឺមានតែនៅក្នុងរឿងព្រេងប៉ុណ្ណោះគឺរឿងតាដំបងក្រញូងដែលខ្មែរយើងយល់ថាគឺជារឿងកើតមានតាំងពីសម័យអង្គរដែលបានពន្យល់ពីដើមហេតុដែលនាំឲ្យយើងហៅឈ្មោះបាត់ដំបងឬអូរដំបង។ឯឈ្មោះព្រះដំបងគឺស្តេចរាមាទី ០១ កំណត់ឲ្យហៅឈ្មោះភូមិសង្កែថាជាព្រះដំបង។^[២]

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

កាលពីសម័យមុនអង្គរនិងសម័យអង្គរភាគខាងលិចនិងភាគពាយ័ព្យនៃបឹងទន្លេសាបគឺជាដែនដីអមោឃបុរៈនិងជាដែនដីភិមៈបុរៈ។នៅក្នុងសម័យអង្គរដែនដីឬភូមិភាគអមោឃបុរៈមានការរីកចម្រើនខ្លាំងដោយសារដីមានជីវជាតិល្អអាចដាំដំណាំស្រូវនិងបន្លែផ្លែឈើផ្សេងៗបានប្រកបទៅដោយទិន្នផលល្អប្រសើរ។ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជំនាន់នោះមករស់នៅក្នុងភូមិភាគនេះច្រើនដែលជាភស្តុតាងបង្ហាញគឺមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅក្នុងតំបន់នេះ។ប៉ុន្តែប្រាសាទបុរាណទាំងនោះត្រូវបានរលំបាក់បែកបាត់បង់ស្ទើរតែទាំងអស់លើកលែងតែតែប្រាសាទបាណន់ ប្រាសាទឯកភ្នំ ប្រាសាទបាសែត ប្រាសាទស្នឹងខាងកើត ប្រាសាទស្នឹងខាងលិច ប្រាសាទដូនទ្រី។ល។ដែលនាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រីនិងប្រជារាស្ត្រជំនាន់នោះបានកសាងឡើងសម្រាប់ជាទីសក្ការៈបូជាដល់ព្រះអាទិទេពនិងព្រះពោធិសត្វផ្សេងៗខាងព្រហ្មញ្ញសាសនានិងព្រះពុទ្ធសាសនា។នៅសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀតដែនដីខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានទទួលរងគ្រោះយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីចម្បាំងរាំងជល់ដោយការឈ្លានពានពីសំណាក់ពួកសៀមតាំងពីសតវត្សរ៍ ១៥-១៦-១៧-១៨ ធ្វើឲ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនខេត្តបាត់ដំបងជំនាន់នោះធ្លាក់ក្រលំបាកព្រាត់ប្រាស់និរាសគ្រួសារទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទះសម្បែងគួរឲ្យខ្លោចផ្សាក្រៃលែង។

នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី ២០ ខេត្តបាត់ដំបងក៏ធ្លាក់ស្ថិតនៅក្រោមអំណាចត្រួតត្រាជិះជាន់របស់ពួកសៀមអស់រយៈពេលជាង ០១ សតវត្សរ៍ដែលគ្រប់គ្រងដោយអំណាចគ្រួសារចៅហ្វាបែនក្រោយមកគេដាក់ឈ្មោះថាត្រកូលអភ័យវង្សអស់ ០៦ តំណរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩០៧ ។

តាមសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀមចុះនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩០៧ សៀមត្រូវប្រគល់មកឲ្យកម្ពុជាវិញនូវទឹកដីដែលខ្លួនធ្លាប់កាន់កាប់ជាជាង ០១ សតវត្សរ៍នោះគឺបាត់ដំបង សៀមរាប-អង្គរ សិរីសោភ័ណ្ឌនិងចុងកាល់ដោយប្តូរនិងខេត្តត្រាចនិងតំបន់ប៉ាក់សេ(ដែនដីលាវ)ប៉ែកខាងលើនៃទន្លេមេគង្គ។ប៉ុន្មានខែក្រោយមកព្រះករុណាព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិទ្រង់បានចេញព្រះរាជប្រកាសលេខ ៦៦ ចុះថ្ងៃទី ០៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៩០៧ កំណត់ដែនដីបាត់ដំបងត្រូវបែងចែកជា ០៣ ខេត្តគឺខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តសៀមរាប និង ខេត្តសិរីសោភ័ណ្ឌ។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩២៥ ទឹកដីខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានបែងចែកសាជាថ្មីឲ្យទៅជាខេត្តបាត់ដំបងនិងខេត្តសៀមរាបនៅក្នុងនោះខេត្តបាត់ដំបងមានស្រុកចំនួន ០២ គឺស្រុកបាត់ដំបងនិងស្រុកសិរីសោភ័ណ្ឌ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៤០ ខេត្តបាត់ដំបងមានស្រុកចំនួន ០៧ គឺស្រុកបាត់ដំបង ស្រុកសង្កែ ស្រុកមោងឫស្សី ស្រុកមង្គលបូរី ស្រុកទឹកជោរ ស្រុកសិរីសោភ័ណ្ឌ និង ស្រុកបិត្បូង។

នៅខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៣ តំបន់រដ្ឋបាលប៉ោយប៉ែតត្រូវបានបង្កើតឡើងចំណុះឲ្យស្រុកសិរីសោភ័ណ្ឌ។នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៥៧ ស្រុកទឹកជោរត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០២ ស្រុកគឺ ស្រុកព្រះនេត្រព្រះនិងស្រុកភ្នំស្រុក។ស្រុកសិរីសោភ័ណ្ឌត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០២ ស្រុកដែរគឺស្រុកសិរីសោភ័ណ្ឌនិងស្រុកបន្ទាយឆ្មារ។នៅខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៦៥ តំបន់រដ្ឋបាលប៉ោយប៉ែតដែលបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៣ នោះត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាស្រុកឈ្មោះថាស្រុកអូរជ្រៅ។នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៦៥ ទឹកដីមោងឬស្សី(ស្រុកមោងឬស្សី)មួយផ្នែកត្រូវបានកាត់ទៅជាតំបន់រដ្ឋបាលគាស់ក្រឡ(ស្រុកគាស់ក្រឡ)។នៅខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៦៦ ស្រុកថ្មីមួយទៀតត្រូវបានបង្កើតឡើងគឺស្រុកថ្មពួកដែលមានទីតាំងនៅថ្មពួក។ជាមួយគ្នានោះស្រុកបន្ទាយឆ្មារត្រូវបានដកចេញពីខេត្តបាត់ដំបងឲ្យចំណុះខេត្តឧត្តរមានជ័យវិញដែលជាខេត្តដែលទើបបង្កើតថ្មី។

នៅដើមសម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរមានស្រុកចំនួន ០២ បានបង្កើតឡើងគឺស្រុកបាណន់និងស្រុកគាស់ក្រឡ។សរុបមកដល់ត្រឹមនេះខេត្តបាត់ដំបងមានស្រុកចំនួន ០៩ គឺស្រុកបាត់ដំបង ស្រុកសង្កែ ស្រុកមោងឬស្សី ស្រុកមង្គលបូរី ស្រុកសិរីសោភ័ណ្ឌ ស្រុកអូរជ្រៅ ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ស្រុកបាណន់ ស្រុកគាស់ក្រឡនិងតំបន់រដ្ឋបាលចំនួន ០២ គឺតំបន់រដ្ឋបាលបាក់ព្រានិងតំបន់រដ្ឋបាលល្វា។នៅក្នុងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ០៣ ឆ្នាំ ០៨ ខែ ២០ ថ្ងៃនៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបងក៏ដូចជាខេត្តនានាទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាដែរប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបានជម្លៀសចុះឡើងៗពិសេសពីតំបន់ទីក្រុងទីប្រជុំជនទៅកាន់ទីជនបទនិងតំបន់ព្រៃភ្នំ។ខេត្តបាត់ដំបងធ្លាប់ល្បីថាជាជង្រុកស្រូវនៃប្រទេសបានក្លាយទៅជាតំបន់ទទួលទារុណកម្មកាប់សម្លាប់និងបង្អត់អាហារពេលនោះខេត្តពុំមានព្រំប្រទល់ច្បាស់លាស់នោះទេដោយសារអង្គការដឹកនាំពេលនោះបានដាក់ខេត្តបាត់ដំបងទៅក្នុងតំបន់ភូមិភាគពាយ័ព្យហើយមានតំបន់ ០១ តំបន់ ០៣ តំបន់ ០៤ និង តំបន់ ០៥ ។ខណៈនោះមានឮគេហៅឈ្មោះស្រុកខ្លះដែរដូចជាស្រុកភ្នំសំពៅ ស្រុកបាត់ដំបង ស្រុកមង្គលបូរី ស្រុកសង្កែ ស្រុកមោងឬស្សី ស្រុក ៤១-ស្រុក ៤២។ល។

ខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានរំដោះចេញជាស្ថាពរពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍នៅថ្ងៃទី ១៣ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៧៩។ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំមានឈ្មោះថាគណៈកម្មាធិការប្រជាជនបដិវត្តន៍(ខេត្ត-ស្រុក-ទីរួមខេត្ត-ឃុំ-សង្កាត់)។គណៈកម្មាធិការប្រជាជនឃុំ-សង្កាត់ត្រូវបានជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោតដំបូងបំផុតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៣។ពីឆ្នាំ ១៩៨៩ ដល់ឆ្នាំ ១៩៨៦ ខេត្តបាត់ដំបងមានស្រុកចំនួន ០៩ និងទីរួមខេត្តចំនួន ០១។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៦ ស្រុកថ្មីចំនួន ០៣ ត្រូវបានបង្កើតបន្ថែមទៀតមានស្រុកបាណន់ ស្រុកបវេល និង ស្រុកឯកភ្នំ។ត្រឹមដំណាក់កាលនេះខេត្តបាត់ដំបងមានស្រុកចំនួន ១២ និងទីរួមខេត្តចំនួន ០១ គឺស្រុកមោងឬស្សី ស្រុកសង្កែ ស្រុកបាណន់ ស្រុកឯកភ្នំ ស្រុកបាត់ដំបង ស្រុករតនៈមណ្ឌល ស្រុកមង្គលបូរី ស្រុកសិរិសោភ័ណ្ឌ ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ស្រុកថ្មពួក ស្រុកភ្នំស្រុក និង ស្រុកបវេល។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៨ ស្រុកចំនួន ០៥ គឺស្រុកមង្គលបូរី ស្រុកថ្មពួក ស្រុកសិរីសោភ័ណ ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ និង ស្រុកភ្នំស្រុកត្រូវបានកាត់ចេញដើម្បីបង្កើតជាខេត្តថ្មីមួយទៀតគឺខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ចាប់ពីពេលនោះរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩៣ ខេត្តបាត់ដំបងមានស្រុកចំនួន ០៧ ទីរួមខេត្តចំនួន ០១ ឃុំចំនួន ៥៣ និង សង្កាត់ចំនួន ១០។

ក្រោយមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីទីរួមខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមកជាស្រុកស្វាយប៉ោវិញ។ចំណែកសង្កាត់ទាំង ១០ ត្រូវបានប្តូរមកជាឃុំដូច្នេះខេត្តបាត់ដំបងមានស្រុកចំនួន ០៨ និងឃុំចំនួន ៤៧។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ ក្រោយសមាហរណកម្មកងកម្លាំងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានកាត់ទឹកដីមួយផ្នែកទៀតដើម្បីបង្កើតក្រុងប៉ៃលិនហើយស្រុកចំនួន ០៤ ត្រូវបានបង្កើតថែមមានស្រុកសំឡូត ស្រុកកំរៀង ស្រុកភ្នំព្រឹក និង ស្រុកសំពៅលូន។នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ទឹកដីស្រុកមោងឬស្សីត្រូវបានរំលែកមួយផ្នែកបង្កើតជាស្រុកគាស់ក្រឡដែលមានឃុំចំនួន ០៦។ចំណែកឯស្រុកស្វាយប៉ោត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមកជាស្រុកបាត់ដំបងវិញ។រីឯស្រុកបាត់ដំបងដែលមានទីតាំងនៅថ្មគោលត្រូវបានប្តូរឈ្មោះជាស្រុកថ្មគោលវិញ។^[៣]^[៤]

សាសនា

សាសនានៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបង(ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)^[១]

សាសនាព្រះពុទ្ធ (98.3%)

សាសនាអ៉ីស្លាម (1.4%)

សាសនាគ្រិស្ត (0.3%)

សាសនាផ្សេងៗ (0%)

សាសនារបស់រដ្ឋគឺសាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបងជាង ៩៨.៣% ជាអ្នកកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ។សាសនាអុីស្លាមដែលភាគច្រើនកាន់ដោយជនជាតិចាមរាប់រយឆ្នាំមកហើយមាន ១.៤%។សាសនាគ្រិស្តមានអ្នកកាន់ចំនួនតិចតួចប្រមាណជា ០.៣%។

លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ

ខេត្តបាត់ដំបង គឺជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជាមានចម្ងាយ ២៩១ គីឡូម៉ែត្រពីរាជធានីភ្នំពេញដែលមានព្រំប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹងខេត្តសៀមរាប បឹងទន្លេសាបខាងលិចជាប់នឹងខេត្តប៉ៃលិន ខេត្តច័ន្ទបុរីខាងជើងជាប់នឹងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និង ខាងត្បូងជាប់នឹងខេត្តពោធិ៍សាត់។នៅភាគខាងលិចមានព្រំប្រទល់ប្រវែង ១៤៤.៨ គីឡូម៉ែត្រជាប់នឹងខេត្តច័ន្ទបុរី ខេត្តត្រាច និង ខេត្តស្រះកែវ។ខេត្តបាត់ដំបងមានផ្ទៃដីចំនួន ១១៧០២ គីឡូម៉ែត្រការ៉េមានក្រុងចំនួន ០១ ស្រុកចំនួន ១៣ ឃុំចំនួន ៩៣ សង្កាត់ ១០ និង ភូមិចំនួន ៨១០។ខេត្តនេះមានច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិ ០១ គឺច្រកដូងនៅក្នុងស្រុកកំរៀងនិងច្រកទ្វារតំបន់ព្រំដែន ០៤ ទៀតគឺច្រកទ្វារគីឡូ ១៣(ភ្នំដី)នៅក្នុងស្រុកសំពៅលូន ច្រកទ្វារអូររំដួលនៅក្នុងស្រុកភ្នំព្រឹក ច្រកទ្វារអូរអន្លក់(សួនស៊ុំ)នៅក្នុងស្រុកកំរៀង និង ច្រកទ្វារឆករកា(៤០០)នៅក្នុងស្រុកសំឡូត។^[៥]

រដ្ឋបាល

ខេត្តបាត់ដំបង ចែកចេញជា ១៤ ក្រុង/ស្រុក ១០៣ សង្កាត់/ឃុំ និង ៨១០ ភូមិ^[៦]^[៧]៖

លេខកូដក្រុងនិងស្រុក	ក្រុងនិងស្រុក	ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង
០២០១	ស្រុកបាណន់	Banan
០២០២	ស្រុកថ្មគោល	Thma Koul
០២០៣	ក្រុងបាត់ដំបង	Battambang
០២០៤	ស្រុកបវេល	Bavel
០២០៥	ស្រុកឯកភ្នំ	Aek Phnum
០២០៦	ស្រុកមោងឬស្សី	Moung Ruessei
០២០៧	ស្រុករតនៈមណ្ឌល	Rotanak Mondol
០២០៨	ស្រុកសង្កែ	Sangkae
០២០៩	ស្រុកសំឡូត	Samlout
០២១០	ស្រុកសំពៅលូន	Sampov Lun
០២១១	ស្រុកភ្នំព្រឹក	Phnum Proek
០២១២	ស្រុកកំរៀង	Kamrieng
០២១៣	ស្រុកគាស់ក្រឡ	Koas Krala
០២១៤	ស្រុករុក្ខគិរី	Rukhakiri

តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តបាត់ដំបង

តំបន់ទេសចរណ៍នៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានបែងចែកជា ០៤ ប្រភេទគឺរមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រ រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិ រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិកែច្នៃ និង រមណីយដ្ឋានវប្បធម៌។^[៨]

រមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្ត

រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិ

រមណីយដ្ឋានស្ទឹងគ្រញូង

រមណីយដ្ឋានស្ទឹងក្រញូង គឺជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគខាងលិចឈៀងខាងត្បូងក្រុងបាត់ដំបងមានចម្ងាយប្រមាណ ៨០ គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងបាត់ដំបងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រភូមិតាសាញ ឃុំតាសាញ ស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង។ភ្ញៀវទេសចរអាចធ្វើដំណើរទៅទីនោះតាមផ្លូវជាតិលេខ ៥៧ ទៅកាន់ស្រុកសំឡូតហើយឆ្ពោះទៅកាន់រមណីយដ្ឋានតែម្ដង។រមណីយដ្ឋានស្ទឹងក្រញូងមានវិសាលភាពធំធេងអមដោយផ្ទៃដីមានដើមឈើទាំងតូចនិងធំដុះចម្រុះគ្នាជាអន្លើៗចោលម្លប់ដ៏ត្រឈឹងត្រឈៃក្រោមជំនោរខ្យល់ធម្មជាតិបបោសអង្អែលកាយដ៏ត្រជាក់ល្ហឹមនៅជាប់នឹងមាត់ស្ទឹងដែលមានចរន្តទឹកហូរខួបប្រាំងខួបវស្សា។ភ្ញៀវទេសចរអាចចុះងូតទឹកលេងកម្សាន្តនៅក្នុងស្ទឹងមានថ្មរដិបរដុបផុសរាយប៉ាយនៅពេលបុណ្យចូលឆ្នាំម្តងៗមានភ្ញៀវមកលេងទឹកនៅទីរមណីយដ្ឋាននេះរាប់ពាន់នាក់។^[៩]

រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិថ្វាកស្រុករតនៈមណ្ឌល

រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិថ្វាក គឺជារមណីយដ្ឋានមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅប៉ែកខាងលិចក្រុងបាត់ដំបងមានចម្ងាយប្រមាណជា ៤៥ គីឡូម៉ែត្រដោយគិតចាប់ពីសាលាខេត្ដបាត់ដំបង។ភ្ញៀវទេសចរអាចធ្វើដំណើរទៅកម្សាន្តតាមផ្លូវជាតិលេខ ៥៧។រមណីយដ្ឋាននេះស្ថិតនៅក្នុងស្ទឹងសង្កែ ភូមិថ្វាក ឃុំអណ្តើកហែប ស្រុករតនៈមណ្ឌល ខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៅទីនោះ។ចាប់ពីឆ្នាំ ២០១១ រមណីយដ្ឋាននេះចាប់ផ្តើមពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិមកលេងទឹកនិងសម្រាកកម្សាន្ត។នៅរដូវប្រាំងកម្រិតទឹករាក់ល្មមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរអង្គុយលេងនៅក្នុងស្ទឹងលើថ្មរដេបរដុប។ទីនេះមានដើមឈើធំៗផ្ដល់ជាម្លប់និងគុម្ពឬស្សីជាច្រើនដុះតាមច្រាំងផ្លូវចូលទៅលេងអមទៅដោយតូបដែលសាងសង់ឡើងសម្រាប់ឲ្យភ្ញៀវទេសចរសម្រាកកាយ។ភ្ញៀវទេសចរអាចគយគន់នូវទេសភាពធម្មជាតិនៅតាមមាត់ស្ទឹងស្ដាប់សម្លេងទឹកហូរនិងសត្វយំដ៏ខ្ញៀវខ្ញានិងមុជទឹកកម្សាន្ត។ជាពិសេសទៅទៀតនោះកន្លែងកម្សាន្តនេះមានផ្ទៃទឹកហូររាបស្មើនិងមានទឹកហូរប្រជ្រៀតគ្នាតាមកន្លៀតថ្មធំតូចគួរជាទីកម្សាន្តយ៉ាងមនោរម្យ។នៅថ្ងៃឈប់សម្រាកនិងនៅក្នុងពេលបុណ្យទានធំៗម្តងៗពិសេសបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរមានភ្ញៀវទេសចរជាតិយ៉ាងច្រើនកុះករមកលេងទឹកនៅរមណីយដ្ឋាននេះ។និយាយរួមរមណីយដ្ឋាននេះមានលក្ខណៈល្អគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ធ្វើជាកន្លែងកម្សាន្ត លេងទឹក និង សម្រាកកាយយ៉ាងសប្បាយរីករាយ។^[១០]

រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិភ្នំកាច់ផ្កា

រមណីយដ្ឋានភ្នំកាច់ផ្កា គឺជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅប៉ែកខាងត្បូងនិងមានចម្ងាយប្រមាណ ៧០ គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងបាត់ដំបងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រភូមិស្រះថត ឃុំព្រះត្រឡាច ស្រុករុក្ខគីរី ខេត្តបាត់ដំបង។បច្ចុប្បន្ននេះភ្នំកាច់ផ្កាបានរៀបចំជាបណ្តើរៗដោយគណៈកម្មការវត្តនិងមានកាំជណ្តើរប្រមាណជាង ៣០០ កាំសម្រាប់ឡើងទៅលើកំពូលភ្នំ។ភ្ញៀវទេសចរអាចធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ ០៥ ហួសពីទីរួមស្រុកមោងឬស្សីប្រមាណ ០៥ គីឡូម៉ែត្ររួចបត់ស្តាំទៅត្រង់។ឈ្មោះភ្នំកាច់ផ្កាកាលដើមឡើយមានមេទ័ពម្នាក់ដែលជាសេនាដៃស្តាំរបស់លោកតាឃ្លាំងមឿងបានធ្វើដំណើរចូលទៅប្រទេសសៀមហើយបានឆ្លងកាត់ស្នាក់នៅក្នុងតំបន់នេះបណ្តោះអាសន្នគាត់ក៏បានជួបនិងស្រឡាញ់នារីម្នាក់ឈ្មោះនាងសក់ក្រអូបដែលរស់នៅក្បែរជើងភ្នំនេះដោយនាងអាស្រ័យផលផ្លែឈើនិងទឹកនៅលើខ្នងភ្នំនោះ។នៅលើខ្នងភ្នំមានអណ្តូងស័ក្តិសិទ្ធិមួយដែលហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយផ្កាចម្រុះពណ៌ជារៀងរាល់ថ្ងៃនាងសក់ក្រអូបតែងតែទៅកាច់ផ្កាទៅថ្វាយព្រះនៅជិតអណ្តូងស័ក្តិសិទ្ធិនោះហើយមេទ័ពដែលបានលួចស្រឡាញ់នារីនោះបានដាក់ឈ្មោះភ្នំនេះថាភ្នំកាច់ផ្ការហូតមក។លក្ខណៈសម្បត្តិៈនៃរមណីយដ្ឋាននេះគឺមានធម្មជាតិដ៏សែនមនោរម្យនៅលើខ្នងភ្នំមានអណ្តូងទឹកស័ក្តិសិទ្ធិមួយកន្លែងដែលប្រជាជនតែងតែទៅបន់ស្រន់និងសុំទឹកស័ក្តសិទ្ធិមកទទួលទានឬមុជដើម្បីព្យាបាលរោគ មានផ្ទាំងថ្មធំៗបន្តុបលើគ្នាដែលជាកន្លែងលេងសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋស្រូបយកខ្យល់បរិសុទ្ធបើយើងមើលពីលើខ្នងភ្នំយើងនឹងឃើញវាលស្រែដ៏ធំល្វឹងល្វើយដាច់កន្ទុយភ្នែក មានល្អាងមួយយ៉ាងធំនៅក្នុងភ្នំ(អ្វីដែលចម្លែកនោះគឺយើងចូលរូងភ្នំពីលើកំពូលភ្នំទៅវិញ) និង មានវត្តមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋតែងតែទៅធ្វើបុណ្យទាននៅទីនោះយ៉ាងច្រើនកុះករ។^[១១]

រមណីយដ្ឋានភ្នំព្រះ

រមណីយដ្ឋានភ្នំព្រះ គឺជារមណីយដ្ឋានមួយដែលមានចម្ងាយប្រហែល ៧០ គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងបាត់ដំបងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្រ្តភូមិបាសាក់ ឃុំបាសាក់ ស្រុករុក្ខគីរី ខេត្តបាត់ដំបងភ្ញៀវទេសចរអាចធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ ០៥ ហួសពីទីរួមស្រុកមោងឬស្សីប្រមាណ ០៥ គីឡូម៉ែត្ររួចបត់ស្តាំហើយបន្តដំណើរទៅត្រង់។នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៨០ ប្រជាជនបានចូលទៅកាប់វល្លិ៍នៅក្នុងភ្នំនេះក៏ប្រទះឃើញនូវព្រះពុទ្ធរូបជាច្រើនអង្គនៅក្នុងរូងភ្នំហើយក៏បានហៅភ្នំនោះថាភ្នំព្រះរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។លក្ខណៈសម្បត្តិនៃរមណីយដ្ឋាននេះគឺមានទេសភាពល្អត្រកាល មានទីវាលយ៉ាងធំក្រាលដោយថ្មដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិ មានផ្ទាំងថ្មធំៗដែលមានរូបរាងដួចសត្វអណ្តើក កង្កែប និង ដូចកំណាត់ឈើដែលគេកាត់ជាកង់ៗជាដើម មានរូបចម្លាក់មេទ័ពឆ្លាក់ជាប់នឹងថ្មដែលយើងសន្មត់ថាជាចម្លាក់តាំងពីសម័យអង្គរ និង មានវត្តមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋតែងតែទៅធ្វើបុណ្យទាននៅទីនោះយ៉ាងច្រើនកុះករ។^[១២]

រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិល្អាងភ្នំរំសាយសក់

រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិល្អាងភ្នំរំសាយសក់ គឺជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិដូង ឃុំឈើទាល ស្រុកបាណន់ ខេត្តបាត់ដំបងមានចម្ងាយប្រមាណ ២៣ គីឡូម៉ែត្រដោយគិតចាប់ពីសាលាខេត្ដបាត់ដំបងរហូតទៅដល់ល្អាងភ្នំនាងរំសាយសក់។ភ្ញៀវទេសចរណ៍អាចធ្វើដំណើរពីក្រុងបាត់ដំបងតាមផ្លូវជាតិលេខ ៥៧ ឆ្ពោះទៅទិសខាងត្បូងនៅលើផ្លូវទៅប្រាសាទបាណន់ដែរពេលធ្វើដំណើរទៅដល់ផ្លូវបំបែកទៅភ្នំសំពៅបត់ឆេ្វងហើយធ្វើដំណើរទៅរហូតទៅដល់ក្លោងទ្វារវត្ដរួចចូលតាមក្លោងទ្វារវត្ដបន្ដរហូតទៅដល់ភ្នំនាងរំសាយសក់។ភំ្ននាងរំសាយសក់នោះមានប្រវត្ដិដើមទាក់ទងនៅក្នុងរឿងព្រេងខ្មែរបុរាណយូរលង់ណាស់មកហើយដែលតែងតែតំណាលតៗគ្នារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។រឿងព្រេងនេះវាមានប្រវត្ដិទាក់ទងគ្នាទៅនឹងភ្នំបាណន់ ភ្នំសំពៅ ភ្នំតាង៉ែត ភ្នំនាងរំសាយសក់ ភ្នំក្ដោង ភ្នំទ្រុងមាន់ ភ្នំទ្រុងទាជាដើម(សូមអានរឿងព្រះចៅរាជកុលនិងនាងរំសាយសក់)។ល្អាងភ្នំធម្មជាតិមានជណ្ដើរធ្វើពីបេតុងនិងមានបង្កាន់ដៃឡើងរហូតទៅដល់មាត់ល្អាង។ភ្ញៀវទេសចរអាចមើលឃើញនូវទេសភាពដ៏ល្អប្រណិតពីលើកំពូលភ្នំនូវវាលស្រែចម្ការដ៏ធំល្វឹងល្វើយនិងទេសភាពព្រៃភ្នំទាំងឡាយដ៏ខៀវស្រង៉ាត់។នៅលើភ្នំនាងរំសាយសក់មានល្អាងដែលនៅមាត់ល្អាងមានរូបសំណាកបដិមាករមួយសម្រាប់ការបន់ស្រន់សុំសេចក្ដីសុខសប្បាយ។យើងអាចធ្វើដំណើរចូលទៅក្នុងល្អាងតាមកាំជណើ្ដរដែលបានសាងសង់ហើយនៅក្នុងល្អាងនេះមានសភាពងងឹតហើយត្រជាក់។នៅក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរភ្ញៀវទេសចរចាស់កេ្មងតែងតែនាំគ្នាទៅលេងកម្សាន្តយ៉ាងសប្បាយ។លើសពីនេះទៅទៀតក៏មានការរៀបចំដាក់ភ្លើងនៅក្នុងល្អាង ផ្លូវចូលល្អាង នៅក្នុងវត្ដភ្លឺព្រោងព្រាតនៅក្នុងបុណ្យទានផេ្សងៗ។រីឯនៅជើងភ្នំមានព្រះវិហារមួយដែលកំពុងសាងសង់និងមានទីធ្លាវត្ដដ៏ធំមានសួនច្បារ មានផ្លូវ និង មានការរៀបចំឡើងយ៉ាងល្អប្រពៃ។^[១៣]

រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ល្អាងភ្នំក្រពើ

រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ល្អាងភ្នំក្រពើ គឺជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ស្ថិតនៅប៉ែកខាងលិចខេត្ដបាត់ដំបងដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិក្រពើខាងត្បូង ភូមិក្រពើខាងកើត និង ភូមិក្រពើខាងជើង ឃុំភ្នំសំពៅ ស្រុកបាណន់ ខេត្តបាត់ដំបងមានចម្ងាយ ១៧.១៧ គីឡូម៉ែត្រដោយគិតចាប់ពីសាលាខេត្ដបាត់ដំបងរហូតទៅដល់ភ្នំក្រពើយើងអាចធ្វើដំណើរទៅកាន់ភ្នំនេះបានតាមផ្លូវជាតិលេខ ៥៧ ដោយរថយន្ដឬម៉ូតូបានដោយសុវត្ថិភាព។ល្អាងភ្នំក្រពើកកើតឡើងពីធម្មជាតិដែលស្ថិតនៅលើភ្នំក្រពើនិយាយរួមមកភ្នំក្រពើនេះក៏មានតំណាលនៅក្នុងប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរគឺរឿងព្រះចៅរាជកុលនិងនាងរំសាយសក់ប្រហាក់ប្រហែលនឹងភ្នំសំពៅដែរដែលវាមានការជាប់ទាក់ទងទៅនឹងភ្នំក្រពើ ភ្នំនាងរំសាយសក់ ភ្នំទ្រុងមាន់ ភ្នំទ្រុងទា និង ភ្នំក្ដោង។នៅលើភ្នំក្រពើនេះក៏មានល្អាងផងដែរលើសពីនេះទៅទៀតគឺមានបឹងច្រមុះនិងបឹងកន្ទុយព្រមទាំងព្រៃធម្មជាតិដ៏ស្រស់ស្អាតដែលដុះនៅលើកំពូលភ្នំ។ល្អាងភ្នំក្រពើនេះមានលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ភ្ញៀវទេសចរទៅកម្សាន្តពីព្រោះវានៅមិនខ្ពស់ពីដីដែលមានកម្ពស់ប្រហែលជា ០៤ ទៅ ០៥ ម៉ែត្រពីជើងភ្នំប៉ុណ្ណោះ។ល្អាងនេះមានខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធល្អត្រជាក់មានទីធ្លាធំទូលាយនិងផ្ទាំងថ្មធំៗសម្រាប់សម្រាកលំហែកាយ។ជាពិសេសទៅទៀតនោះគឺវាមានកាំជណ្ដើរឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដែលមានព្រះវិហារកំពុងតែសាងសង់ហើយនៅពីលើកំពូលភ្នំនេះយើងអាចស្រូបយកខ្យល់បរិសុទ្ធនិងទស្សនានូវទេសភាពយ៉ាងល្អស្រស់ត្រកាលដែលនៅជុំវិញភ្នំក្រពើនេះ។^[១៤]

រមណីយដ្ឋានពពុះថ្ម

រមណីយដ្ឋានពពុះថ្ម មានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិបុស្សខ្នុរ ឃុំចែងមានជ័យ ស្រុកបាណន់ ខេត្ដបាត់ដំបងដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៣៦.៨២ គីឡូម៉ែត្រដោយគិតចាប់ពីសាលាខេត្ដបាត់ដំបងរហូតទៅដល់រមណីយដ្ឋានពពុះថ្ម។ភ្ញៀវទេសចរអាចធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីនោះដោយរថយន្ដឬម៉ូតូតាមផ្លូវទៅកាន់ប្រាសាទបាណន់បានដោយសុវត្ថិភាព។រមណីយដ្ឋានពពុះថ្មគឺជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្របតាមដងស្ទឹងដែលមានប្រជាប្រិយភាពតាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយមមកម្ល៉េះហើយក្រោយមកក៏ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧៥ ដោយសារតែតំបន់នេះគឺជាតំបន់សមរភូមិ។វាគឺជារមណីយដ្ឋានដែលផ្ដល់នូវភាពងាយស្រួលសម្រាប់ការកម្សាន្ត សម្រាកលំហែកាយ លេងទឹក ស្រូបយកខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធ និង ចូលទស្សនាល្អាងភ្នំប្រាក់នៅជិតនឹងរមណីយដ្ឋានពពុះថ្មនោះទៀតផង។រមណីយដ្ឋាននេះគឺជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិដែលមានព្រៃដុះក្រាស់ផ្ដល់ជាម្លប់ប្រជាក់សម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរមកអង្គុយលេងកម្សាន្តមានទឹកស្ទឹងថ្លាឆ្វង់សម្រាប់ងូតកម្សាន្តនិងមានផ្ទាំងថ្មធំៗ ថ្មប៉ប្រះទឹក ខ្សាច់សស្អាតនៅបាតស្ទឹងហើយនៅរដូវប្រាំងទឹកហូរជ្រែកផ្ទាំងថ្មបង្កើតបានជាពពុះទើបប្រជាជននិងភ្ញៀវទេសចរឲ្យឈ្មោះកន្លែងនេះថាពពុះថ្ម។លើសពីនេះទៅទៀតនៅជិតនឹងពពុះថ្មនេះមានភ្នំមួយគឺភ្នំប្រាក់ដែលមានដើមឈើយ៉ាងស្រស់បំព្រងនិងមានល្អាងជាច្រើនដែលអាចឲ្យយើងចូលទស្សនាបានទៀតផង។^[១៥]

រមណីយដ្ឋានព្រែកទាល់ខេត្តបាត់ដំបង

រមណីយដ្ឋានព្រែកទាល់ គឺជាប្រព័ន្ធបរិស្ថានធម្មជាតិមួយគ្មានពីរដែលស្ថិតនៅខាងជើងឈៀងខាងលិចនៃក្រុងបាត់ដំបងមានចម្ងាយស្មើនឹងពាក់កណ្តាលផ្លូវនៃការធ្វើដំណើរតាមទូកពីខេត្តបាត់ដំបងទៅខេត្តសៀមរាប។ភ្ញៀវទេសចរអាចធ្វើដំណើរទៅកាន់រមណីយដ្ឋានដោយមធ្យោបាយទូក កាណូត អូប័រ និង ប្រើពេលប្រមាណ ០៧ ម៉ោងនៅក្នុងរដូវវស្សានិង ១០ ម៉ោងនៅក្នុងរដូវប្រាំងអាស្រ័យលើល្បឿនកាណូត។រមណីយដ្ឋានព្រែកទាល់គឺជារមណីយដ្ឋានជម្រកសត្វស្លាបអាថ៌កំបាំងធម្មជាតិនៅក្នុងតំបន់ទន្លេសាបមួយដែលមានតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយនៅទីនោះគឺជាជម្រកសត្វស្លាបដ៏ធំមួយនិងជាប្រភពតំណពូជសម្រាប់សត្វបក្សាបក្សីគ្រប់ប្រភេទ។^[១៦]

រមណីយដ្ឋានល្អាងភ្នំទាក់ទ្រាំងខេត្តបាត់ដំបង

រមណីយដ្ឋានល្អាងភ្នំទាក់ទ្រាំង មានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភ្នំទាក់ទ្រាំងដែលមានចម្ងាយ ៤១ គីឡូម៉ែត្រដោយគិតចាប់ពីសាលាខេត្ដបាត់ដំបងរហូតទៅដល់ល្អាង។យើងអាចធ្វើដំណើរទៅកាន់ភ្នំទាក់ទ្រាំងដោយចេញដំណើរពីក្រុងបាត់ដំបងតាមផ្លូវជាតិលេខ ៥៧ ទៅដល់សាលារៀនគីឡូ ៣៨ រួចបត់ស្ដាំដែលមានចម្ងាយ ០៣ គីឡូម៉ែត្រពីថ្នល់ជាតិយើងនឹងទៅដល់ភ្នំទាក់ទ្រាំងដែលស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្រ្តភូមិគីឡូ ៣៨ ឃុំត្រែង ស្រុករតនៈមណ្ឌល ខេត្តបាត់ដំបង។រមណីយដ្ឋានល្អាងភ្នំទាក់ទ្រាំងគឺជាល្អាងភ្នំមួយដែលកើតមានឡើងតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយដែលយើងពុំអាចកំណត់ថានៅឆ្នាំណានោះទេវាគឺជាល្អាងដែលស្ថិតនៅក្នុងរូងភ្នំដែលមានលក្ខណៈបត់បែនទៅតាមស្ថានភាពពីធម្មជាតិរបស់វា។^[១៧]

រមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់អូរជាំស្រុកសំឡូត

រមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់អូរជាំ គឺជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិដែលស្ថិតនៅប៉ែកខាងលិចឈៀងខាងត្បូងក្រុងបាត់ដំបងមានចម្ងាយ ៨០ គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងបាត់ដំបងស្ថិតនៅក្នុ្នងភូមិសាស្រ្តភូមិអូរជាំលើ ឃុំកំពង់ល្ពៅ ស្រុកសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង។ភ្ញៀវទេសចរអាចធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ ៥៧ ទៅកាន់ស្រុកសំឡូតហើយឆ្ពោះទៅកាន់ទឹកធ្លាក់តែម្តង។ទឹកធ្លាក់អូរជាំត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៣ ដោយប្រជាជនដែលទៅរស់នៅទីនោះ។រហូតដល់ឆ្នាំ ២០០៧ ក៏មានប្រជាជនចូលទៅលេងទីនោះតែឃើញរឿងចម្លែកមួយគឺទឹកធ្លាក់ដែលមើលឃើញនោះថតអត់ជាប់បើតាមជំនឿប្រជាជននៅទីនោះគាត់ថាទឹកធ្លាក់នោះមានអ្នកតាកាន់។រហូតមកដល់ចុងឆ្នាំ ២០១៣ មានមន្ត្រីបរិស្ថាននិងសហគមន៍មួយឈ្មោះសហគន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិអូរជាំបានសហការគ្នារៀបចំផ្លូវចូលទៅក្នុងរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់អូរជាំនេះ។ទឹកធ្លាក់នេះមានរយៈកម្ពស់ ៣០ ម៉ែត្រដែលហ៊ុំព័ទ្ធដោយផ្ទាំងថ្មធំៗនិងមានត្រពាំងមួយដែលជាប្រភពទឹកហូរមកកាន់ទឹកធ្លាក់នេះ។ផ្លូវឡើងទៅកាន់រមណីយដ្ឋានមានលក្ខណៈពិសេសជាច្រើនដូចជាមានព្រៃព្រឹក្សា ជ្រលងដងអូរ ផ្ទាំងថ្ម និង ទឹកធ្លាក់ជាបណ្តាក់ៗចាប់ពីជើងភ្នំរហូតដល់កំពូលភ្នំដែលបង្កើតជាបរិយាកាសសប្បាយរីករាយដល់ភ្ញៀវទេសចរមកទស្សនា។^[១៨]

រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិកែច្នៃ

រមណីយដ្ឋានវប្បធម៌

ឯកសារពិគ្រោះ

គេហទំព័ររដ្ឋាភិបាលខ្មែរ http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/province/battambang.html Archived 2008-12-24 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន. (ភាសាអង់គ្លេស)
http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/battambang.html Archived 2009-02-26 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន. (ភាសាខ្មែរ)
វិផតថលរបស់ស្រុកបាត់ដំបង http://www.battambang-town.gov.kh/ Archived 2007-10-18 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
ប្លក់បាត់ដំបង http://battambanglife.wordpress.com/ (ភាសាខ្មែរ)

↑ ^១,០ ^១,១ "General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results" (PDF). National Institute of Statistics. Ministry of Planning. 26 January 2021. Retrieved 3 February 2021.
↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2020-08-09. Retrieved 2025-11-09.
↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2020-08-09. Retrieved 2025-11-09.
↑ Radio, VAYO FM. "ប្រវត្តិខេត្តបាត់ដំបងរបស់កម្ពុជា - វិទ្យុវាយោ". VAYO FM Radio (in អង់គ្លេស). Retrieved 2025-11-09.
↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2020-08-09. Retrieved 2025-11-09.
↑ "វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិកម្ពុជា អំពីស្រុកក្នុងខេត្តបាត់ដំបង". Archived from the original on 2008-07-14. Retrieved 2008-02-29.
↑ "www.cambodia.gov.kh". Archived from the original on 2009-02-26. Retrieved 2008-07-25.
↑ Radio, VAYO FM. "ប្រវត្តិខេត្តបាត់ដំបងរបស់កម្ពុជា - វិទ្យុវាយោ". VAYO FM Radio (in អង់គ្លេស). Retrieved 2025-11-09.
↑ "Request Rejected". www.battambang.gov.kh. Retrieved 2025-11-09.^{[តំណភ្ជាប់ខូច]}
↑ Roeum, Ret (2019-08-06). "រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិថ្វាកស្រុករតនមណ្ឌល - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/4099.
↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2025-06-20. Retrieved 2025-11-10.
↑ Roeum, Ret (2019-08-05). "រមណីយដ្ឋានភ្នំព្រះ - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/4069.
↑ SokMean (2018-10-27). "រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិល្អាងភ្នំរំសាយសក់ - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/832. ^{[តំណភ្ជាប់ខូច]}
↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2025-04-26. Retrieved 2025-11-09.
↑ SokMean (2018-10-25). "រមណីយដ្ឋានពពុះថ្ម - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/826.
↑ SokMean (2018-10-25). "ព្រែកទាល់ ខេត្តបាត់ដំបង - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/822.
↑ "Request Rejected". www.battambang.gov.kh. Archived from the original on 2025-05-14. Retrieved 2025-11-10.
↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2025-04-24. Retrieved 2025-11-10.

[census2k19-1] ១,០ ^១,១ "General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results" (PDF). National Institute of Statistics. Ministry of Planning. 26 January 2021. Retrieved 3 February 2021.

[2] "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2020-08-09. Retrieved 2025-11-09.

[3] "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2020-08-09. Retrieved 2025-11-09.

[4] Radio, VAYO FM. "ប្រវត្តិខេត្តបាត់ដំបងរបស់កម្ពុជា - វិទ្យុវាយោ". VAYO FM Radio (in អង់គ្លេស). Retrieved 2025-11-09.

[5] "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2020-08-09. Retrieved 2025-11-09.

[6] "វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិកម្ពុជា អំពីស្រុកក្នុងខេត្តបាត់ដំបង". Archived from the original on 2008-07-14. Retrieved 2008-02-29.

[7] "www.cambodia.gov.kh". Archived from the original on 2009-02-26. Retrieved 2008-07-25.

[8] Radio, VAYO FM. "ប្រវត្តិខេត្តបាត់ដំបងរបស់កម្ពុជា - វិទ្យុវាយោ". VAYO FM Radio (in អង់គ្លេស). Retrieved 2025-11-09.

[9] "Request Rejected". www.battambang.gov.kh. Retrieved 2025-11-09.^{[តំណភ្ជាប់ខូច]}

[10] Roeum, Ret (2019-08-06). "រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិថ្វាកស្រុករតនមណ្ឌល - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/4099.

[11] "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2025-06-20. Retrieved 2025-11-10.

[12] Roeum, Ret (2019-08-05). "រមណីយដ្ឋានភ្នំព្រះ - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/4069.

[13] SokMean (2018-10-27). "រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិល្អាងភ្នំរំសាយសក់ - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/832. ^{[តំណភ្ជាប់ខូច]}

[14] "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2025-04-26. Retrieved 2025-11-09.

[15] SokMean (2018-10-25). "រមណីយដ្ឋានពពុះថ្ម - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/826.

[16] SokMean (2018-10-25). "ព្រែកទាល់ ខេត្តបាត់ដំបង - រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង" (ជាen-US). រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង. https://www.battambang.gov.kh/detail/822.

[17] "Request Rejected". www.battambang.gov.kh. Archived from the original on 2025-05-14. Retrieved 2025-11-10.

[18] "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2025-04-24. Retrieved 2025-11-10.

[១]

[២]

[៣]

[៤]

[៥]

[៦]

[៧]

[៨]

[៩]

[១០]

[១១]

[១២]

[១៣]

[១៤]

[១៥]

[១៦]

[១៧]

[១៨]